داروهایی که توقف ناگهانی مصرفشان خطرناک است

مهم است که داروهای تجویزی خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید، تا نه‌تنها عارضه‌تان درمان یا کنترل شود؛ بلکه جلوی مشکلات دیگر در سلامتی‌تان نیز گرفته شود. طبق آمار تقریباً ۵۰ درصد از افرادی که دارو برایشان تجویز شده، مصرف داروها را ادامه نمی‌دهند و هر ساله عدد قابل‌توجهی از مرگ‌ها را می‌توان مربوط به افرادی دانست که داروهای تجویزی خود را درست و طبق تجویز مصرف نکرده‌اند و این نگران‌کننده است.
اینکه یک نفر ناگهان تصمیم می‌گیرد مصرف داروی خود را قطع کند دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد، مثلاً قادر به پرداخت هزینه دارو نبودن، عوارض جانبی ناخوشایند یا تصور اینکه دارو اثر گذاشته و دیگر نیازی نیست مصرف شود. اما عدم مصرف درست داروی تجویزی یا توقف ناگهانی آن به‌جای اینکه طبق دستور پزشک به‌صورت تدریجی قطع شود می‌تواند تبعات جدی داشته باشد.
از جدی‌ترین تبعات این است که دچار علائم ترک دارو، مشکلاتی در سلامتی و در موارد خطرناک‌تر حتی مرگ خواهید شد. اگر هر یک از داروهای زیر را مصرف می‌کنید حتماً پیش از توقف مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

داروهای فشارخون

در افرادی که فشارخون بالا دارند، کنترل این عارضه با دارو می‌تواند راه بسیار مؤثری برای پیشگیری از عوارض جدی باشد. بسته به نوع دارویی که برایتان تجویز شده، این دارو می‌تواند سرعت پمپاژ خون توسط قلب را کنترل کند یا فشارخون در رگ‌هایتان را کاهش دهد و یا میزان نمک و آبی که از بدنتان دفع می‌شود را افزایش دهد. باتوجه‌به نقش حیاتی هر یک از این داروها، مهم است که طبق دستور پزشک آنها را مصرف کرده و بدون نظر پزشک مصرفشان را قطع نکنید.
اگر تصمیم بگیرید مصرف داروی فشار خونتان را قطع کنید، خودتان را در معرض انواع عوارض قرار خواهید داد که شامل آسیب به عروق، افزایش ریسک سکته مغزی، مشکلات کلیوی یا نارسایی کلیوی یا آسیب به عصب بینایی می‌شوند. در مورد داروهای فشارخونی که باید روزانه مصرف شوند حتماً مطمئن شوید که همیشه داروی کافی در خانه دارید.

داروهای ضدافسردگی

خیلی وقت‌ها افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند بعد از مدتی کم‌کم با اثر دارو احساس می‌کنند حالشان بهتر شده و تصور می‌کنند دیگر نیازی به دارو ندارند و خودسرانه مصرف آن را متوقف می‌کنند. اما این کار می‌تواند خطرناک باشد، زیرا خیلی از داروهای ضدافسردگی شامل توازن مواد شیمیایی در مغز می‌شوند که توقف ناگهانی مصرف می‌تواند این توازن و تعادل را به هم بزند و ازآنجایی‌که بیشتر داروهای ضدافسردگی به چهار هفته یا بیشتر زمان نیاز دارند تا اثر بگذارند، هفته‌ها هم طول خواهد کشید تا تعادل این مواد شیمیایی در مغز دوباره برقرار شود.
اگر داروی ضدافسردگی‌تان را ناگهان کنار بگذارید ممکن است دچار علائم ترک دارو شوید، مثلاً علائمی شبیه آنفلوانزا، سرگیجه و گرفتگی‌های شکمی. ضمناً علائم افسردگی‌تان ممکن است برگردد و باعث گریه‌های زیاد، حملات پانیک، تغییرات در خلق و خو و افکار خودکشی شود. شاید هم احساسات شوک مانندی به شما دست بدهد که به آن زاپ مغزی می‌گویند.
بهترین کار این است که مصرف دارو را طبق توصیه پزشکتان ادامه دهید و باز هم طبق نظر پزشکتان دوز مصرفی را به‌مرور کاهش دهید تا بعد از مدتی کلاً مصرف دارو را با موفقیت قطع کنید.

داروهای رقیق‌کننده خون

در مورد افرادی که دچار عوارضی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا ترومبوز رگ‌های عمقی هستند، داروهای رقیق‌کننده خون مثل آپیکسابان یا ریواروکسابان می‌تواند در پیشگیری از تشکیل لخته خون مفید باشد. توقف زودهنگام مصرف این داروها  می‌تواند ریسک تشکیل لخته خون را بالا برده و در نتیجه فرد را در معرض سکته مغزی یا حمله قلبی قرار دهد. اگر فکر می‌کنید لازم است مصرف این داروها را متوقف کنید، حتماً با پزشکتان صحبت کنید تا طبق دستور او تدریجاً این کار را انجام دهید نه به‌یک‌باره.
اگر مدت‌زمان طولانی از دارویی مثل زارلتو استفاده کنید بدنتان به شیوهٔ تعامل این دارو با سیستمش عادت می‌کند و وقتی مصرف آن را ناگهان متوقف می‌کنید، می‌تواند علائم ناخوشایندی ایجاد کند. علائم شامل سرگیجه، خستگی، اختلالات هیجانی و حتی آسیب عصبی می‌شوند. ریسک سکته مغزی نیز با تغییر جریان اکسیژن به سمت مغز بالا می‌رود که می‌تواند انواع و اقسام مشکلات را برای سلامتی ایجاد کند، از جمله فلج قسمتی از بدن و در برخی موارد مرگ.

بنزودیازپین‌ها

بنزودیازپین‌ها هدف‌های متعددی دارند، از جمله کمک به افراد در ترک اعتیاد و مقابله با اختلالات اضطرابی. این داروها در درمان اختلال وسواس فکری نیز مؤثر بوده و حتی برای تسکین اعصاب بیماران پیش از عمل جراحی یا درمان‌های دندانپزشکی نیز به کار می‌روند. جنبهٔ منفی بنزودیازپین‌ها این است که معمولاً افراد زود نسبت به این داروها مقاوم می‌شوند که می‌تواند باعث وابستگی به دارو شود؛ بنابراین توقف مصرف بنزودیازپین‌ها به‌صورت ناگهانی می‌تواند در بدن غوغا کند.
توقف ناگهانی مصرف بنزودیازپین‌ها می‌تواند علائم ترک در فرد ایجاد کند از جمله تشنج، توهم، سایکوز و در برخی موارد حتی مرگ. این علائم می‌توانند اثرات جدی بر بدن بگذارند و باعث آسیب سیستم عصبی مرکزی شوند؛ آسیبی که التیام آن گاهی می‌تواند بیشتر از یک سال طول بکشد. در برخی موارد، علائم ترک بنزودیازپین‌ها بسیار بلندمدت می‌شود و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا کاملاً برطرف شوند.

گاباپنتین

تعدادی از بیماری‌ها هستند که برای درمان آنها گاباپنتین تجویز می‌شود. این بیماری‌ها شامل تشنج‌های صرع، درد عصبی ناشی از شینگلز (زونا)، سندرم پای بی‌قرار و نورالژی. اما این دارو با وجود تمام مزایایی که دارد درصورتی‌که مصرفش ناگهان قطع شود می‌تواند بسیار خطرناک باشد. حتی وقتی که تدریجاً مصرف دارو را قطع می‌کنید باز هم ممکن است علائمی مانند تب، تهوع، خستگی، سرگیجه و سردرد داشته باشید. اما اگر گاباپنتین را ناگهان قطع کنید دچار ضربان قلب نامنظم، گیجی یا تشنجی شدید خواهید شد که تقریباً همیشگی خواهند بود.
این علائم برای هر کسی متفاوت‌اند، در بعضی در عرض ۱۲ ساعت از بین می‌روند و در بعضی دیگر شاید تا یک هفته طول بکشند. فاکتورهای متعددی وجود دارد که می‌تواند منجر به وابستگی به دارو و متعاقباً علائم ترک این دارو شود. اینکه فرد چه مدت از گاباپنتین استفاده کرده و چقدر به آن وابسته شده همگی در علائم بعد از ترک دارو نقش دارند. پس درصورتی‌که گاباپنتین مصرف می‌کنید حتماً فقط تحت‌نظر پزشک مصرفش را متوقف نمایید.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی هستند که کاربردهای زیادی دارند؛ از درمان آسم گرفته تا کنترل علائم سندرم روده تحریک‌پذیر. کورتیکواستروئیدها نوع مصنوعی کورتیزول هستند؛ هورمونی که توسط غدد آدرنال در بدن تولید می‌شود. وقتی کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون مصرف می‌کنید بدنتان کورتیزول کمتری تولید خواهد کرد. در نتیجه، وقتی مصرف دارو را ناگهان قطع می‌کنید، سطح کورتیزول بدنتان افت می‌کند و بد‌نتان نمی‌تواند فوراً به‌اندازه کافی این هورمون را تولید کند تا به سطح متعادل برسد، و این می‌تواند منجر به طیفی از علائم شود از جمله درد مفصل، افت فشارخون، خستگی و نوسانات خلقی.
ضمناً ممکن است دچار علائم گوارشی مثل شکم‌درد، تهوع و اسهال شوید. این علائم ترک دارو باید در عرض حدود یک هفته از بین بروند؛ اما اگر مدت زیادی کورتیکواستروئید مصرف کرده باشید ممکن است این علائم طولانی‌تر با شما باشند. پس مصرف کورتیکواستروئیدها را تحت‌نظر پزشک متوقف نمایید.

اپیوئیدها

این نوع از داروهای مخدر برای پیشگیری از انتشار سیگنال‌های درد در تمام بدن به کار می‌روند و معمولاً برای کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند؛ چون احتمال اعتیاد به آنها زیاد است. بدن خیلی راحت ممکن است به اپیوئیدها وابسته شود که باعث می‌شود احساس کنید به دوزهای بیشتری از این دارو نیاز دارید تا اثر کند. ضمناً ریسک اوردوز کردن نیز در مورد اپیوئیدها وجود دارد، بنابراین باید بااحتیاط از آنها استفاده کنید.
اپیوئیدها به دلیل اینکه بسیار قوی و اعتیادآور می‌توانند باشند اگر ناگهان مصرف آنها قطع شود با خطرات زیادی همراه خواهند بود. سازمان غذا و دارو می‌گوید قطع ناگهانی مصرف اپیوئیدها موجب علائم شدید ترک می‌شود. این علائم طیف گسترده‌ای دارند؛ ‌از اضطراب و شکم‌درد گرفته تا کاهش اشتها و اسهال و استفراغ. ضمناً بدن ممکن است دچار دردی شدید و غیرقابل‌کنترل شود تاحدی‌که احتمال دارد بیمار به فکر خودکشی بیفتد. اگر دو هفته یا بیشتر است که از اپیوئیدها استفاده می‌کنید حتماً باید زیر نظر پزشک و طبق توصیه او تدریجاً و با روندی خیلی آهسته مصرف را قطع کنید.

شل‌کننده‌های عضلات

درد عضلات می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند و باعث شود نتوانید راحت حرکت کرده و به فعالیت بدنی بپردازید، یا حتی کارهای روزمره‌تان را انجام دهید. شل‌کننده‌های عضلات مانند فلکسریل و زانافلکس، سیگنال‌های درد به سمت مغز را مهار می‌کنند و ازاین‌رو به عضلاتتان فرصتی برای استراحت و تنفس می‌دهند. دردهای عضلاتی به دلیل اثری که بر زندگی روزانه می‌گذارند، دارویی که برای مقابله با این درد مصرف می‌شود می‌تواند خیلی زود اعتیاد ایجاد کند.
افرادی که به شل‌کننده‌های عضلات نیاز دارند تا به کارهای روزانه خود برسند معمولاً وقتی که دیگر به این داروها نیاز ندارند باز هم آنها را مصرف می‌کنند. اما توقف ناگهانی مصرف آنها می‌تواند بدن را وارد بحران کند و باعث علائمی مانند توهم، تشنج و حتی سایکوز شود.
علائم ترک داروهای شل‌کننده عضلات می‌توانند طولانی‌مدت باشد و البته به مدت زمانی که این داروها را مصرف کرده‌اید بستگی دارد. به‌طورکلی، این علائم می‌توانند چند روز یا در برخی موارد چند هفته طول بکشند. مشورت با پزشک کمک می‌کند مصرف داروهای شل‌کننده عضلات را بدون عارضه جانبی قطع کنید.

مهارکننده‌های پروتون پمپ

در مورد افرادی که دچار اختلالات گوارشی هستند، مهارکننده‌های پروتون پمپ می‌توانند تسکین‌دهنده باشند. این داروها مقدار اسید تولید شده توسط معده را کاهش می‌دهند و برای تسکین علائم ریفلاکس مفیدند. برخی از افرادی که مهارکننده‌های پروتون پمپ مصرف می‌کنند، نگران عوارض جانبی احتمالی این داروها هستند، مثلاً بیماری کلیوی یا قلبی. در نتیجه ممکن است خودسرانه تصمیم بگیرند مصرف دارو را قطع کنند؛ اما این کار توصیه نمی‌شود.
باتوجه‌به شیوهٔ عملکرد مهارکننده‌های پروتون پمپ برای سرکوب اسید معده، اگر مصرف این دارو را ناگهان متوقف کنید باعث می‌شود معده شما اسید بسیار زیادی تولید کرده و دچار عارضه‌ای به نام rebound hyperacidity یا بازگشت زیاد اسید معده شوید که بسیار دردناک است. حتی افرادی که فقط دو ماه مهارکننده پروتون پمپ مصرف کرده‌اند نیز می‌توانند با ترک دارو به این عارضه دچار شوند که علائم آن شامل تهوع، سوزش گلو و سرفه‌های مزمن می‌شود و می‌تواند حتی دو هفته بعد از توقف مصرف دارو اتفاق بیفتد.
با کم‌کم از دوز مصرف دارو کاستن، تغییر دارو و تغییراتی در سبک زندگی می‌توانید از عوارضی مثل بازگشت زیاد اسید معده پیشگیری کنید.

---