مروری بر شخصیت علمی حضرت امام (رحمه الله علیه)

اگر کسی فقط بیانیه‌های آتشین و دیدگاه‌های سیاسی حضرت امام (رحمه‌الله‌علیه) را دیده باشد گمان می‌کند که این شخصیت جهانی در تمام عمر به هیچ کاری جز سیاست اشتغال نداشته است در حالی که حضرت امام (رحمه‌الله‌علیه) علاوه بر حکمرانی در همۀ آفاق علوم رسمی مانند فقه، اصول، فلسفه، عرفان، منطق، کلام، ادبیات و شعر، یکه‌تاز بوده است.

شمار تالیفات و آثار ایشان در رشته‌های گوناگون که تاکنون توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام، طبع و انتشار یافته، 50 جلد است که این فهرست، شامل کشف الاسرار، دیوان شعر و صحیفه نور که خود 22 مجلد است، نمی‌شود.

آثار تفصیلی امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)

آثار امام طیف گسترده‌ای از علوم را در برمی‌گیرد که تفصیل آن چنین است:

آثار عرفانی:
شرح دعاء السحر، التعلیقة علی الفوائد الرضویه، مصباح الهدایة، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، سرّ الصلاة و آداب الصلاة.

آثار فلسفی و کلامی:
الطلب و الاراده، رسالة الزوراء، کشف اسرار .

آثار در زمینه فقه استدلالی:
کتاب الطهار، المکاسب المحرمه و کتاب البیع (5جلد)، رسالة فی التقیه، فائدة فی لزوم التبیّن الفعلی للفجر فی اللیالی المقمره، رسالة فی فروع العلم الاجمالی، الخلل فی الصلاة و ولایت فقیه.

آثار در زمینه فقه فتوایی:
تعلیقة علی وسیلة النجاة، التعلیقة علی العروة الوثقی، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی، نجاة العباد، زبدة الاحکام، مناسک حج، استفتائات (3 جلد) و تحریر الوسیله.

آثار در زمینۀ اصول فقه: انوار الهدایة فی التعلیقه علی الکفایه (2 جلد)، مناهج الوصول الی علم الاصول (2 جلد)، الرسائل، الفوائد الخمسه، الفوائد و لمحات الأصول.

علوم قرآن و تفسیر:
تفسیر سوره‌های حمد، توحید و قدر، آیات الأحکام و تصحیح جلد غدیر از کتاب عبقات الأنوار.

علاوه بر اینها، همانطور که گفته شد امام، گفتارها و نوشتارهایی دارد که به صورت کامل‌ در صحیفه امام و در ۲۲جلد منتشر شده ‌است.

امام ‌خمینی، اداء المفروض من شرح أرجوزة العروض و برخی از اشعار شاعران را با خط خود بازنویسی کرده‌است. چنان‌که کتاب دیوان امام، اشعار به‌جای‌مانده از ایشان است. (ویکی امام)

اولین اثر مکتوب امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)

امام خمینی در جوانی علاوه بر مطالعه کتاب‌های مرسوم حوزوی، در عرفان نظری هم مطالعات گسترده و تاملات فراوان داشته و صاحب نظر بوده‌اند.

«شرح دعاء السحر» نخستین اثر مکتوبی است که امام در 27 سالگی به رشته تحریر درآورده‌اند. این دعا را امام باقر علیه السلام انشاء کرده اند و مضامین بلند آن، امام را بر آن داشت تا آن را برای سالکان و علاقمندان آموزه های اهل بیت علیهم السلام، شرح دهند.

کتابی که توسط حکومت پهلوی دزدیده شد

تعلیقات علی الحكمة المتعالیة، عنوان دو جلد کتاب به زبان عربی است که دربردارندۀ تعلیقات شهید سید مصطفی خمینی بر اثر معروف اسفار ملاصدراست. از آنجا که نویسنده این کتاب را نزد پدر فراگرفته در جاهایی از کتاب به ایشان ارجاع می‌دهد. ظاهرا امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)  بر کتاب اسفار ملاصدرا، حاشیه‌نگاری کرده اما این تعلیقات مفقود شده است.

آیت ‏الله محمد محمدی گیلانی در این باره می‌گوید:
«یک وقت از امام سؤال کردم که آیا شما حاشیه ای بر اسفار دارید و ما از کجا پیدا  کنیم؟ فرمودند: «من حاشیه ای بر اسفار نوشته بودم.» معلوم شد عمال شاه پس از اینکه  ایشان را تبعید کردند، کتابخانه امام را هم غارت کرده بودند و حتی مکتوبات ایشان از  جمله حاشیه بر اسفار را برده بودند» ( مصاحبه با صدا و سیما)

کتابی که مظهر غیرت دینی امام است

در سال ۱۳۲۲ ش روزنامه‌نگاری به نام علی‌اکبر حکمی‌زاده، رساله‌ای با عنوان «اسرار هزار ساله» نگاشت و باورهای دینی مسلمانان به ویژه شیعیان را به چالش کشید. امام خمینی پس از انتشار این اثر، بیش از یک ماه، دروس خود را تعطیل کرد و به نگارش کتاب « کشف اسرار» در پاسخ به «اسرار هزار ساله» پرداخت. این کتاب، ابتدا در سال 1323 و بدون ذکر مولف منتشر شد و پس از آن توسط انتشارات اسلامیه تجدید چاپ شد.

حکمی‌زاده پس از انتشار کتاب امام، نقدهای او را وارد دانست و ادعاهای خود را پس گرفت.

با اینکه قبل از امام، افراد دیگری نیز سعی بر نقد علمی این کتاب داشتند، اما بزرگان حوزه، بهترین پاسخ را از آن امام دانستند.

تا جایی که میرزامهدی اصفهانی، از علمای برجستۀ حوزه مشهد، به سبب نگارش این کتاب، دست امام‌ را بوسید.

از آنجا که امام در این کتاب، کارنامۀ رضاشاه را به نقد کشیده بود، در زمان طاغوت، ساواک این اثر را جزو کتاب‌های ممنوعه اعلام کرد.

گفتنی است پس از انقلاب، این کتاب به صلاحدید امام، تجدید چاپ نشد.

---