زیارت ائمه بقیع، مستند قرآنی دارد؟

حکومت عربستان از سال‌ها پیش برای زیارت قبرستان بقیع محدودیت‌هایی وضع کرده است. مثلا بانوان می‌بایست از پشت دیوارها زیارت کنند و آقایان هم فقط می‌توانند در ساعاتی محدود (حدودا دو ساعت) زیارت کنند.

اگرچه بیشتر علمای اهل تسنن، زیارت قبر نبوی و صحابه را جایز می‌دانند اما برخی از بزرگان وهابی مثل ابن تیمیه، نه فقط سفر برای زیارت را جایز نمی‌دانند بلکه توسل پیدا کردن به قبور بزرگان دین را به عنوان شرک برمی‌شمرند.

از آنجا که هم ما و هم برادران اهل تسنن، به حجیت و ثقل اکبر بودن قرآن اعتقاد داریم لذا در این نوشتار می‌خواهیم دلایل زیارت اهل قبور را فقط از منظر قرآن بررسی کنیم.

1. طلب آمرزش از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

قرآن به گناه‌کاران امت سفارش کرده تا به حضور پیامبر صلّی الله علیه وآله برسند و او واسطه قرار دهند تا خداوند از گناهانشان درگذرد: و لَوْ أنَّهُم إذْ ظَلَموا أنْفُسَهُم جآؤوک فاسْتَغْفَروا اللهَ و اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسولُ لَوَجَدوا اللهَ تَوّاباً رَّحیماً ) نساء:64)
« اگر آنان که بر خویش ستم کرده اند نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش می خواستند و پیامبر نیز برای آنان آمرزش می‌خواست، خدا را توبه پذیر و مهربان می‌یافتند ».

اگر واسطه قرار دادن دیگری در پیشگاه خدا، شرک است، آنگاه فرقی نمی‌کند این واسطه یک انسان عالی مثل پیامبرصلی الله علیه و آله باشد یا یک انسان عادی. اما همینطور که می‌بینید قرآن نه تنها این کار را شرک نمی‌داند بلکه به عنوان یک راه‌کار به گنه‌کاران امت، سفارش می‌کند تا اگر می‌خواهند توبه‌شان پذیرفته شود به اولیاء الهی توسل کنند.

ممکن است بگویید این آیه طلب استغفار از رسول خدا در زمان حیاتش را تایید می‌کند ولی اکنون او از میان امت رخته بسته است.

«این آیه هر چند در آغاز نظر، مربوط به دوران حیات پیامبر صلّی الله علیه وآله  است، ولی با توجه به این که پیامبرِ شهیدان بهتر از شهیدان، زنده است و پیام‌های زائران را می‌شنود و پاسخ درود فرستندگان را نیز می‌گوید؛ می‌تواند برای زائران مرقد خویش طلب مغفرت کند .
شگفتا! همین آیه هم اکنون که مرقد رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله ) در اختیار افراد بی‌مهر و یا کم‌مهر قرار گرفته است، بالای مرقد او نوشته شده است .» (1)

2. ساخت مسجد در محل اصحاب کهف

طبق آیه 21 سوره کهف، وقتی مردم از داستان اصحاب کهف مطلع شدند عده‌ای از خداناباوران پیشنهاد کردند که بر روی قبر آنها بنای یادبودی بسازند اما خداپرستان پیشنهاد دیگری داشتند و آن اینکه بر روی قبر آنها مسجد بسازند. آنها در نهایت توانستند حرفشان را به کرسی بنشانند. قرآن این عمل را رد نمی‌کند، بلکه بر صحت آن نیز تأکید می‌ورزد.

3. تعظیم شعائر

آنچه مسلّم است، تعظیم اولیای الهی چه در زمان حیات آن‌ها و چه بعد از آن و تعظیم قبور و جایگاه آن‌ها نه‌تنها منافاتى با توحید ندارد، بلكه از مصادیق تعظیم شعایر الهی است:

«ذْلِكَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»

این است [فرایض حج] و هركس شعایر خدا را بزرگ دارد، پس درحقیقت، آن از تقوای دل‌هاست.

بنابراین توسل به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت علیهم‌السلام پس از رحلت ایشان و زیارت قبورشان، مانند زمان زنده ‌بودن آن‌ها توجه و استعانت استقلالی نیست؛ یعنی مسلمانان معتقدند عطا و لطف و قبض و بسط امور در كَفِّ باكفایت خداوند است و این بزرگان، جلوۀ اَتَمّ و مظهر اَکمل صفات خداوند در هستی و انسان‌های آبرومندی هستند كه واسطۀ رحمت خداوند بر خلایق محسوب می‌شوند. (2)

بنابراین، زیارت اهل قبور نه تنها شرک نیست بلکه مستند به آیات قرآن، سیرۀ نبوی و روش امت‌های پیشیین است که مورد تایید قران قرار گرفته است.

پی‌نوشت‌ها:
1.      پاسداری از مرقد پیامبران و امامان، تالیف آیت الله جعفر سبحانی
2.      مشکاة، تفسیر قرآن کریم، ج۱،  ص 279

---