خفت‌گیری‌های اینترنتی در کمین‌اند

زندگی مدرن امروزی در همه جای جهان با فضای مجازی و رایانه عجین شده و ما در همه زمینه‌ها شاهد پیشرفت چشمگیری از راحتی و آسایش بخاطر استفاده از آنها هستیم. البته این پیشرفت در زمینه‌های منفی هم وارد زندگی ما شده است. یکی از این موارد «قلدری» است. قلدری از نکات منفی و خطرناکی است که متاسفانه پیشرفت کرده و با عنوان «قلدری مجازی» وارد زندگی ما شده است.

سایبربولینگ (Cyberbullying)

این واژه در واقع به آزار و اذیت‌هایی گفته می‌شود که در فضای مجازی صورت می‌گیرد و شامل هرگونه تحقیر، تهدید، توهین و تمسخر است و در فارسی به آن قلدری مجازی، قلدری سایبری یا آزار رایانه‌ای می‌گوییم.

شاید این واژه برای شما جدید باشد و یا حتی تا به امروز معنای آن را نمی‌دانستید، اما اگر بخواهیم به صورت ملموس آن را معنا کنیم، باید نگاهی به گذشته بیاندازیم، مثلا در دهه گذشته این آزار و اذیت با تماس تلفنی و حرف نزدن به صورت مکرر بود که اکثر ما آن را تجربه کرده‌ایم. حال این مدل آزار و اذیت پیشرفت کرده و وارد رسانه‌های اجتماعی شده است. توهین، تمسخر، ارسال متن یا پیام‌هایی با محتوای نامناسب، استفاده از عکس و محتوای منتشر شده به قصد زورگیری، ایجاد رعب، وحشت و ... همگی جزو قلدری مجازی به حساب می‌آیند.

در فضای مجازی کسی به صورت دیگری سیلی نمی‌زند، اما با حرف‌ها و تهدیدهایش می‌تواند برای فرد حاشیه بسازد و او را دچار فشار روحی و روانی کند. بر اساس آمار ارسال تصاویر و پیام‌های تهدیدآمیز و مبتذل بیشترین موارد سایبربولینگ را به خود اختصاص می‌دهد. شاید بد نیست بدانید که شایعه پراکنی و دروغ درباره دیگران، انتشار تصاویر و پیام‌های شخصی دیگران به قصد بد جلوه دادن او نیز قلدری در فضای مجازی به‌حساب می‌آید.

علنی شدن این واژه به صورت مدرن و امروزی اولین بار برای یک دختر نوجوان کانادایی اتفاق افتاد. «آماندا تاد» طی ارتباط با افراد ناشناس مورد آزار و اذیت قرار گرفت و متوجه شد که تصاویر برهنه‌اش در سطح اینترنت پخش شده که افسردگی شدیدی برایش به دنبال داشت. تا اینکه نهایتا در سال 2012 داستان خود را منتشر و سپس دست به خودکشی زد.

همچنین مثلا یک کشتی‌گیر ژاپنی بنام «هانا کیمورا» در سال 2020 نیز به دلیل آزار و اذیت‌ها و توهین‌های سایبری دست به خودکشی زد که از آن پس دولت ژاپن جرایمی برای مقابله با قلدری مجازی تعیین کرد.

کودکان و نوجوانان قربانی اصلی سایبربولینگ

از آنجایی که این روزها بیشتر کودکان و نوجوانان وقت زیادی را صرف فضای مجازی و یا اینترنت گردی می‌کنند، می‌توان دریافت که با پدیده قلدری مجازی بیشتر از گذشته درگیر هستیم. بر اساس آمار 95 درصد نوجوانان از اینترنت استفاده می‌کنند که حدود 85 درصد آنها عضو شبکه‌های اجتماعی هستند و از این تعداد 68 درصد اعلام کرده‌اند که با این مدل تهدیدها مواجه شده‌اند. طبق گزارشات منتشر شده اینستاگرام در صدر و سپس فیسبوک و اسنپ‌چت فضای مناسبی برای قلدران مجازی هستند و فرصت خوبی را برای تهدید و قلدری به وجود می‌آورند. علاوه بر فضای مجازی و پلتفرم‌های ارتباط جمعی، انجمن‌های بازی‌های آنلاین نیز فضای مناسبی برای سایبربولرها یا همان قلدرهای مجازی است تا کودکان ما را تهدید کنند. از آنجایی که دختران تمایل بیشتری بر رسانه‌های اجتماعی و پسران به بازی‌های ویدیویی دارند، دختران (40.6 درصد) بیشتر از پسران (28.8 درصد) قربانی آزار و اذیت سایبری می‌شوند. سرقت اطلاعات نمونه بارزی از این قلدری است که برخی مواقع توسط همسالان کودکان ما سرقت شده و زمینه تهدید را به وجود می‌آورد. ارسال تصاویر خصوصی به دلیل عدم درک صحیح کودکان از عواقب این کار و اعتماد بی‌جا و فریب خوردن نیز ممکن است اتفاق بیافتد.

در سال 2023، قلدری هنوز برای اکثر مردم یک مشکل است و جای تعجب نیست که آزار و اذیت سایبری به یک موضوع اصلی تبدیل شده است. به طور جامع 73 درصد از دانش آموزان احساس می‌کنند که در طول زندگی خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند و 44 درصد می‌گویند که این اتفاق در 30 روز گذشته برایشان افتاده است. پس پر بیراه نبود که در ابتدا گفتیم، سایبربولینگ در 24 ساعت شبانه روز در حال وقوع است.

البته این نکته نیز حائز اهمیت است که این آمار مرتبط با افرادی است که مشکل پیش آمده را عنوان کرده‌اند، از این رو اگر تعداد افرادی که آزار و اذیت را پنهان می‌کنند هم به آن اضافه کنیم با درصدهای شگفت آوری روبرو می‌شویم.

اثرات قلدری مجازی

زورگویی سایبری می‌تواند تاثیرات منفی فوق العاده‌ای بر سلامت روان و رفاه قربانیان داشته باشد. این تأثیرات بسیار شدیدتر از «احساس بد» نسبت به خودتان است. در اینجا خلاصه‌ای از برخی آمار نگران کننده در مورد تأثیر آزار و اذیت سایبری آورده شده است که بر اساس این جزئیات، می‌توانیم بگوییم که مردم عمدتاً به دلیل ظاهر فیزیکی به صورت آنلاین مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. پس بهترین کار این است که در انتشار عکس‌هایمان و همچنین ارسال آنها به دیگران دقت کافی را داشته باشیم.

برخی نشانه ها هستند که نشان می‌دهد کسی در حال رنج است و احتمال دارد مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشد و می‌توانند چراغ هشداری برای ما باشند. قربانیان اغلب خجالتی هستند و یا با دیگران پرخاشگرانه رفتار می‌کنند. بدخلق، آشفته، مضطرب یا تحت استرس هستند، مدرسه را رها می‌کنند، کاهش عملکرد تحصیلی را تجربه کرده و استفاده از رایانه یا سایر دستگاه‌هایی که به اینترنت متصل می‌شوند را متوقف کرده‌اند، گوشه گیر شده‌اند و تغییراتی در عادات غذایی و خوابیدن دارند، کابوس می‌بینند و در موارد بحرانی‌تر تلاش می‌کند به خود آسیب برسانند یا تهدید به خودکشی می‌کنند.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
·       فرزندان خود را در فضای مجازی تنها رها نکنید
·       دسترسی کودکان را محدود کنید
·       به کودکان اطمینان دهید که آنها را مقصر نمی‌دانید
·      به فرزندان خود بیاموزید که هرگز نباید رمزهای عبور اینترنت را با شخص دیگری غیر از والدین به اشتراک               بگذارند
·       در صورت بروز مشکل به آنها گزینه مسدود یا ممنوع کردن (بلاک کردن) را یاد دهید
·       به کودک خود بگویید که به ایمیل‌ها، پیام ها و ارسال‌های بی ادب و آزار دهنده پاسخ ندهد
·       در شرایط خاص پیام‌ها را به عنوان مدرک برای ارسال به مراجع قانونی ذخیره کنید
·       در صورت تکرار حتما با پلیس فتا تماس بگیرید

---