چرا در تعطیلات احساس خستگی می‌کنیم؟

شاید فقط در خانه دراز بکشید و استراحت کنید، یا این‌قدر خوش‌شانس باشید که در ساحلی آفتابی و مطبوع دراز بکشید، اما چیزی که عجیب است اینکه هر چقدر بیشتر استراحت می‌کنید بیشتر دلتان استراحت می‌خواهد و احساس خستگی می‌کنید.
شاید حتی به‌سختی بتوانید چشم‌هایتان را باز نگه دارید؛ از جایتان بلند می‌شوید و یک فنجان چای برای خودتان می‌ریزید و قصد دارید کتابی را که مدت‌هاست می‌خواهید شروعش کنید بخوانید؛ اما انگار خیلی خسته‌اید و نمی‌توانید. اگر از قبل برای انجام فعالیت‌ها و کارهایی که انرژی بیشتری می‌خواهند برنامه‌ریزی کرده باشید تا طی تعطیلات که وقت و حوصله بیشتری دارید آنها را انجام دهید، این احساس خستگی و کسالت واقعاً می‌تواند آزارتان بدهد و فکرتان را فرسوده کند. چطور ممکن است در تعطیلات و روزها و شب‌هایی که بدون دغدغه با خیال راحت و هر چقدر دلتان می‌خواهد می‌خوابید این‌قدر احساس خستگی کنید؟

خستگی انتهای سال

اگر فقط چند روز اول تعطیلات احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنید ممکن است دلیل آن کمبود خواب روزهای قبل از تعطیلات باشد. بدو بدوهای روزهای پایانی سال می‌تواند بیش از حد خسته‌تان کند و وقتی بالاخره مشغله‌ها تمام می‌شوند و آرام می‌گیرید ممکن است تازه متوجه شوید چقدر کمبود خواب دارید که از مدت‌ها قبل با شماست، اما قبلاً به دلیل آدرنالینی که مدام در بدنتان می‌چرخید این کمبود خواب شما پوشیده مانده بود. در واقع برای خیلی از ما تعطیلات مثل یک یادآور است که نشانمان می‌دهد چقدر کم می‌خوابیم و چقدر کسر خواب داریم.
اگر مدت‌های طولانی است که یک دل سیر نخوابیده‌اید احتمالاً فراموش کرده‌اید که خوب و کافی خوابیدن چه حسی دارد. خیلی از افراد کمتر از میزانی که به خواب نیاز دارند می‌خوابند. یک فرد بزرگسال به طور متوسط به ۷ تا ۸ ساعت خواب نیاز دارد. خیلی از ما طی تعطیلات درمی‌یابیم یا یادمان می‌آید که واقعاً چقدر به خواب نیاز داریم و به کم خوابیدن عادت کرده‌ایم.
شاید فکر کنید خوابیدن فقط خوابیدن است و اتفاقی نمی‌افتد. اما خوب است بدانید وقتی در خواب هستید، مغز شما از اکسیژن و گلوکز بیشتری نسبت به زمانی که بیدار هستید استفاده می‌کند. خواب زمانی است که مغز شما ارتباطات جدیدی می‌سازد، اطلاعات را دسته‌بندی می‌کند، اطلاعات به‌دردنخور را دور می‌ریزد و هر چیزی را سر جای درست خودش می‌گذارد تا بعداً بتوانید آنها را پیدا کنید.
خواب به اندازهٔ ورزش و غذای سالم مهم است و باید به آن اهمیت و اولویت بدهید.
اگر احساس خستگی‌تان ادامه‌دار و اذیت‌کننده است پس ممکن است مسئله فراتر از یک مشکل روان‌شناسی (مثلاً بی‌کیفیت بودن خواب شب) باشد؛ مثلاً یک عکس‌العمل نسبت به فرسودگی ناشی از کار. چیزی که ما به‌عنوان احساس خستگی درمی‌یابیم ممکن است ناشی از کمبود خواب نباشد. احساس خواب‌آلودگی کردن یعنی تمایل به خوابیدن. احساس خستگی پیچیده‌تر است و همیشه هم شامل خواب‌آلودگی نمی‌شود.

چرا تعطیلات می‌تواند شما را خسته کند؟

خستگی بعد از خوب خوابیدن با خستگی ناشی از خوب نخوابیدن فرق می‌کند. گاهی کارهایی که در تعطیلات انجام می‌دهید می‌تواند از چند طریق احساس خستگی به شما بدهد:

مشکلات شکم و معده
تعطیلات زمانی است که بیشتر هم غذا می‌خورید، بیشتر از حد معمول! ضمناً در روزهای تعطیل بیشتر هم سراغ غذاهای متنوع می‌روید که ممکن است برخی از آنها با مزاجتان جور نباشند.
ناراحتی گوارشی می‌تواند خوابتان را به هم بزند و معمولاً هم غذاهای تند و پُرادویه چنین اثری دارند. هر چیزی که باعث بدهضمی و ریفلاکس شود غیرمستقیم خواب را نیز مختل می‌نماید؛ بنابراین اگر قصد دارید غذای نسبتاً تندی بخورید خوب است بدانید بر خوابتان اثر خواهد گذاشت.
البته دسر شیرینی که قبل از خواب می‌خورید هم می‌تواند مسئله‌ساز باشد. مصرف قند زیاد باعث تحریک مغز شده و خواب را از شما دور می‌کند. به همین دلیل است که اگر طی روز کمبود خواب دارید و دلتان می‌خواهد چیزی به شما انرژی بدهد بهتر است کربوهیدرات پیچیده؛ مثلاً نان چند غله و پروتئین مانند پنیر و گوشت مصرف کنید تا یک شکلات بار و دونات.
با مصرف خوراکی شیرین شاید تا نیم ساعت اول احساس انرژی کنید؛ اما یکی دو ساعت بعد ناگهان افت انرژی خواهید داشت و احساس بدی پیدا خواهید کرد.

چُرت‌های طی روز
خواب نیمروز یا خواب بعد از ناهار حالا که کاری ندارید، می‌تواند بخش مطبوع و جذاب روزهای تعطیلتان باشد. ما خیلی وقت‌ها خواب‌آلودگی بعد از خوردن ناهار را دلیل افت هشیاری بعدازظهر می‌دانیم؛ اما خواب‌آلودگی بعدازظهر در واقع اتفاقی نرمال در ریتم شبانه‌روزی بدن ماست، چه غذا بخوریم و چه نه.
وقتی در تعطیلات به سر می‌برید و فشار و استرس انجام کار را ندارید و در وضعیت مناسبی برای استراحت هستید، بیدارماندن می‌تواند سخت‌تر از همیشه باشد.
هرچند در روزهای تعطیل می‌توانید بدون احساس گناه و استرس بخوابید؛ اما خواب طولانی نیمروزی می‌تواند تمایلتان به خوابیدن در شب را ضعیف کند که به این معنی است که شب تا ساعت‌ها خوابتان نخواهد برد.
این بی‌قراری شبانه می‌تواند اضطراب ایجاد کند و راحت خوابیدن را سخت‌تر هم بکند. اگر شب‌ها به‌سختی به خواب می‌روید، روزها بیشتر از ۲۰ دقیقه چرت نزنید.

علت اصلی را پیدا کنید

اگر می‌خواهید بر احساس خستگی‌‌تان در تعطیلات غلبه کنید، باید علت را پیدا کنید. در مورد افرادی که به طور کل خستگی مزمن دارند عواملی مانند مشکلی در سلامت گوارش، عفونت‌های مزمن، عدم تعادل هورمونی و بی‌کیفیت بودن خواب می‌تواند دلیل احساس خستگی طی تعطیلات باشد؛ اما طبق مطالعات، این احساس خستگی ناشی از استرس مزمن است.

بدنتان را حرکت دهید

سلامت جسمی و روانی شما با پایبند ماندن به روتین ورزشی‌تان سود زیادی خواهد برد. خستگی و بی‌رمقی می‌تواند خودش را به‌صورت درد، خواب‌آلودگی و بی‌حالی، ضعف عمومی، بی‌انگیزه و بی‌امید بودن و تحریک‌پذیری عصبی خودش را نشان دهد. شما می‌توانید با برنامه‌ریزی درست و مناسب برای ورزش طی روزهای تعطیل، بر خستگی‌تان غلبه کرده و احساس انرژی کنید.

با خودتان مهربان باشید

با برنامه‌ریزی‌های سنگین و شلوغ و نشدنی به خودتان سخت نگیرید و خودتان را خسته نکنید. چه به‌عنوان یک مادر یا پدر و چه به‌عنوان یک همسر یا فرزند، باید در تعطیلات استراحت و تفریح کنید.
می‌دانیم که همیشه عوامل استرس برانگیز در زندگی وجود دارند و مهم این است که راه رویارویی با آنها را یاد بگیریم و واکنش درست نشان بدهیم. پس نه فقط در تعطیلات بلکه در هر روزی از سال ممکن است به استرس‌هایی دچار شویم، بنابراین باید همیشه برای تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخشی ذهنی وقت بگذاریم و از قبل آماده باشیم و تعطیلات فرصت خوبی برای این تمرین است.

دوروبرتان را با آدم‌هایی که انرژی‌تان را می‌گیرند شلوغ نکنید

اگر طی تعطیلات هم در میان جمع و فامیل و دوستان هستید و این شلوغی‌ها انرژی‌تان را می‌گیرند پس بهتر است فکری به حال خودتان بکنید و اوقاتی را فقط برای خودتان بگذرانید. به‌طورکلی در جمع بودن ناخودآگاه شما را وادار به فعالیت‌هایی می‌کند که انرژی می‌گیرند، مانند حرف‌زدن، گوش‌دادن، ردوبدل‌کردن اطلاعات، پاسخ‌دادن و...
حالا تصور کنید این فعالیت‌ها را در جمعی انجام دهید که افراد منفی هم حضور دارند و می‌توانند احساسات بدی به شما منتقل کنند. این وضعیت می‌تواند خسته‌کننده باشد. تا جایی که امکان دارد از چنین جمعی فاصله بگیرید و به فعالیت موردعلاقه‌تان بپردازید. اجتماعی بودن و با دیگران وقت گذراندن بسیار مفید است؛ اما باید با کسانی وقت بگذرانید که هیجانات و احساسات خوبی بین شما ردوبدل شود.

---