تنها راه مطمئن تأمین رفاه خانواده

واقعیت این است که در جهان امروز، نه فقط وسایل زندگی که حتی دانش، تربیت و رشد معنوی افراد هم به توان اقتصادی آنها گره خورده است. در چنین شرایطی، برخورداری از یک حدی از رفاه، خواسته‌ای معقول و بلکه شرط عقلانیت است. به این موضوع اگر از منظر اسلامی هم بنگریم خواهیم دید که اسلام نه تنها با توسعه زندگی برای خانواده، مخالف نیست بلکه به آن سفارش هم کرده است.

در قرآن، از مال و ثروت تعبیر به «زینت زندگانی دنیا» شده است. (کهف:46) پیداست که زینت امری پسندیده و مطلوب است.

آری، آنچه در اسلام مورد نکوهش است مال‌اندوزی طمع‌ورزانه است که انسان را از آخرت غافل می‌کند و گرنه تنها خط قرمز اسلام برای داشتن مال و ثروت، کسب مال از راه مشروع و رعایت حق خدا و خلق است. همین و دیگر هیچ.

حال سوال این است که آیا همیشه با کَدِّ یمین (دسترنج) و عرق جبین (پیشانی) می‌توان به رفاه نسبی در خانواده رسید؟ آیا راه مطمئن‌تری هم وجود دارد که انسان با پیمودن آن، خیالش بابت تأمین حداقلی از رفاه اقتصادی خانواده راحت باشد؟

حقیقت این است که تا زمانی که عدالت حداکثری در ساختار جامعه و مناسبتات بی فردی برقرار نباشد معلوم نیست حاصل دسترنج افراد، لزوماً به رفاه بیشتر ختم شود. به فرض هم اگر افراد کوشا بتوانند به پول و سرمایه‌ای دست پیدا کنند باز تضمینی وجود ندارد که این مال و ثروت برای آنها باقی بماند.


توضیح اینکه در فرهنگ قرآنی، همان‌طور که اگر کسی از یاد خدا، رویگردان می‌شود معیشتش تنگ می‌شود؛ «وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنكًا» (طه:124)؛ همین‌طور اگر کسی باورمندانه، قدم در راه دین خدا بگذارد و در مسیر بندگی معبود تلاش کرد، خداوند علاوه بر نعمات اخروی، او را از مواهب دنیوی نیز برخوردار می‌کند؛ بهترین شاهد بر این ادعا، ماجرایی است که قرآن ذیل آیات 78 و 82 سوره کهف نقل می‌کند که نشان می‌دهد نیکوکاری پدر روی رفاه دنیوی فرزندان اثر می‌گذارد.

در این سوره آمده که حضرت موسی در همراهی خضر، به دهی رسیدند که در آن روستا دیواری بود که در آستانه فرو ریختن بود. این دو پیامبر خدا به تعمیر آن دیوار پرداختند. اما مردم آن ده، حق الزحمه آنها را پرداخت نکردند و  حضرت موسی از این برخورد، زبان به شکوه گشود و خواست تا حضرت خضر، از آنها دستمزدی مطالبه کند. البته این اعتراض حضرت موسی، به قیمت جدایی او از این معلم الهی تمام شد ولی جوابی که خضر نبی در توجیه تعمیر دیوار مطرح کرد جالب است.

در آیه 82 سوره کهف می‌فرماید:
وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَیْنِ یَتِیمَیْنِ فِی الْمَدِینَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَن یَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَیَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۚ وَمَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِی ۚ ذَٰلِكَ تَأْوِیلُ مَا لَمْ تَسْطِع عَّلَیْهِ صَبْرًا ‎

و اما آن دیوار، از آن دو نوجوان یتیم در آن شهر بود؛ و زیر آن، گنجی متعلق به آن دو وجود داشت؛ و پدرشان مرد صالحی بود؛ و پروردگار تو می‌خواست آنها به حد بلوغ برسند و گنجشان را استخراج کنند؛ این رحمتی از پروردگارت بود؛ و من آن (کارها) را خودسرانه انجام ندادم؛ این بود راز کارهایی که نتوانستی در برابر آنها شکیبایی به خرج دهی».

نتیجه‌ای که می توان از این داستان گرفت این است که گاهی دو پیامبر خدا مامور به کارگری میشوند تا گنج یتیمی به خاطر صالح بودن پدرش، حفظ شود و رفاه دنیوی او تأمین شود. این ماجرا نشان می‌دهد راه اصلی رسیدن به رفاه حداقلی و بیشتر، جز از مسیر طاعت و بندگی خدا ممکن نیست.

---