تبیان، دستیار زندگی

ویژگی‌های شیعیان واقعی از زبان امام باقر علیه‌السلام

در روایات متعددی از حضرات معصومین به‌ویژه امیرالمؤمنین، امام صادق و امام باقر علیهم السلام، سیمای شیعیان به تصویر کشیده شده است. روز ولادت امام محمد باقرعلیه السلام بهانۀ مبارکی است برای درنگ در دو حدیث رسیده از آن امام هُمام که در مجموع، حدود 20 نشانه از اوصاف شیعیان را برای ما ترسیم کرده‌اند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تقوا، شیعه واقعی، امام باقر علیه‌السلام، ویژگی‌های شیعیان واقعی، حدیث، روایات، اهل بیت علیهم السلام،

یک. حدیث نخست خطاب به جابر بن جعفی

«قال لى: یا جابرا یکتفى من ینتحل التشیع ان یقول بحبنا اهل البیت؟ فوالله ما شیعتنا الا من اتقى الله و اطاعه و ما کانوا یعرفون الا بالتواضع و التخشع و الامانه و کثره ذکر الله و الصلاه و الصوم و البر بالوالدین و التعهد للجیران من الفقراء و اهل المسکنه و الغارمین و الایتام و صدق الحدیث و تلاوه القرآن و کف الالسن عن الناس الا من خیر و کانوا امناء عشایرهم فى الاشیاء.
فقلت: یا ابن رسول الله ما نعرف الیوم احدا بهذه الصفه!
فقال (علیه‌السلام): یا جابر لا تذهبن بک المذاهب، حسب الرجل ان یقول احب علیا و اتولاه ثم لا یکون مع ذلک فعالا؟ فلو قال: انى احب رسول الله – فرسول الله خیر من علی – ثم لا یتبع سیرته و لا یعمل بسنته ما نفعه حبه ایاه شیئا، فاتقوا الله و اعملوا لما عند الله، لیس بین الله و بین احد قرابه، احب العباد الى الله عز و جل اتقاهم و اعملهم بطاعته، یا جابر فوالله ما یتقرب الى الله تبارک و تعالى الا بالطاعه، و ما معنا براءه من النار و لا على الله لاحد من حجه، من کان لله مطیعا فهو لنا ولى، و من کان لله عاصیا فهو لنا عدو، لا تنال ولایتنا الا بالعمل و الورع» (1) 

تقواى خدا را پیشه سازید، و به آنچه خدا فرموده عمل بنمائید. بین خدا و کسى قرابت و خویشاوندى نیست، محبوبترین بندگان در نزد خدا پرهیزکارترین آنهاست، و عامل ترین آنها به دستورات خدا.



ترجمه:

جابر بن جعفی، می‌گوید: حضرت امام محمد باقر (علیه‌السلام) به من فرمود: اى جابر آیا براى تشیع همین بس است که کسى ادعا کند محبت ما اهل بیت را؟ سوگند به خدا که شیعیان ما نیستند مگر افرادى که تقواى خدا پیشه گیرند و او را اطاعت کنند.

شیعیان ما شناخته نمى شوند مگر به تواضع و خشوع دل، و نگاهدارى امانت، و به زیاد یاد خدا کردن، و به زیاد روزه گرفتن، و نماز خواندن، و احسان به پدر و مادر نمودن، و مراعات فقراى از همسایگان را نمودن، و از حال آنها با خبر بودن، و از حال مسکینان و قرض داران و یتیمان با اطلاع بودن، و به آنها رسیدگى کردن، و در گفتار از راستى تجاوز نکردن، و تلاوت قرآن کردن و زبان را از گفتگوى با مردم مگر چیزهائى که راجع به خیر آنها است  بازداشتن، و افراد امین و مورد اعتماد اقوام خود بودن در همه چیزها.
جابر گوید: عرض کردم اى فرزند رسول خدا ما امروز کسى را به این صفت که بیان مى فرمائى نمى‌شناسیم.

حضرت فرمود: اى جابر آراء و مذاهب فکر تو را خراب نکند و تو را در شک در نیاورد. آیا براى انسان همین قدر کافى است که بگوید: من على را دوست دارم و ولایت امر او را قبول دارم و در عین حال عمل به دستورات او نکند؟ و اگر کسى بگوید: من رسول خدا را دوست دارم – با آنکه معلوم است که رسول خدا از على بهتر است – در صورتى که عمل به سنت رسول خدا نکند این محبت و دوستى براى او فائده‌ اى ندارد.

بنابراین تقواى خدا را پیشه سازید، و به آنچه خدا فرموده عمل بنمائید. بین خدا و کسى قرابت و خویشاوندى نیست، محبوبترین بندگان در نزد خدا پرهیزکارترین آنهاست، و عامل ترین آنها به دستورات خدا.

اى جابر سوگند به خدا بنده‌ اى نمى‌‍تواند به خدا نزدیک گردد مگر به فرمانبردارى از اوامر او، و با ما چنین قدرت و اختیارى نیست که کسى را از آتش برى سازیم، و هیچ بنده‌ اى بر خدا نمى تواند حجتى اقامه کند.

کسى که مطیع خدا باشد او دوست ماست، و کسى که گناه کند او دشمن ماست، و کسى را قدرتى نیست که به ولایت ما برسد مگر به عمل صالح و اجتناب از افعال ناپسند.

دو. حدیث دوم، خطاب به میسر بن عبدالعزیز (2)

یَا مُیَسِّرُ أَلاَ اُخْبِرُکَ بِشِیعَتِنَا؟ قُلْتُ: بَلی جُعِلْتُ فِداکَ قَالَ: إِنَّهُمْ حُصُونٌ حَصِینَةٌ و صُدُورٌ أمِیْنَةٌ وَ أَحْلاَمٌ وَزِیْنَةٌ لَیْسُوا بالمَذِیعِ البَذِرِ وَلاَ بِالجُفَاتِ المُرَاعِیْنَ رُهْبَانٌ بِالْلَیلِ اُسُدٌ بِالْنَهارِ (3)

ترجمه:

ای میسّر، آیا شیعیانمان را به تو معرّفی کنم؟ میسّر گفت: فدایت شوم بفرمایید. حضرت فرمودند: آنها دژهای محکم و سینه‌های امانتدار و صاحبان عقل‌های وزین و متین هستند، شایعه پراکنی نمی‌کنند و اَسرار را فاش نمی‌کنند و آدمی خشک و خشن و ریاکار هم نیستند، راهبان شب و شب زنده داران و شیران روزند.

پی‌نوشت‌ها:
1. کلینی، محمد بن یعقوب،  الکافی، ج۲، ص۷۴
2. میّسِر از صحابۀ مشهور و برجستۀ امام باقر علیه السلام است. حضرت، او را در جمله‎ای اینگونه توصیف می‌کنند: ای میسّر چند بار مرگ تو فرارسیده و خداوند اجل تو را به تأخیر انداخت، برای این که صله رحم بجا آوردی و مشکلات آنان را حل کردی (به نقل از: مشکات هدایت، مسعود مکارم و محمدرضا حامدی)
3. بحار الأنوار، ج 65، ص 180.
تقوا   شیعه واقعی   امام باقر علیه‌السلام   ویژگی‌های شیعیان واقعی   حدیث   روایات   اهل بیت علیهم السلام