عضوی که می‌توانید بدون آن هم زندگی کنید
طحال و مشکلات مربوط به آن
طحال عضوی کوچک و به اندازهٔ یک‌مشت است که در بالای سمت چپ شکم قرار دارد، کنار معده و پشت دنده‌ها. طحال بخش مهمی از سیستم ایمنی شماست اما بدون آن هم می‌توانید زندگی کنید؛ زیرا کبد قادر است خیلی از عملکردهای طحال را انجام بدهد.
کار طحال چیست؟
طحال عملکردهای مهمی دارد:. با میکروب‌های مهاجم در خون می‌جنگد (طحال دارای گلبول‌های سفید است)
. سطح سلول‌های خون را کنترل می‌کند (گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها)
. خون را تصفیه کرده و گلبول‌های قرم قدیمی و آسیب‌دیده را دفع می‌کند
طحال بعد از یک عفونت یا آسیب می‌تواند متورم شود. همچنین طحال می‌تواند به‌خاطر یک بیماری بزرگ شود، مثلاً سیروز، لوکمی یا آرتریت روماتوئید. بزرگ‌شدن طحال همیشه هم علامت ندارد
مشکلات طحال
طحال خوب کار نمیکنداگر طحال درست کار نکند ممکن است کم‌کم سلول‌های سالم خون را از بین ببرد و این می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
. آنمی ناشی از کاهش گلبول‌های قرمز خون
. افزایش ریسک عفونت ناشی از کاهش گلبول‌های سفید خون
. خونریزی یا خون‌مردگی ناشی از کاهش پلاکت‌ها
دردناک شدن طحال
درد طحال معمولاً به‌صورت دردی در پشت دنده‌های چپ احساس می‌شود که می‌تواند نسبت به لمس حساس هم باشد. این علامت نشانهٔ بزرگ‌شدن طحال یا آسیب و پارگی طحال است.
آسیب‌دیدگی یا پارگی طحال
طحال می‌تواند بعد از یک آسیب پاره شود، مثلاً ضربه به شکم، تصادف اتومبیل، یک حادثه ورزشی یا شکستگی دنده‌ها. پارگی طحال می‌تواند فوراً یا هفته‌ها بعد از آسیب روی دهد.
علامت‌های پارگی طحال:
. درد پشت دنده‌های چپ و حساس شدن این قسمت به لمس
. سرگیجه و ضربان تند قلب (علامتی از فشارخون پایین ناشی از خونریزی)
گاهی اگر دراز بکشید و پاهایتان را بالا بیاورید می‌توانید درد را در نوک شانه چپتان احساس کنید.
یک طحال پاره شده، وضعیتی اورژانسی است چون می‌تواند خونریزی مرگ‌آوری داشته باشد.
بزرگ‌شدن طحال
طحال بعد از یک عفونت یا آسیب می‌تواند متورم شود. همچنین طحال می‌تواند به‌خاطر یک بیماری بزرگ شود، مثلاً سیروز، لوکمی یا آرتریت روماتوئید. بزرگ‌شدن طحال همیشه هم علامت ندارد.اما این علائم می‌توانند وجود داشته باشند:
. احساس سیری فوراً بعد از خوردن (طحالی که بزرگ شده می‌تواند به معده فشار وارد کند)
. احساس درد یا ناراحتی پشت دنده‌های چپ
. کم‌خونی و خستگی
. عفونت‌های مکرر
. راحت به خونریزی افتادن
علت‌های بزرگ‌شدن طحال
بعضی از عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌توانند منجر به بزرگ‌شدن کبد شوند. این بزرگ‌شدن بسته به علت، موقتی باشد. عوامل مؤثر:. عفونت‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز
. عفونت‌های باکتریایی مانند سفلیس یا عفونت جدار داخلی قلب
. عفونت‌های انگلی مانند مالاریا
. سیروز و دیگر بیماری‌هایی که بر کبد اثر می‌گذارند
. انواع آنمی همولیتیک
. سرطان‌های خون مانند لوکمی و لنفوماهایی مانند بیماری هوچکین
. اختلالات متابولیک مانند بیماری گاشر و نیمن پیک
. فشار بر رگ‌های طحال یا کبد یا یک لخته خون در این رگ‌ها
. بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا سارکوئیدوز
پزشکان اغلب می‌توانند با معاینهٔ شکم متوجه شوند طحال بزرگ شده است. یک آزمایش خون، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی هم می‌تواند تشخیص را تأیید کند. طحال اگر فقط بزرگ شده باشد، معمولاً خارج نمی‌شود. بلکه درمان برای هر عارضهٔ اصلی شروع شده و طحال نیز تحت کنترل قرار می‌گیرد. اگر عفونتی وجود داشته باشد آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
شما باید تا مدتی مراقب هر نوع ضربه‌ای به شکمتان باشید؛ چون در معرض پارگی طحال قرار دارید. فقط در صورتی به عمل جراحی نیاز است که بزرگ‌شدن طحال موجب پیامدهای جدی شود.
عمل جراحی برای برداشتن طحال
ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن طحال وجود داشته باشد که به آن اسپلنکتومی می‌گویند. گاهی فقط بخشی از طحال برداشته می‌شود که به آن اسپلنکتومی پارشال می‌گویند.اگر فرصتی وجود داشته باشد به شما توصیه می‌شود پیش از عمل جراحی واکسن‌هایی بزنید، زیرا برداشتن طحال، سیستم ایمنی را ضعیف کرده و بیشتر در معرض عفونت خواهید بود.
لاپاراسکوپی
بیشتر جراحی‌ها برای برداشتن طحال با استفاده از لاپاراسکوپی انجام می‌شوند.
در لاپاراسکوپی پزشک جراح بدون اینکه برش بزرگی ایجاد کند، با برش‌های ریزی به داخل شکمتان دسترسی پیدا می‌کند؛ بنابراین زخم خیلی کمتری وجود خواهد داشت و زودتر و سریع‌تر ریکاوری می‌شوید؛ اما همچنان نیاز به بیهوشی عمومی وجود دارد.
جراحی باز
در جراحی باز، برش بزرگی ایجاد می‌شود. اگر طحال خیلی بزرگ باشد یا آن‌قدر آسیب‌دیده باشد که با لاپاراسکوپی قابل انجام نباشد، اغلب طی عمل جراحی باز طحال خارج می‌شود. بعد از جراحی باز باید دو سه روز در بیمارستان بمانید.
زندگی بدون طحال
اگر طحال شما به‌ناچار خارج شود، دیگر اندام‌ها مانند کبد می‌توانند خیلی از عملکردهای طحال را انجام بدهند. یعنی همچنان شما می‌توانید با بیشتر عفونت‌ها مبارزه کنید. اما نسبت به افرادی که طحال دارند کمی بیشتر احتمال دارد فوراً دچار عفونت‌های جدی شوید.آنتی‌بیوتیک‌ها
توصیه می‌شود باقی عمرتان آنتی‌بیوتیک با دوز پایین مصرف کنید تا از عفونت‌های باکتریایی جلوگیری نمایید. آنتی‌بیوتیک خصوصاً در موارد زیر مهم است:
. برای بچه‌های کوچک‌تر از ۱۶ سال
. تا دو سال اول بعد از برداشتن طحال
. درصورتی‌که سیستم ایمنی خوب کار نکند
بیشتر بخوانید
پارگی طحال چه نشانه‌هایی دارد؟طحال چه کاری در بدن می‌کند؟تغذیه‌ی با کفایت برای طحالی کارآمد
نسبت به علائم عفونت هشیار باشید
در موارد زیر هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:. تب بالا
. گلودرد
. سرفه
. سردرد شدید
. سردرد همراه با بثورات پوستی و سرگیجه
. شکم درد
. قرمزی و تورم اطراف زخم عمل
درصورتی‌که دچار عفونت شده باشید پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند و اگر عفونت خطرناک شده باشد به بیمارستان فرستاده می‌شوید.
