شبکه ملی اطلاعات اجرا می‌شود؟

موضوع شبکه ملی اطلاعات اولین بار در سال 1384 توسط عبدالمجید ریاضی که در آن زمان معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات دولت نهم بود، مطرح شد. دلیل اجرای این طرح عدم اعتماد و هزینه زیاد اینترنت خارجی بیان شد و هدف از اینترنت ملی ایجاد یک شبکه‌ یکپارچه و ایمن، صرفه‌جویی در هزینه‌ها، افزایش سرعت ارتباطات داخلی، کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت و خدماتی نظیر دولت الکترونیک بود.

به زبان ساده این شبکه می‌خواهد درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند، مانند خدمات بانکی به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت امن داخلی فراهم شود.

در آن زمان مقرر شد این پروژه طی سه سال اجرایی شود اما در سال‌های بعد از 1384 عملا اجرای این طرح با کندی صورت می‌گرفت تا این‌که مشخص شد در ابتدای دولت سیزدهم پیشرفت حدود 30 درصدی داشته و براساس هدف‌گذاری‌های انجام شده دست‌یابی به پیشرفت 60 درصدی تا پایان سال 1401 مورد انتظار است.

موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟

واکنش‌ها به این موضوع را می‌توان در دو طبقه دسته‌بندی کرد. دسته اول کسانی هستند که اینترنت ملی را ابزار مقاومت ایران دربرابر حملات فناورانه دشمن می‌دانند و دسته دیگر، شبکه ملی اطلاعات را راه جداسازی اینترنت ایران از جهان تلقی می‌کنند.

مسئولان چه می‌گویند؟

به گفته عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات، با اجرای این طرح، قرار نیست ارتباط با اینترنت جهانی قطع شود و فقط دسترسی اینترنت ملی به سایت‌های داخلی با سرعت بیشتر و قیمت کمتر انجام می‌شود. در واقع شبکه ملی اطلاعات یک شبکه پرسرعت و با کیفیت در گستره جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران است که قرار است خدمات باکیفیتی به مردم ارائه کند. مثلا برای خدماتی مثل دولت هوشمند، خدمات بانکی و خرید و فروش محصول لزومی ندارد که بر بستر اینترنت جهانی باشد و ما ترافیک بین‌الملل بپردازیم.

در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است. این شبکه متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است.

جایگاه شبکه ملی اطلاعات در کشورهای دیگر

چنین طرحی در کشورهای دیگر نیز اجرا شده‌است. به‌طور نمونه کره جنوبی که رتبه اول سرعت اینترنت جهان را در اختیار دارد در دهه 1990 پروژه شبکه‌ی ملی پرسرعت را اجرا کرد و یا به طور مثال کشور اسکاتلند برای دسترسی دانشجویان و دانش‌آموزان خود به شبکه اینترانت، شبکه ای به نام گلو (Glow) ساخته است.

شاید کمی برایتان عجیب باشد اما بد نیست بدانید آمریکا هم اینترنت ملی دارد، آمریکا اینترنت ملی با عنوان «زیرساخت ملی اطلاعات» (NII) را با هدف پردازش اطلاعات با کیفیت بالا و گردش آزادانه اطلاعات در فضای قانونی و جلوگیری از اقدامات خرابکارانه در بخش‌های امنیتی به راه انداخته است.

دیوار آتشین چین نیز مانند شبکه ملی اطلاعات ایران یک شبکه جداگانه ندارد بلکه متشکل از یک شبکه بزرگ از برنامه‌ها و خدمات مختلف است. چینی‌ها خود را از اینترنت جهانی جدا نکردند بلکه یک اکوسیستم جامع از خدمات و برنامه‌های مختلف ملی ایجاد کرده و آن‌ها را جایگزین سرویس‌های جهانی که در این کشور فیلتر است، کرده‌اند.

در روسیه نیز شبکه ملی اینترنت با نام رونت راه‌اندازی شده که روی کاغذ شباهت زیادی به اینترانت ملی ایران و چین دارد و قرار است تمام ترافیک داخلی این کشور را داخل شبکه ملی اینترانت نگه‌ دارد.

در کوبا هم اینترنت داخلی این کشور به نام ردکوبانا دارای نسخه کوبایی ویکی‌پدیا، سرویس ایمیل و نقشه و موتور جستجوی ملی و موارد دیگر است.

این گزارشات نشان می‌دهد قدرت‌های بزرگ جهان به دنبال جدا کردن مسیر ترافیک داده‌های خود از خاک کشورهای خارجی هستند.

چه فایده؟

اجرایی شدن این طرح چندین کاربرد و مزیت مهم دارد که در ادامه برای شما بازگو می‌کنیم:
خدمات الکترونیک: دسترسی به خدمات دولت الکترونیک مثل آموزش، بهداشت و درمان، درگاه‌های پرداخت و … با شبکه ملی اطلاعات اجرایی می‌شود.

استقلال: اگر به هر دلیلی اینترنت در فضای جهانی دچار مشکل شود، کاربران داخل کشور می‌توانند از شبکه‌ ملی اطلاعات استفاده کنند.

سرعت بیشتر: با انتقال سرور شرکت‌ها به داخل کشور سرعت انتقال داده افزایش پیدا می‌کند. یعنی هرچه دیتا سنتر به شما نزدیک‌تر باشد، سرعت اینترنت شما بیشتر می‌شود.

ارزان‌تر بودن: به طور کلی همین که دیتاهای پر طرفدار مستقیما در شبکه داخلی به گردش در بیایند و یکبار به خارج و داخل کشور برنگردند، به سود دولت و مردم است.

قدرت: با نداشتن شبکه ملی اطلاعات به دیگر کشورها اجازه می‌دهیم به اطلاعات ما دسترسی داشته باشند و یعنی بخشی از قدرت خود را از دست می‌دهیم.

امنیت: برای جلوگیری از فعالیت‌های خرابکارانه علیه ایران در حوزه سایبری، وجود شبکه ملی اطلاعات برای شناسایی و مسدود سازی این اقدامات بسیار حیاتی است.

در ایران چه می‌شود؟

از شروع اغتشاشات اینترنت بین الملل با محدودیت‌هایی مواجه شده و برخی پلتفرم‌ها نیز فیلتر شده‌اند. همچنین صحبت‌هایی از اجرایی شدن طرح صیانت و اینترنت طبقاتی نیز به میان آمده و از طرفی دیگر شورای عالی فضای مجازی با ارسال نامه‌ای به متا خواستار معرفی نماینده خود در ایران بوده است.

شاپرک نیز به پرداخت‌یارها اعلام کرده باید هر چه سریع‌تر دامنه‌های خود را از com. به ir. تغییر دهند. حال عده‌ای در فضای مجازی معتقدند که این اولتیماتوم برای تغییر دامنه نشان دهنده قطع شدن اینترنت و رفتن به سوی اینترنت ملی است. البته پس از ساعتی شاپرک گفته خود را اصلاح و مجددا بیان کردند که نیازی نیست حتماً این کار انجام شود.

در نهایت باید گفت جریان خبرسازی‌ به راه افتاده در این خصوص درست نبوده و طبق گفته مسئولان قرار نیست شبکه ملی اطلاعات ارتباط ایران را با اینترنت جهانی قطع کند.

با ملی شدن اینترنت، برنامه‌ها و وبسایت‌های داخلی موظف به استفاده از دیتاسنترهای ایرانی می‌شوند. به این ترتیب ترافیک داخلی دیگر مانند قبل از کشور خارج نمی‌شود و می‌تواند با سرعت بالاتری انتقال پیدا کند و از آنجایی که خدمات و سرویس‌های داخلی وابستگی به سرورهای خارجی ندارند، در مواقع بحران و قطعی اینترنت جهانی می‌توانند به سرویس‌دهی ادامه دهند.

---