از سیستم عامل‌های وطنی چه خبر؟

درست است که توسعه و حکمرانی در فضای مجازی به معنای بومی‌سازی سیستم عامل نیست، اما می‌توان به این نکته اشاره داشت که بومی‌سازی یک جنبه از توسعه‌یافتگی است. در واقع به زبان ساده می‌توان گفت داشتن یک جایگزین، همیشه باعث می‌شود تا طرف مقابل تصور نکند که تنها راه‌حل، خودش است و داشتن یک سیستم عامل بومی کمک می‌کند تا انحصار شرکت‌های فناوری از بین برود و هر کشور روی پای خودش بایستد.

این طرح طی سالیان گذشته در کشور ما موفقیتی کسب نکرده و با کشورهایی مثل چین و روسیه عملکرد مشابهی داشته است.

برای مثال هوآوی در چین پس از تحریم‌های ترامپ، در صدد راه اندازی یک سیستم عامل بومی بود. پیشنهادها حول سیستم عاملی با عنوان هارمونی او اس می‌چرخید که از آن به عنوان جایگزین اندروید استفاده شود. منتها علاوه بر اینکه هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت، خسارت زیادی نیز بر جای گذاشت.

در واقع انتظارات از سیستم عامل بومی این گونه است که شما قادر به استفاده از تمام نرم افزارهای بین‌المللی هستید، اما به عکس، گوگل قادر به دست‌کاری گوشی شما نخواهد بود و دیگر قابلیت تحریم و حذف ایرانی‌ها وجود نخواهد داشت. به نوعی دیگر می‌توان گفت در عصر جنگ نرم و در نظرگرفتن امنیت اطلاعات ضرورت ایجاد یک سیستم عامل بومی برای تلفن‌های همراه و حتی رایانه‌ها بیش از قبل حیاتی است.

طرح اول

حرف و حدیث‎‌های سیستم عامل بومی یا به نوعی اندروید ایرانی از مدت‌ها پیش یعنی در سال1396 از سوی وزیر ارتباطات وقت مطرح شد و دقیقا در تیر ماه سال 1398 بود که شروع شد. وزیر وقت ارتباطات، محمدجواد آذری جهرمی در ویدیویی از عزم جدی وزارت ارتباطات برای توسعه اندروید ایرانی خبر داد. اندروید داخلی طراحی شده برای جلوگیری از دخالت گوگل در فعالیت کسب‌وکارهای ایرانی و حذف برنامه‌‌های موبایلی آنها بود.

برآورد از این راهکار استراتژیست این بود که سیستم عامل بومی نهایتاً می‌تواند بین نیم تا 8 درصد (بازار اندروید ایران) گسترش پیدا کند.

در آن زمان این موضوع بخاطر حذف نسخه‌های تلگرام طلایی و هاتگرام از روی گوشی‌های کاربران ایرانی بود و قرار شد سیستم‌عاملی برای گوشی‌های اندرویدی تهیه شود تا دیگر امکان حذفبرنامه‌ اپ‌های ایرانی وجود نداشته باشد که  البته آن طرح به نتیجه نرسید.

فراخوان جدید

بعد از گذشت 5 سال از آن صحبت‌ها و حتی زمزمه نصب اندروید بومی روی مدلی از گوشی‌های جی‌ال‌ایکس که عملا این پروژه به جایی نرسید، حال در آذر ماه امسال وزارت ارتباطات طی فراخوانی از تولید‌کنندگان داخلی سیستم‌عامل موبایل دعوت به همکاری کرده است. در این فراخوان آمده است: «در راستای اجرای بند 18 اهداف عملیاتی سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و به‌منظور شناسایی ظرفیت‌های فنی و اجرایی تولید و توسعه سیستم‌عامل تلفن همراه هوشمند، از بین اشخاص حقیقی و حقوقی شامل شرکت‌های خصوصی، غیردولتی و سازمان‌های مردم نهاد که تا تاریخ بیستم دی‌ماه 1401 دارای حداقل یک سیستم‌عامل عملیاتی نصب‌شده روی گوشی هوشمند باشند، برای ارزیابی دعوت به‌عمل می‌آید.»

حال باید صبر کرد تا پروژه‌های شرکت‌های ارائه دهنده بررسی شود. اما در نهایت اگر بخواهیم یک برآورد از این اتفاقات داشته باشیم، باید بپرسیم این فراخوان بر اساس کدام تجربه موفق داده شده و با نگاهی به تجربیات گذشته به نظر می‌رسد چنین پروژه‌هایی بیشتر باعث هدررفت منابع و بودجه می‌شوند.

---