رفتار مناسب با کودک پرخاشگر چیست؟ 5 راهکار موثر دربرابر پرخاشگری کودک

آیا کودک شما به بچه‌های دیگر صدمه می‌زند؟ با هر حرف شما عصبی می‌شود و یا در هنگام عصبانیت اشیای دور و برش را به اطراف پرتاب می‌کند؟
نگران نباشید تقریبا اکثر کودکان تا قبل از سنین دبستان چنین رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود بروز می‌دهند. بخشی از  این موضوع به این دلیل است که کودکان هنوز مهارت‌های زبانی را به‌درستی یاد نگرفته‌اند و نمی‌توانند در ارتباط با دیگران از آن‌ها استفاده کنند، اما می‌توان درک کرد که این رفتارهای پرخاشگرانه چقدر برای شما در جایگاه یک والد ناراحت‌کننده است.
به عنوان یک والد آگاه باید بدانید که شما می‌توانید به‌صورت قابل توجهی پرخاشگری کودک خود را کاهش دهید. نحوه رفتار و تعامل شما با کودک می‌تواند به او در شناخت و درک احساساتش و روبرو شدن با تبعات پرخاشگری مفید باشد.
در واقع نحوه رفتار شما با کودک سهم به‌سزایی در تداوم یا اصلاح رفتار پرخاشگرانه کودک دارد. در این مطلب سعی داریم ضمن بررسی دلایل پرخاشگری در کودکان، شما را با نحوه درست رفتار با کودک پرخاشگر آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

چرا کودکان پرخاشگری می‌کنند؟

پرخاشگری بخشی طبیعی از رشد کودک است. بسیاری از کودکان برای رسیدن به آنچه که می‌خواهند خواه یک اسباب‌بازی باشد و خواه یک غذای دلخواه پرخاشگری می‌کنند. یک کودک هنوز در حال یادگیری مهارت‌های ارتباطی است. مغز آن‌ها مدام در حال توسعه مهارت‌های کلیدی تنظیم احساسات و واکنش‌های رفتاری است. به همین دلیل در ابتدا نشان‌دادن عکس‌العمل درست برای آنها سخت است.
علت پرخاشگری کودک می‌تواند بسیار سطحی و ساده باشد برای مثال کودک شما ممکن است هنگام گرسنگی یا خواب آلودگی پرخاشگری از خود بروز دهد. این حالت به این دلیل رخ می‌دهد که کودکان درک درستی از احساسات خود ندارند.
گاهی اوقات نیز تغییرات در روند معمول زندگی یا تجربه یک اتفاق جدید مانند رفتن به مهدکودک می‌تواند باعث بروز پرخاشگری در کودکان شود که به‌مرور و با عادت‌کردن به فضا از بین خواهد رفت.
گاهی اوقات نیز علت پرخاشگری کودک،  می‌تواند ناشی از تجربه‌های سخت و دردناک مانند جدایی والدین، تصادف، آسیب جسمانی و تحت قلدری قرارگرفتن در مدرسه باشد. این گونه اتفاقات می‌تواند کاملا بر خلق‌وخوی کودک اثر بگذارد و او را عصبی و آشفته کند.
پزشکان نیز گاهی کمبود برخی از ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های گروه ب را در پرخاشگری کودکان موثر می‌دانند.
علت پرخاشگری کودکان هرچه که باشد، آن‌ها به مرور خودکنترلی بیشتری روی رفتارهایشان پیدا خواهند کرد. شما نیز با آموزش‌های موثر می‌توانید به آن‌ها یاد دهید که برای حل مشکلاتشان به جای استفاده از قدرت صدا، دست‌ها یا ضربات فیزیکی از کلمات استفاده کنند.

با کودک پرخاشگر چگونه باید رفتار کرد؟

درست است که دانستن دلایل پرخاشگری در کودکان می‌تواند در ریشه‌یابی این مشکل به شما کمک کند، اما اگر قصد دارید پرخاشگری را در کودک خود کاهش دهید بهتر است روی رفتار خود با کودک متمرکز شوید و از روش‌های صحیح در برخورد با کودک پرخاشگر استفاده کنید. در این بخش سعی داریم تا شما را با نحوه درست رفتار با کودک پرخاشگر آشنا کنیم.

1-کودک پرخاشگر را تشویق کنید تا از کلمات استفاده کند
باید به کودک عصبی یادآوری کنید که به جای استفاده از عکس‌العمل فیزیکی از کلمات و جملات استفاده کند. برای مثال زمانی که کودک آرام شد از او بپرسید چرا پرخاشگری کرده و چه احساسی باعث شده که او عصبی شود.
می‌توانید به او بگویید «می‌دونم که اذیت شدی؛ ولی چرا با لگد به پای دوستت زدی.» پس از این مرحله می‌توانید به کودک کمک کنید که راه‌های جایگزین پرخاشگری را مرور کند. برای مثال به او بگویید «به جای لگدزدن می‌تونستی به دوستت چی بگی.»
برای اصلاح رفتار کودک پرخاشگر سعی کنید قدرت کلمات را به کودک خود نشان دهید. اگر فرزند شما در بیان احساسات و گفتار ضعیف است می‌توانید از بازی‌ برای تقویت گفتار کودک استفاده کنید. هربار که کودک به جای پرخاشگری فیزیکی از کلمات استفاده می‌کند او را تشویق کنید.

2- نسبت به پرخاشگری کودک بی‌تفاوت نباشید
برخی از والدین اعتقاد دارند که با نادیده گرفتن برخی از رفتارها، کودک خود‌به‌خود اصلاح می‌شود. گاهی نیز این باور اشتباه را دارند که  عکس‌العمل نشان‌دادن به پرخاشگری کودک، او را حساس‌تر می‌کند. باید گفت پرخاشگری کودک رفتاری نیست که با نادیده‌گرفتن اصلاح شود. شما باید در برخورد با کودک پرخاشگر صریح و قاطع باشید. کودک پرخاشگر باید از تبعات پرخاشگری نیز کاملا آگاه باشد. علاوه بر این کودک پرخاشگر باید بداند که پس از هر بار پرخاشگری باید از طرف مقابل عذرخواهی کند.
همچنین پرخاشگری کودک نیاز به عکس‌العمل آرام، اما فوری دارد. هر بار که کودک پرخاشگری نشان داد به او یادآوری کنید که این کار اشتباه است و با آرامش از او بخواهید دست از پرخاشگری بکشد.

3- برای کاهش پرخاشگری کودک زمان استفاده از گوشی‌ و بازی‌های انلاین را کاهش دهید
بسیاری از بازی‌ها و کارتون‌هایی که امروزه در فضای مجازی وجود دارند مملو از صحنه‌های خشونت‌آمیز و پرخاشگری مانند هل‌دادن، کتک‌زدن و .. هستند. بنابراین اگر کودک شما مستعد پرخاشگری است سعی کنید بر نوع بازی‌هایی که انجام می‌دهد و برنامه‌ها و انیمیشن‌هایی که می‌بیند نظارت فعال داشته باشید.
پژوهشگران حوزه کودک، والدین را تشویق می‌کنند تا رسانه‌ها باکیفیت و برنامه‌های مناسب سن کودکان و استاندارد را در اختیار کودکان دهند. بنابراین بهتر است علاوه بر محدودکردن زمان استفاده کودکان از موبایل و اینترنت از اپلیکیشن‌های مخصوص کودک، مانند اپلیکیشن همبازی که توسط کیدزی ارائه شده است، استفاده کنید.


4-برای کنترل پرخاشگری کودک جدول« عصبانی نمی‌شیم» ایجاد کنید
شما می‌توانید با روش‌های خلاقانه به کنترل پرخاشگری کودک خود کمک کنید. برای مثال یک جدول را به در اتاق نصب کنید و روی آن 5 ستاره بچسبانید سپس با کودک قرار بگذارید که با هر بار پرخاشگری کردن یک ستاره از جدول کم خواهد شد. به او بگویید اگر ستاره‌ها در پایان هفته کمتر از 3 عدد نشده باشد، می‌تواند یک جایزه در آخر هفته داشته باشد. با کنترل بیشتر پرخاشگری کودک، می‌توانید تعداد ستاره‌ها را به 4 یا حتی 5 برسانید. بهتر است برای همراهی بیشتر با کودک برای خودتان و همسرتان نیز یک جدول نمادین تهیه کنید.

5-از قصه‌های آموزنده برای کاهش پرخاشگری کودک غافل نشوید
قصه‌ها می‌توانند تاثیر بسیاری روی کودکان داشته باشند. استفاده از قصه‌های آموزنده یکی از موثرترین شیوه‌ها برای آموزش مهارت‌های مختلف به کودکان است. در زمینه پرخاشگری کودک نیز شما می‌توانید با استفاده از داستان‌هایی که با محور پرخاشگری نوشته شده‌اند به کودک رفتار درست را آموزش یاد دهید.
خوشبختانه داستان‌های خوبی در این مورد برای کودکان وجود دارد اگر نمی‌توانید برای فرزندتان کتابی مناسب در این زمینه تهیه کنید می‌توانید از اپلیکیشن‌های قصه‌گویی و  برنامه قصه کودکانه فارسی استفاده کنید.  در این اپلیکیشن‌ها داستان‌های آموزشی متنوع و مناسب سن کودکان پیدا می‌شود.

اگر می‌خواهید کودک پرخاشگر نداشته باشید، پرخاشگری نکنید

کودکان تقریبا همه‌چیز را از والدین خود تقلید می‌کنند. بنابراین اگر مایل هستید کودکتان پرخاشگر نباشد باید بر روی رفتارهای خود متمرکز شوید و سعی کنید به هیچ‌وجه رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان ندهید. در هنگام صحبت با همسر، همسایه‌ها و اعضای خانواده مراقب رقتار خود باشید و از کلمات و لحن مودبانه استفاده کنید. زمانی‌که  در حال رانندگی هستید و یا وقتی با رئیس یا همکاران خود بحث می‌کنید، سعی کنید آرام باشید و رفتار پرخاشگرانه نداشته باشید.
در این مقاله سعی کردیم دلایل پرخاشگری در کودکان را توضیح دهیم و سپس به راهکارهای مناسب برای رفتار با کودک پرخاشگر بپردازیم، اما فراموش نکنید این راهکارها زمانی جواب می‌دهد که کودک رفتار پرخاشگرانه‌ای را در خانه و محیط زندگیش تجربه نکند، بنابراین اولین قدم در رفتار با کودک پرخاشگر، اصلاح رفتار خودتان است.