یک استکان چای و هزار ماجرا

 
حالا همین چای سرگذشت عجیب غریبی داره و امروزه به عنوان یکی از محبوب ترین نوشیدنی‌ها در جهان سرو می‌شود و برایش در تقویم روز جهانی وجود دارد.

 با چایی خستگیمو در می‌کنم

چه خستگی‌ها که با نوشیدن چای رفع شدند، چه مسکن‌هایی که آمدند و رفتند و هیچ‌کدام نتوانستند جای چای را بگیرند انگارکه قدیمی‌ها یک چیزی می‌دانستند که با هر درد و با یک لیوان چای نبات به دست،  بیماری را به مبارزه می‌طلبیدند.

در میان طرفداران چای هم بحث و کلکل زیاد است البته نه مثل طرفداران حلیم خور که نمک و شکر مثل دربی مقابل هم دیگر قرار می‌گیرند مثلا سوالاتی از این دست : "کم‌رنگ باشه یاپررنگ؟ ایرانی باشه یا خارجی؟ دارچین یا گل سرخ داشته باشه یا همون چای خالی؟ چای عطری باشه یا نه؟ با قند و شکر و نبات یا خرما و کشمش و شکلات؟ داغ می‌نوشید یا سرد؟"

می‌بینید پاسخ به هرکدام از این سؤالات هم شما را وارد چرخه مکالمه می‌کند  پدیده‌ای که این روزها روزبه‌روز کم‌رنگ‌تر می‌شود و چای این بهانه را برای شروع صحبت و مکالمه فراهم می‌کند.

از گیاه کاملیا تا چای 1500 دلاری

چای  از برگ خشک‌شدهٔ گیاهی به اسم «کاملیا سیننسیس» به وجود می‌آید و برای اولین‌بار توسط «شن نینگ» امپراتور چین کشف شد. اما برای اولین‌بار هلندی‌ها چای را توسط قهوه‌خانه‌ها به مردم اروپا معرفی کردند و حالا ایرلند و انگلیس دو کشوری هستند که بیشترین سرانه مصرف چای را از آن خودکرده‌اند

آرژانتین، ایران، چین، هند، اندونزی، کنیا، سریلانکا و تانزانیا  از جمله کشورهای تولیدکننده چای هستند. امروزه چای بعد از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان شناخته می‌شود و بیش از 3 میلیون تن  با 1500 نوع چای، سالانه در جهان تولید می‌شود محبوب‌ترین نوع چای هم متعلق به چای سیاه با 75 درصد چای مصرفی در جهان و گران‌ترین چای هم مربوط به کشور چین به اسم  «تی‌گوانین»  به قیمت 1500 دلار  به فروش می‌رسد.

چای با طعم مشقت و سختی در ایران

شاید جالب باشد بدانید چای که امروزه بسیار در جهان رایج شده، زمانی درگذشته کالایی لوکس و گران به‌حساب می‌آمده. در ایران هم این فراوانی و حتی صادرات چای را مدیون کاشف‌السلطنه، مشهور به چای‌کار هستیم که با نام «پدر چای ایران» شناخته می‌شود، نخستین کسی  که کشت چای را در ایران رواج داد.

ماجرا ازاین‌قرار بود که کاشف‌السلطنه در سفرش به هند با صنعت چای آشنا می‌شود و با یک حساب سرانگشتی به تجارت و اهمیت کشت این کار پی می‌برد و در نامه‌هایش به تأمین اقتصاد سال‌های طولانی در کشور با کشت چای اشاره می‌کند؛ اما مشکلی  وجود داشت او می‌دانست که انگلیسی‌ها به او اجازه نمی‌دهند از اسرار تولید چای مطلع شود، چرا که در آن زمان این بزرگ‌ترین تجارت آنها در هند بود. در  یادگیری کشت چای و آوردن نهال و تخم چای به ایران حکایت‌ها و روایات متعددی وجود دارد؛ اما چیزی که مشهود است سختی و مشقت و اصرار و پیگیری‌های کاشف‌السلطنه این شاهزادهٔ قاجاری است که باعث شد در سال 1285 چای وارد ایران شود.

کشت چای در ابتدا با مخالفت های مردم روبه رو شد اما کاشف السلطنه بی توجه و امیدوار کشت چای را در منطقه گیلان در جنوب دریای خزر آغاز کرد. آب‌وهوای آنجا برای کشت چای مناسب بود و صنعت چای به‌سرعت در گیلان و مازندران گسترش یافت به‌گونه‌ای که امروزه ایران جزو صادرکنندگان معروف چای به‌حساب می‌آید.

در 15 دسامبر با چای جشن بگیرید

در تقویمی که برای هر چیزی حداقل یک روز جهانی وجود دارد بی‌انصافی بود اگر برای چای یک روز تعلق نمی‌گرفت شاید چای برای بسیاری از ما صرفاً یک نوشیدنی باشد؛ اما هدف از تعیین این روز  توجه و اهمیت به چای و تجارت چای و تأثیرش بر زندگی کارگران چای‌کاران و زحمتکشان این صنعت است.

آداب نوشیدن چای؛ از شرق تا غرب

فارغ از این ماجرا چای در برخی از کشورها به‌عنوان نوشیدنی ملی سرو می‌شود و در بیشتر نقاط جهان پذیرایی با چای را نشانه مهمان‌نوازی می‌دانند همین مسئله باعث شد تا با هم  چند کشوری که آداب خاصی در نوشیدن چای دارند را مرور کنیم:

قوری چینی، سماور در حال جوش، استکان های کمرباریک و نعلبکی‌های انگشتی بر روی سینی مسی همه منتظر یک چیز هستند، چای.

چای نوشیدنی ملی ایرانیان است و مردم به آن ارادت خاصی دارند به طوریکه فرق نمی‌کند مراسم عزاداری باشد یا خواستگاری به رسم ادب و احترام با چای به استقبال مهمانان می‌روند و اکثر ایرانی ها چای را بعد از سه وعده اصلی غذایی،می‌نوشند.

مراکشی‌ها اعتقاد دارند که نوشیدن چای می‌تواند خستگی را از تن خارج کند در مراکش چایی در یک استکان کمر باریک و ظریف با قوری زیبا و سنتی که معمولاً به‌صورت مستقیم روی آتش گذاشته شده است، دم و سرو می‌شود.

چای در روسیه به‌عنوان یک نوشیدنی ملی شناخته می‌شود و به دلیل آب‌وهوای سردی که دارد اکثر مردمانش چای را داغ می‌نوشند. روس‌ها عادت دارند چای را بعد از اتمام وعده غذایی به همراه دسر بنوشند و وجه اشتراکی که با ما ایرانیان دارند این است که از سماور برای دم‌کردن چای استفاده می‌کنند.

نون چایی صورتی، چای پرطرف‌دار در کشور پاکستان است که ترکیبی از گیاهان ترش، ادویه، شیر، پسته و چای در آن وجود دارد.

چین که مهد و سرزمین چای به‌حساب می‌آید آداب خاصی هم دارند، ظرف چای‌خوری سنتی چینی‌ها کاسه‌ای و درپوش‌دار است و مصرف چای به شکل قالبی از مکعب یا گرد درون آب جوش و دم‌کردن آن صورت می‌گیرد. به اعتقاد چینی‌ها ریختن شیر در چای خوش‌شانسی می‌آورد و زدن سه انگشت سه مرتبه بر روی میز به معنی سپاسگزاری از میزبان است.

در ژاپن  هم برای اولین پای چای توسط راهبه‌های چینی باز شد، روش و آماده‌سازی سرو چای به‌قدری در ژاپن اهمیت دارد که تا 4 ساعت این آماده‌سازی زمان می‌برد.

در تایوان چای سرد را با شیر یا میوه مخلوط می‌کنند و به آن گلوله‌های کوچکی از نشاسته اضافه می‌کنند که جویدنی است.

---