شرحی مختصر بر دعایی از امام زمان ارواحنا فداه
نقش «چشم» و «گوش» در انتظار فرج
خیانت آن است كه بر خلاف عهدی كه به آن موظف شده، كاری كند یا نیّتی در دل بپرورد. خیانت چشم آن است كه انسان چشم را برخلاف اراده یا دستور آفرینندهاش به كار گیرد. پرهیز از خیانت چشم وظیفه ای دیگر از وظایف اهل انتظار است.
یکی از دغدغههای مهم آخرالزمان، انتظار و چگونه منتظر بودن است. آیا این که فقط برای ظهور دعا کنیم، کافیست؟ امام عصر ارواحنا فداه در یکی از دعاهای خود به منتظران آموزش میدهد که روزگار انتظار را چگونه سپری کنیم. یکی از موارد خودسازی و جامعهسازی مراقبت از چشم و گوش است.
دعای "اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِیقَ الطّاعَةِ" درسنامه با ارزشی است كه در قالب دعا و نیایش آموزش داده شده و دارای اوصاف بلندی است كه مورد قبول امام زمان ارواحنا فداه، آخرین ذخیره خداوند است. و در فرازهایی کوتاه و مختصر، وظایف منتظران را از هر قشر و صنفی را بیان فرموده است. البته میتوان گفت این دعا سرچشمه همة صفاتی است كه شایسته است منتظران خود را به آنها آراسته کند.
محافظت از دیدنیها
امام در فرازی از این دعا نقش چشم و گوش را در انتظار فرج معرفی میکند.وَاغْضُضْ أَبْصارَنا عَنِ الْفُجُورِ وَ الْخِیانَةِ؛ چشم ما را از ناپاکی و خیانت بپوشان.
آیت الله جوادی آملی مراقبت از چشم را وظیفه همگانی در جهت امنیت اجتماعی و فراهم شدن شرایط ظهور میدانند و میگوید: «چشمهای پاك، لایق نظاره بر جلوههای گوناگون جمال حقاند و دیدگان ناپاك سبب آلوده شدن قلب و محروم ماندن از رؤیت جلوههای نورانی حق است. حفاظت و مراقبت از چشم با دو عامل اساسی سفارش شده است:
1- وقتی به مقتضای تقوا و اعتدال اخلاق انسانی عمل نشود و فسق و گناه آشكار گردد، تباهی رخ مینماید. گناه در خصوص هر شیء به حسب همان چیز معنا میشود و تباهی چشم آن است كه بینندهِ مناظری باشد كه رؤیت آنها خلاف تقواست. دوری از چنین عملی، اولین وظیفه كسانی است كه امید به دیدار امام زمان ارواحنا فداه بستهاند.
2- خیانت آن است كه بر خلاف عهدی كه به آن موظف شده، كاری كند یا نیّتی در دل بپرورد. خیانت چشم آن است كه انسان چشم را برخلاف اراده یا دستور آفرینندهاش به كار گیرد. پرهیز از خیانت چشم نیز وظیفهای دیگر از وظایف اهل انتظار است. (امام مهدی موجود موعود، ص205)
منتظر واقعی از دروغ و سخنچینی و غیبت گرفته تا فحاشی و ناسزا و توهین دوری میکند و از سلامت معنوی گوش خود محافظت میکند
چگونگی مراقبت از گوش
در فراز دیگری میفرماید:وَاسْدُدْ أَسْماعَنا عَنِ اللَّغْوِ وَ الْغِیبَةِ؛ و گوشهایمان را از شنیدن بیهوده و غیبت ببند.
لغو در لغت به چیزی اطلاق میشود كه مورد اعتنا نبوده و از آن هیچ نفعی بدست نمیآید. و در اصطلاح قرآنی به كلام، عمل یا فكر بیهوده و باطلی كه موجب غفلت انسان از یاد خدا باشد، اطلاق می شود.( التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج10، ص208) واژگانِ هزل، لهو و عبث، نیز به معنی كلام و كار بیاهمیت، بدون قصد و بیحاصل است؛ و از این جهت با واژه "لغو" هم معنا میباشند.(مفردات فی غریب القرآن، ص841 و 748)
از آنجا كه قرآن، خلقت عالم وجود را كه انسان هم جزئی از آن عالم است بر اساس اهداف والای الهی دانسته و اینكه هر موجودی در این عالم دارای وظایفی بوده كه باید آن را انجام دهد، تا آن هدف والا محقق گردد؛ لذا، خداوند در قرآن، با عبارات مختلف، انسان را از مشغول شدن به اموری كه متناسب با هدف الهی نیست، برحذر داشته و پرهیز از لغویات را از صفات مؤمنان قرار داده است.(تفسیر آسان، ج13، ص270)
مؤمنان به بواسطه ایمان، به منبع عزّت و عظمت وصل شده و در زندگی خود، جز به زندگى سعادتمند ابدى و بندگی خالصانه برای خدای متعال، اهتمام نمىورزند. تنها به كارهایى مشغول میشوند كه، حقّ آن را عظیم دانسته و آنچه را جاهلان برای آن اهمیت قائلند، بى ارزش و لغو شمرده؛ در نتیجه، جزو رستگاران قرار میگیرند.[80]
قرآن، در توصیف بهشت و اهل آن میفرماید: «لا یَسْمَعُونَ فیها لَغْواً وَ لا تَأْثیماً إِلَّا قِیلًا سَلاماً سَلاما»(واقعه،25) در آن (باغهاى بهشتى) نه لغو و بیهودهاى مىشنوند، نه سخنان گناهآلود، تنها چیزى كه مىشنوند "سلام" است "سلام".
استاد جوادی آملی، گوشِ قابل داشتن را مهم در انتظار میدانند و میفرمایند: «حرف حق و سخن الهی، اگرچه در مقام فاعلیّت تامّاند؛ ولی اگر گوش قابلی نباشد، در دل به ثمر نخواهند نشست. فرد و جامعهای كه در انتظار ولی الله زمانش به سر میبرد، میباید هماره گوش را منزّه بدارد تا در قابلیّت نیز تامّ باشد. گوش وقتی قابل و شایسته میشود که به دو دستور عمل کند:
آیت الله جوادی آملی مراقبت از چشم را وظیفه همگانی در جهت امنیت اجتماعی و فراهم شدن شرایط ظهور میدانند و میگوید: «چشمهای پاك، لایق نظاره بر جلوههای گوناگون جمال حقاند و دیدگان ناپاك سبب آلوده شدن قلب و محروم ماندن از رؤیت جلوههای نورانی حق است
الف) هر سخن یا عملی كه بیثمر بوده و از پشتوانه فكری برخوردار نباشد لغو است و انسان را به بیهودگی میكشاند و خدا را از خاطر میبرد. پس منتظران راستین امام عصر ارواحنا فداه باید با گوش نسپردن به لغو در حفظ آن بكوشند.
ب) غیبت آن است كه پشت سر مسلمانی سخنی گفته شود كه اگر بشنود، ناراحت شود. این گناه بزرگ، در كدر کردن روح انسان نقش عمدهای دارد، پس رواست كه مؤمنانِ منتظر، از گوش سپردن به چنین سخنانی بپرهیزند.(برگرفته از کتاب امام مهدی موجود موعود، ص205)
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است: هر كس از مسلمانى غیبت كند، خداوند تا چهل شبانهروز نماز و روزه او را نپذیرد مگر این كه غیبتشونده او را ببخشد.( بحارالأنوار، ج75، ص 258) همچنین فرمودند: غیبت كردن در (نابودى) دین مسلمان مؤثرتر از خوره در درون اوست. (كافى، ج2، ص357)
بنابراین منتظر واقعی به شدت مراقب چشم و گوش خود هست. منتظر مراقب است که هر فیلم و صحنه غیرِ شرعی که مورد رضایت خدا نیست را نبیند. در موبایلش هیچ فیلم و عکس غیر شرعی وجود ندارد و به دنبالش نمیرود. به نامحرم، نگاه غیر شرعی ندارد. و در کل مراقب است به چیزهایی که مورد رضایت امام زمان ارواحنا فداه نیست چشم نیاندازد.
در مورد گوش هم توجه دارد که هر چیزی را نشنود و از دروغ و سخنچینی و غیبت گرفته تا فحاشی و ناسزا و توهین دوری میکند و از سلامت معنوی گوش خود محافظت میکند.
تا زمانی که تک تک منتظران خود را آماده آمدن امام زمان ارواحنا فداه نکنند، ظهور اتفاق نخواهد افتاد.