آیا هر متاهلی نمازش 70 برابر فضیلت دارد؟
بررسی اعتبار و معنای حدیث برتری نماز متأهل نسبت به مجرد
نویسنده : ابوالقاسم شکوری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : شنبه 1401/08/28 ساعت 15:13
پیرامون این روایت، دست کم دو سوال مطرح است:
یک. درجۀ اعتبار این حدیث چقدر است؟
دو. به فرض موثق بودن، آیا مفاد حدیث، عمومیت دارد؟ یعنی هر نمازی را که فرد متأهل به جا آورد (با هر کیفیت) بر هر نمازی که فرد بی‌همسر اقامه کند، برتری دارد؟
اعتبار حدیث
در پاسخ به سوال اول باید گفت: حدیث یادشده در دو کتاب از چهار منبع معتبر شیعی یعنی الکافی (ج5، ص328) تالیف شیخ کلینی و من لا یحضره الفقیه (ج3، ص384) تالیف شیخ صدوق آمده و از جهت سند، در دستۀ احادیث صحیح قرار دارد.اگر نمازگزار نمازش را از هر گونه شائبۀ شرک بپیراید و آن را سالم در طبقی از اخلاص به محضر خدا تقدیم کند به گونه‌ای که در نماز نه تنها اغیار را بلکه بالاتر از آن، وجود فانی خود را هم نبیند، آن گاه این نماز، کامل خواهد بود
مفهوم و مراد حدیث
پاسخ به سوال دوم، اما نیازمند طرح یک مقدمه است و آن اینکه کیفیت نمازهایی که بندگان به جا می‌آورند یکسان نیست. بهترین نماز، نمازی است که شرایط صحت، قبول و کمال، هر سه را با هم دارا باشد. برخی افراد، نمازشان صحیح است فقط. یعنی از جهت احکام و ظاهر شرعی، ایرادی ندارد. فایدۀ نماز صحیح این است که فردای قیامت چوب ندارد یعنی وقتی مکلف در پیشگاه عدل الهی حاضر می‌شود، دَین و ذمّه‌ای بر گردنش نیست تا به‌خاطر نماز نخواندن مؤاخذه شود. اما ممکن است همین نماز صحیح، مقبول درگاه خدا نباشد در حالیکه سند ورود به بهشت، قبولی نماز است نه صحت آن.حال اگر نمازگزار علاوه بر رعایت احکام ظاهری نماز، به باطن نماز هم توجه کند و آدابی را که نه در رسائل فقهی بلکه در کتابها و رسائل اخلاقی آمده مثل حضور قلب، توجه به معانی اذکار، پایبندی به تعقیبات و ... رعایت نماید، آن وقت این نمازِ صحیح، مقبول هم خواهد بود ان شاء الله.
نماز مقبول با اینکه انسان را در مسیر بندگی رشد می‌دهد اما ممکن است شرط کمال را نداشته باشد. اگر نمازگزار نمازش را از هر گونه شائبۀ شرک بپیراید و آن را سالم در طبقی از اخلاص به محضر خدا تقدیم کند به گونه‌ای که در نماز نه تنها اغیار را بلکه بالاتر از آن، وجود فانی خود را هم نبیند، آن گاه این نماز، کامل خواهد بود.
با این مقدمه در پاسخ به سوال دوم می‌گوییم:
حدیث یادشده در مقام بیان یکی از جهات برتری نماز است. یعنی اگر به فرض، نماز فرد متاهل و مجرد از جهت کیفی، همطراز بود، مثلاً هر دو صحیح بود (نه یکی صحیح و دیگری مقبول یا کامل)، در این صورت، متغیر همسرداری می‌تواند عامل برتری‌بخش باشد. بنابراین اگر در مقام مثال، بخواهیم نماز کامل حضرت مسیح علیه‌السلام را که پیامبری مجرد بود، مقایسه کنیم با نماز مقبول یکی از صحابی متاهلش، قطعاً نماز کامل حضرت روح الله افضل است.
شاید بتوان گفت این حکم حتی در مواردی هم که فرد متأهل نمازی همطراز با فرد مجرد به جا آورده، کلیت ندارد. شخص با ایمانی را فرض کنید که با وجود عزم و انگیزۀ کافی برای ازدواج، اما به دلایلی خاص موفق به ازدواج نشده، معلوم نیست نماز همطراز او از شخص متأهل دیگر پایین‌تر باشد چون این فرد مجرد، با کسی که به‌خاطر نداری و فقر ازدواج نکرده و به وعدۀ خدا، ایمان ندارد، یکی نیست.
