علائم بیش‌فعالی چه هستند و چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
کودکم بیش‌فعال است؟!
یکی از واژه‌های روان‌شناسی که به ادبیات مردم رسوخ کرده، «بیش‌فعالی» است. همین که بچه‌ای پرتکاپو باشد، می‌گویند: «اوف. بیش‌فعاله». اگر بگذریم از کسانی که بیش‌فعالی را پیش‌فعالی می‌نامند، نمی‌شود از دم‌دستی کردن یک واژه تخصصی گذشت که تعریف و علائم خاص خودش را دارد.
نویسنده : سعیده بقایی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : پنج شنبه 1401/08/26 ساعت 12:27
علائم اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی
اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی ممکن است به سه حالت بروز کنند: بی‌توجهی و کم‌توجهی؛ بیش‌فعال؛ تکانشگری. علاوه بر آن، کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی نشانه‌های مشترک دیگری هم نشان می‌دهند؛ مثل تحمل کم در مقابل ناکام‌شدن، مشکل در ساخت و سازمان‌دهی رؤیاها و خیالات.
چه موقع تشخیص بیش‌فعالی می‌دهیم؟
تشخیص این اختلال کار مردم نیست، بلکه لیستی از علائم وجود دارد که روان‌شناس با پرسیدن آن‌ها از پدر و مادر تشخیص بیش‌فعالی می‌دهد. علائمی که باید حداقل شش ماه در حداقل دو محیط، مثل خانه و مدرسه وجود داشته باشد و با عملکردهای مناسب اجتماعی مثل برخورد با همسالان، عملکرد تحصیلی یا شغلی آن‌ها تداخل داشته باشد؛ جوری که به فرد اجازه پیشرفت در این زمینه‌ها ندهد.آیا بیش‌فعالی در همه رفتارهای کودک نمایان است؟
نشانه‌های بیش‌فعالی اغلب چشمگیر هستند؛ ولی ممکن است تمام آن‌ها در تمام موقعیت‌ها اتفاق نیفتد. بیش‌فعالی ممکن است در بعضی موقعیت‌ها برای مثال، در مدرسه مشاهده شود و در موقعیت‌های دیگر، مثل مصاحبۀ چهره‌به‌چهره و تماشای تلویزیون دیده نشود و ممکن است در فعالیت‌های سازمان‌یافتۀ خوشایند مانند ورزش، کمتر خود را نشان دهد.
علائم بی‌توجهی و کم‌توجهی چه هستند؟
اگر از نشانه‌هایی که در ادامه می‌آید، شش گزینه یا بیشتر، حداقل به مدت شش ماه به حالتی که از آن سن و سال انتظار نمی‌رود، ادامه پیدا کند، کودک دچار علائم کم‌توجهی است. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:·توجه‌نکردن به جزئیات یا بی‌دقتی در تکالیف درسی و وظایف روزمره و سایر کارها؛
· مشکل‌داشتن از جهت حفظ توجه و تمرکز، هنگام انجام تکالیف یا بازی؛
·گوش‌ندادن به حرف طرف مقابل؛
· دنبال‌نکردن آموزش‌ها و تمام‌نکردن تکالیف درسی، وظایف روزمره یا وظایف خود در محیط کار؛ البته نه به‌دلیل مخالفت یا نفهمیدن دستورالعمل‌ها و آموزش‌ها؛
· اشکال‌داشتن در سازمان‌دهی تکالیف و کارها؛
· اجتناب، بیزاری یا امتناع از انجام‌دادن کارهایی که تلاش مستمر ذهنی می‌خواهند، مثل تکالیف درسی یا کارهای خانه؛
· جاگذاشتن چیزهایی که برای انجام تکالیف و کارها ضروری هستند؛ برای مثال، فراموش‌کردن اسباب‌بازی‌ها، تکالیف مدرسه، مداد و خودکار، کتاب یا وسیله‌ای خاص؛
· پرت‌شدن حواس بر اثر محرک‌های فرعی؛
· فراموش‌کردن کارهای روزانه.
وقتی صحبت از بیش‌فعالی و کمبود توجه می‌شود، ذهن‌ها کمتر سراغ تکانشگری می‌رود؛ اما یکی از علائم جدی و اساسی در بیش‌فعالی، تکانشگری است
علائم بیش‌فعالی چگونه است؟
اگر حداقل شش نشانه از نشانه‌هایی که در ادامه می‌آید، به‌مدت شش ماه یا بیشتر دومام داشته باشد و متناسب با سطح رشدی کودک نباشد، می‌شود گفت کودک دچار علائم بیش‌فعالی است. نشانه‌ها عبارت‌اند از:· وررفتن با دست‌ها یا تکان‌دادن بی‌وقفۀ پاها و به‌خودپیچیدن روی صندلی؛
· بلندشدن از روی صندلی در کلاس و سایر اماکن؛ درحالی که نباید این کار را کرد؛
·این طرف و آن طرف دویدن و بالا و پایین پریدن بیش از اندازه در موقعیت‌هایی که انجام‌دادن چنین کاری درست نیست. این نشانه گاهی اوقات در نوجوانان و بزرگ‌سالان به احساس بی‌قراری محدود می‌شود؛
· پرسروصدابازی‌کردن و پرسروصداگذراندن اوقات فراغت؛
· یک‌جا ننشستن و طوری عمل‌کردن که گویی به کودک «موتور» بسته‌اند؛
· پرحرفی.
علائم تکانشگری در تشخیص بیش‌فعالی چه هستند؟
وقتی صحبت از بیش‌فعالی و کمبود توجه می‌شود، ذهن‌ها کمتر سراغ تکانشگری می‌رود؛ اما یکی از علائم جدی و اساسی در بیش‌فعالی، تکانشگری است. نشانه‌هایی که در ادامه می‌آید، هم می‌تواند تکانشگری را معرفی کند و هم به تشخیص علائم بیش‌فعالی کمک کند. نشانه‌های تکانشگری عبارت‌اند از:·نسنجیده و وسط سؤال، جواب‌دادن؛
· صبرنکردن و رعایت‌نکردن نوبت؛
· میان صحبت دیگران پریدن و مجال‌ندادن به دیگران؛ مثلاً در گفت‌وگو یا بازی.
اگر پدر و مادر هستید و این علائم را با ویژگی‌های زمانی و مکانی و تداوم که ذکر شد، در فرزند خود می‌بینید، بهتر است به روان‌شناسی آگاه مراجعه کنید تا با بررسی‌های بیشتر، به شما کمک حرفه‌ای لازم را بدهد.
