غیرت مؤمنانه و غیرت جاهلانه
بعضی از مردم در مقام تشخیص جایگاه و مصادیق غیرت دچار اشتباه می‌شوند؛ مثلاً در جایی که موضع غیرت نیست، تعصب بی‌جا به خرج می‌دهند. غیرت، اگر در جای خودش به کار رود، فضیلتی اخلاقی است و گرنه ضد ارزش است. در برخی جاها هم که غیرت‌ورزی، سفارش شده، زیاده‌روی ممکن است نتیجه عکس بدهد.
نویسنده : ابوالقاسم شکوری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : سه شنبه 1401/07/12 ساعت 15:09
غیرت به چه معناست؟
اگر بخواهیم یک تعریف ساده و در عین حال جامع از مفهوم غیرت به دست دهیم باید بگوییم: غیرت صفتی مردانه به معنی ر تعصّب نسبت به چیزی است که حفظ و حمایتش عقلاً و شرعاً لازم است مثل ناموس، دین، خاک وطن، همنوع و...مرز غیرت‌ورزی تا کجاست؟
غیرت یک ویژگی طبیعی است که خداوند در فطرت هر انسانی نهاده است. هر انسانی به طور طبیعی تمایل دارد از آنچه دوست دارد یا نگهداری آن به او سپرده شده، نگهبانی کند. غیرت اما مانند برخی دیگر از صفات اخلاقی، ممکن است دستخوش افراط و تفریط شود. مرز بین رفتار غیرتمندانه از رفتار خودخواهانه، حرکت بر روی ریل اعتدال است.همینطور غیرت در مردان و زبان، خاستگاه متفاوتی دارد. در فرمایش امیرمؤمنان علی علیه السلام آمده: «غیره الرّجل ایمانٌ، و غیره المرئه عدوانٌ؛ غیرت ورزی مرد از ایمان نشأت گرفته، ولی غیرت ورزی زن از روی دشمنی است.» (میزان الحکمه، ج ۷، ص ۳۹۵.)
غیرت داشتن صفتی پسندیده است تا جایی‌که طبق پاره‌ای روایات، خداوند نیز غیور است و غیرتمندی را دوست دارد (اصول کافی) اما یادمان باشد هر رفتار افراط‌آمیزی را به نام غیرت، مرتکب نشویم تا خدایی نکرده دچار آفات حمیت جاهلانه نگردیم
غیرت مقدس و غیرت جاهلانه
در آموزه‌های دینی، با دو گونه غیرت مواجهیم. غیرت مقدس و مومنانه و غیرت جاهلانه یا«حمیت جاهلی» که تعبیری برگرفته از قرآن کریم است.غیرت ورزی نسبت به ناموس، آئین، آبرو، وطن، همنوع، مواریث فرهنگی، زبان و... همگی اموری معقول بوده و مصداق غیرت مقدس به شمار می‌آیند. اما مواضع دیگری که اساساً جای غیرورزی نیست، و روی تعصبات غیرمنطقی، رفتاری نسنجیده ای صورت می‌گیرد، مصداق عصبیت و حمیت جاهلانه است. مثلاً زنده به گور کردن دخترکان معصوم در زمان جاهلیت، نمونه بارز غیرت ورزی نابجاست.
چنانکه امیرالمومنین علیه السلام در وصیتی به امام حسن علیه‌السلام به همین نکته رهنمون کردند و فرمودند: «از غیرت نا به جا [نسبت به زنان] بپرهیز که آن، زن سالم را به بیماری و پاکدامن را به بدگمانی (اندیشه گنهکاری)، می‌کشاند» (نامه ۳۱ نهج‌البلاغه).
در سایر حوزه‌هایی که غیرت ورزیدن مصداق دارد نیز امر به همین منوال است. به عنوان مثال، کسی که نسبت به تهدیدات بیگانگان نسبت به اشغال یا تجزیه خاک وطن، بی‌تفاوت یا کم توجه است، به همان اندازه، از غیرت ملی، بی‌بهره خواهد بود.
از جمله مصادیق غیرت نابجا غیرت در امور حلال است. امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید: لاغیره فی الحلال؛ در امور حلال، غیرت ورزی، نابجاست.» (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۷۶.)
خلاصه اینکه غیرت داشتن صفتی پسندیده است تا جایی‌که طبق پاره‌ای روایات، خداوند نیز غیور است و غیرتمندی را دوست دارد (اصول کافی، ج8، ص302) اما یادمان باشد هر رفتار افراط آمیزی را به نام غیرت، مرتکب نشویم تا خدایی نکرده دچار آفات حمیت جاهلانه نگردیم.
بیشتر بخوانید
راه‌کارهای قرآنی؛ با شوهر ناسازگار چه کنم؟توصیه‌های قرآنی؛ کجاها نباید حسن ظن داشت؟با حیا باشید؛ اما خجالتی نه!
