هیچ ملتی شاعری مثل حافظ ندارد

حافظ در کلمه به کلمه اشعارش قابلیت پیام دادن به مخاطب و خواننده است، حافظ تماما کوشیده تجربیاتی را که مخاطب نچشیده را به او بگوید آن‌هم به زبان شعری و با کوچکترین واحد شعری مخاطب را با آن تجربیات در میان می‌گذارد.

حافظ اوج کمال و آگاهی را در بیان هنری خلق کرده است و به قول بزرگان، معماری زبان بعد از گفتن شعرش شکل می‌گیرد. درست است که اشعار حافظ تحت تاثیر شاعران زیادی همچون سعدی، خواجوی کرمانی و خاقانی بوده است اما استقلال شعری هم بی‌نظیر است.

وقتی بیت از کران تا به کران لشکر ظلم است... از ازل تا به ابد فرصت درویشان است را بخوانیم می‌بینیم که حافظ با اشعارش می‌خواهد بر علیه ریاکاری، خودپرستی، استبداد و انحصارطلبی بجنگد او نگاه جامع به جهان و هستی دارد نگاهی خلاقانه که همگان را به وجد می‌آورد.

همان‌طور که گفتم ابعاد اشعار حافظ به حدی گسترده و جهان‌شمول است که بسیاری از محققان و پژوهشان در این باره کتاب‌های زیادی منتشر کردند که به چند مجموعه آن اشاره می‌کنم تا خواندن حافظ را آسان‌تر کند.

کوچه رندان

یکی از این کتاب‌ها «کوچه رندان» عبدالحسین زرین‌کوب است که مسائل مختلف اعم از موضوعات اجتماعی، تاریخی و عرفانی را در مجموعه خود آورده است و خواننده در این مسیر می‌تواند به خوبی اجتماعی را که حافظ آورده را فهم کند.

در جستجوی حافظ

کتابی که اطلاعات و موضوعات خوبی را درباره ابیات و اشعار حافظ در اختیار خواننده قرار می‌دهد تا معنی واژه‌ها و کلمات دستوری که حافظ آورده را به خوبی فهم کند و بتواند نکات آن را بشناسد، می‌تواند به مجموعه جستجوی حافظ رحیم ذوالنوررجوع کند

بحث در احوال و افکار حافظ

اگر بخواهیم درباره موضوعات تاریخی عصر حافظ و موضوعات به آن دوره و قرن را بدانیم کتاب بحث در آثار و افکار و احوال حافظ قاسم غنی می‌تواند بسیار جذاب باشد.

بانگ جرس

مجموعه ادبی دیگری که می‌تواند مخاطب را در این مسیر حافظ‌خوانی یاری کند بانگ جرس است که تحقیقاتی را درباره عقاید و آراء حافظ ارائه کرده است.

واژه‌نامه غزل‌های حافظ

واژه‌نامه غزل‌های حافظ از خدیو جم هم کتاب‌شناسی خوبی از حافظ را تدوین کرده است که مخاطب می‌تواند به زبان ساده واژه‌هایی که حافظ دارد را برای مخاطب بیان کند

ذهن و زبان حافظ

بهاء الدین خرمشاهی در کتاب ذهن و زبان حافظ خلاقیت و ذوق خوبی دارد و می‌تواند روح و روان مخاطب را با حافظ همراه کند خرمشاهی یکی از حافظ‌پژوهان ماهری است که وقتی کتاب او را در دست بگیرید محال است مجذوب حافظ نشویم.

دیوان حافظ، چاپ انجوی شیرازی

یکی از تصحیح‌هایی که درباره دیوان حافظ قابل اعتنا و راهنمای خوبی است اثر سید ابوالقاسم انجوی شیرازی است که با مقدمه ژورنالیستی جذاب می‌تواند خواننده را از خوانش حافظ راضی نگه‌دارد، در این کتاب پاورقی‌های خوبی برای راهنمایی مخاطب آمده که با واژه‌ها و صحبت حافظ از دیگر شاعران آمده و اطلاعات جامع و کاملی است که خواندن حافظ را جاب می‌کند.

---