آثار خانه‌ی به‌هم‌ریخته بر سلامت جسم و روان

مسئولیت‌ها و مشغله‌های روزمره می‌توانند ما را مضطرب و آشفته کنند. غذا درست کردن، ورزش کردن، شستن لباس‌ها و سروسامان دادن به امور بچه‌ها تنها چند مورد از کارهایی است که باید انجام دهیم. گاهی واقعا الویت‌بندی کارها سخت است و نمی‌دانیم کدامشان برای سلامتی ما مهم‌ترین هستند؛ اما اگر بدانید یک خانه‌ی شلوغ و نامرتب چه اثری بر سلامتی‌ اعضای خانواده می‌گذارد، می‌توانید تصمیم‌های بهتری بگیرید و برنامه‌ریزی بهتری برای زمان و انرژی و تلاش‌هایتان بکنید.

سلامتی شما

سلامتی شما خیلی فراتر از جسمتان است، چون سلامت روانتان را هم دربرمی‌گیرد. همانطور که می‌دانید، فاکتورهای زیادی در سلامت جسم و روحتان دخیل‌اند؛ استرس، فعالیت فیزیکی و تغذیه، برخی از آشکارترین این عوامل‌اند. اما فاکتورهایی که شاید کمتر به چشم بیایند نیز بر تندرستی شما اثر می‌گذارند. غذایی که می‌خورید، میزان ورزشی که می‌کنید و حتی تمیز و مرتب بودن خانه و محل زندگی‌تان در سلامت جسم و روانتان نقش دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند یک خانه‌ی تمیز و مرتب، فواید زیادی برای سلامت و تندرستی ساکنین آن دارد.

سلامتی شما و خانه‌تان: مطالعات چه می‌گویند

مطالعه‌ای دریافته افرادی که خانه‌های منظم و تمیز دارند، بیشتر از کسانی که خانه‌هایشان اغلب به هم ریخته و نامرتب است ورزش می‌کنند و کمتر در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی‌اند. همچنین این تحقیق دریافت که تمیز و مرتب بودن خانه‌های این افراد، نقش پُررنگ‌تری نسبت به سایر فاکتورها در تمایل این افراد به ورزش کردن داشت. چیزی که هنوز خوب نمی‌دانیم این است که آیا بیشتر فعالیت بدنی داشتن نتیجه‌ی تمیز و مرتب بودن خانه‌های این افراد است یا تمیز و مرتب بودن خانه‌های این افراد به دلیل اهل ورزش بودن آن‌هاست. به هر حال این مطالعه یافته‌های شگفت‌انگیزی داشته است و ارتباط میان سلامت جسمی و مرتب بودن خانه‌ها ثابت شده است.

مطالعه‌ی دیگری نیز روی زنان نشان داد بین محیط خانه و میزان افسردگی ارتباط وجود دارد. در این تحقیق، زنانی که خانه‌های نامرتب و شلوغی داشتند، در مقایسه با کسانی که خانه‌هایشان همیشه مرتب و تمیز بود، امتیاز بالاتری از جهت افسردگی کسب کردند و سطح هورمون‌های استرس نیز در بدنشان بالاتر بود. یافته‌ها نشان می‌دهند یک اتاق به‌هم‌ریخته باعث می‌شود تمرکز کردن روی کار بخصوصی سخت‌تر شود. تئوری که وجود دارد می‌گوید به‌هم‌ریختگی‌های اتاق، حواس شما را از آنچه سعی دارید انجام دهید پرت می‌کند، زیرا مغزتان تحت تاثیر به‌هم‌ریختگی‌ها بیش از حد تحریک می‌شود. در نتیجه دقت و کارآیی‌تان پایین می‌آید.

آثار جسمی روانی خانه‌ی نامنظم

احساس اضطراب و پریشانی
بی‌نظمی محیط با مشکلات روحی و روانی مانند اضطراب ارتباط دارد. مشکل احتمالا اینجاست که وسایل و خرد و ریز زیاد سبب اضطراب می‌شود، چون این وسایل هم جلوی چشمتان را شلوغ می‌کنند، هم صدا و بوی محیط را افزایش می‌دهند و خلاصه حس‌های زیادی برای مغزتان ایجاد می‌کنند که مجبور است همه‌ی آن‌ها را پردازش کند. درنتیجه در محیط خانه‌تان احساس پریشانی و آشفتگی می‌کنید.

افزایش استرس و سطح کورتیزول
به‌هم‌ریختگی محیط زندگی بر اعتمادبه‌نفس و حس و حال ما اثر می‌گذارد و همانطور که گفتیم ثابت شده سطح هورمون‌های استرس را بالا می‌برد؛ خصوصا در خانم‌ها. چون به نظر می‌رسد آقایان از نامرتب بودن پیرامون خود چندان اذیت نمی‌شوند، به همین دلیل بی‌نظمی و شلوغی می‌تواند بین زن و شوهرها تنش ایجاد کند. طبق یافته‌ها، تعلل و امروز و فردا کردن برای تمیز و مرتب کردن خانه نیز منجر به مشکلاتی می‌شود که ناشی از قرارگرفتن افراد در معرض اشیا و وسایل غیرضروریست.

کاهش اعتمادبه‌نفس
افرادی که در محیط‌های شلوغ زندگی می‌کنند و به سختی می‌توانند خانه را سروسامان بدهند و مرتب کنند، معمولا اعتمادبه‌نفس کمتری دارند. زندگی در یک خانه‌ی آشفته می‌تواند مشکلات بهداشتی ایجاد کند و همچنین بر کارایی‌تان در محل کار اثر بگذارد.
به‌هم‌ریختگی و شلوغی خانه علاوه بر سلامت روان بر سلامت جسمتان هم اثر می‌گذارد و زمینه‌ساز خیلی از مسائل است؛ مثلا کیفیت بد هوای داخل خانه، گرد و خاک و مایت، مو و ظروف کثیف.

اثر بر ارتباطات اجتماعی
شاید به دلیل کثیف و به‌هم‌ریخته بودن خانه‌‌تان مدام نگران این باشید که مبادا کسی سرزده به خانه‌تان بیاید. این اضطراب زمانی بدتر می‌شود که فکر می‌کنید اقوام و دوستان بر اساس این آشفتگی و نامرتب بودن خانه، شما را قضاوت می‌کنند.
یک خانه‌ی نامرتب می‌تواند توانایی شما برای ارتباط با دوستان و عزیزانتان را کاهش دهد، خصوصا اینکه هربار که کسی می‌خواهد به دیدارتان بیاید، بهانه‌ای برای نیامدن او جور می‌کنید. وقتی خانه و محل زندگی‌تان تمیز و مرتب است، اضطراب دعوت کردن دیگران به خانه‌تان خیلی کمتر می‌شود و بهتر و با خیال راحت‌تر می‌توانید پذیرای مهمانانتان باشید.

مشکلات تنفسی و آلرژی
در فصل زمستان، سیستم‌های گرمایشی داخل خانه و هوایی که کهنه و مانده است موجب تجمع مایت‌های خاک و هاگ‌های قارچ می‌شود. آلرژن‌های مایت خاک در اتاق خواب بیشتر افراد وجود دارد که می‌تواند مشکلات تنفسی و پوستی ایجاد کند.
قارچ هم یک آلرژن معمول دیگر در خانه‌هاست. درصد زیادی از موارد آسم می‌توانند به قارچ و رطوبت و کپک و مایت‌ها در خانه مربوط باشند.

مشکلات پوستی
معمولا در فرایند تمیزکاری خانه، ملحفه‌ها نادیده گرفته می‌شوند در حالی که پارچه معمولا منبعی از آلرژن‌ها، چربی‌های بدن و سلول‌های مرده پوست است. رختخواب کثیف می‌تواند اثرات مخربی بر سلامتی بگذارد. ملحفه‌ها می‌توانند قلمرو باکتری‌ها شوند و انواع عوارض پوستی مانند جوش و اگزما ایجاد کنند. رختخواب شما چیزهایی مانند لوسیون بدن، عرق و آرایشتان را جذب می‌کند. ملحفه‌ها را حداقل هفته‌ای یکبار عوض کنید.

زمانی که صرف تمیز و مرتب کردن خانه می‌کنید ارزشش را دارد

تمیز و مرتب کردن یک خانه‌ی شلوغ و به‌هم‌ریخته شاید خیلی سخت و توانفرسا به نظر برسد؛ اما لازم نیست شما به تنهایی این کار را انجام دهید. کمک گرفتن از همسرتان و بچه‌ها، موثرترین و بهترین راه سر و سامان دادن به خانه و مرتب کردن ریخت و پاش‌ها و رسیدن به حد ایده‌آلی از تمیزی و پاکیزگی است!

چند توصیه برای اینکه راحت‌تر خانه را تمیز و جمع و جور کنید

. کم‌کم شروع کنید. یک اتاق یا یک کار خاصی را ابتدا انجام دهید و سعی نکنید چند کار را همزمان پیش ببرید.
. هر روز مدت زمان خاصی را برای تمیز و مرتب کردن خانه اختصاص دهید که می‌تواند خیلی کوتاه باشد، مثلا با خود قرار بگذارید هر روز ده دقیقه وقت، صرف جمع‌وجور کردن یا تمیزکردن خانه کنید، بعید به نظر می‌رسد این ده دقیقه را نتوانید پیدا کنید! خودتان را مقید کنید هر طور شده از این ده دقیقه تمیزکاری نگذرید؛‌ خودتان تعجب خواهید کرد چقدر کار می‌توانید در همین ده دقیقه انجام دهید.

---