به مناسبت سالروز صدور پیام منشور روحانیت

روحانیت در اسلام، نه موضوعی صنفی، بلکه مسئله‌ای بنیادی در رابطه با کل جامعه و نظام اسلامی است. روحانیون از دیرباز نقش گسترده‌ای در تاریخ ایران داشتند، امروزه نیز با حاکمیت نظام جمهوری اسلامی، روحانیت و نقش آن، مسئله‌ای اساسی محسوب می‌شود. سوم اسفند ماه 1367، امام خمینی(ره) پیامی مهم پیرامون اهمیت مسئله روحانیت و همچنین آسیب‌های مرتبط با این گروه، صادر نمودند. نامه‌ای که به «منشور روحانیت» معروف است و خلاصه‌ای از تاریخچه عملی روحانیت تا آن زمان و بایدها و نبایدهای آیندگان را در بردارد.

امام(ره) در آن منشور، ضمن اشاره به خدمات و جایگاه تأثیرگذار روحانیت، به «مقدس‌مآبان روحانی‌نما» اشاره می‌کنند، دسته‌ای «وابسته» از این گروه که پیش از انقلاب، ورود به سیاست و مبارزه با شاه را جایز نمی‌دانستند، اما پس از انقلاب، وارد بازی‌های سیاسی مخالف نظام و براندازی شدند. گروهی که به تعبیر امام(ره) –اگرچه با پوشش‌های متفاوت- همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند؛ «شکست خوردگان دیروز، سیاست بازان امروز»

همچنین به ارزیابی دقیقی از رویارویی استکبار و حوزه‌های علمیه پرداخته‌اند و از آن‌ها به «روحانیت ناآگاه و آگاهِ وابسته» تعبیر می‌کنند. علاوه بر این نکات و مسائل آن روزگار، از جمله چرایی انتخاب مهندس بازرگان، حکم ارتداد نویسنده کتاب «آیات شیطانی و بسیاری مسائل مهم دیگر را مطرح می‌کنند که حاوی رهنمودهای بسیاری حتی برای مسائل امروز جامعه است.

اما یکی از مهم‌ترین فرازهای این منشور، به خطر تفکرات انجمن‌حجتیه در حوزه‌های علمیه اشاره می‌کند. در منشور روحانیت، امام(ره) برای اولین‌بار و کاملاْ آشکار، از انجمن‌حجتیه به عنوان گروهی با تفکرات خطرناک، نام برده‌اند:
«دسته‌ای دیگر از روحانی‏‌نماهایی که قبل از انقلاب، دین را از سیاست جدا می‏‌دانستند و سر به آستانه دربار می‌‏ساییدند، یک‌مرتبه متدین شده و به روحانیون عزیز و شریفی که برای اسلام، آن همه زجر و آوارگی و زندان و تبعید کشیدند، تهمت وهابیت و بدتر از وهابیت زدند. دیروز مقدس‌‏نماهای بی‌شعور می‏‌گفتند دین از سیاست جداست و مبارزه با شاه حرام است، امروز می‌‌گویند مسئولین نظام کمونیست شده‏‌اند! تا دیروز مشروب‌فروشی و فساد و فحشا و فسق و حکومت ظالمان برای ظهور امام‌ زمان(ارواحنا فداه) را مفید و راهگشا می‏‌دانستند، امروز از اینکه در گوشه‏ای خلاف شرعی که هرگز خواست مسئولین نیست رخ می‏‌دهد، فریاد «وا اسلاما» سر می‏‌دهند! دیروز «حجتیه‏ای»ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحه مبارزات، تمام تلاش خود را نمودند تا اعتصاب چراغانی نیمه‌شعبان را به نفع شاه بشکنند، امروز انقلابی‌تر از انقلابیون شده‌‏اند!»*

آنچه در این سطور از آن ابراز نگرانی شده، تفکری است که داعیه مبارزه با بهائیت داشت، اما مبارزه با حکومتی همچون پهلوی را در صورتی ممنوع می‌دانست که در فکر و عمل، آکنده از عناصر بهائی بود. تفکری که رسوخ آن به روحانیت، باعث هدف‌گذاری‌های اشتباه و به بی‌راهه کشیدن اشخاص متدینی می‌شود که دنباله‌رو روحانیون هستند.

همان‌طور که در انقلاب 1357، طرز تفکر خاص سران وقت انجمن، بسیاری از جوانان را از خط انقلاب جدا کرد اما با پیروزی خط امام(ره) خود را موافق جا زد و عده بسیاری همچنان با وجود چنین تفکراتی، سعی کردند در سازمان‌های دولتی-انقلابی نفوذ کنند. البته منظور افرادی نیست که اسماً عضو انجمن‌حجتیه بودند، ‌بلکه آن جنس تفکر، دغدغه و هشدار امام(ره) می‌باشد. کما اینکه امروز هم آن تفکرات مخرب انجمن‌حجتیه است که جای نگرانی دارد، نه اینکه دورهمی‌ها و جلسات مذهبی که صرفا یادگاری‌های معنوی این گروه است. چه بسا افرادی که بدون کوچکترین تعامل با انجمنی‌ها، کارشکنی‌هایشان از جنس نگرانی‌های مطرح در منشور روحانیت است.

پی‌نوشت:
*صحیفه امام، ج‏21، صص 293-273.

---