روش‌های افزایش وزن کودکان لاغر
دلایل کم‌وزن بودن کودکان و راهکارهای پیشنهادی
گاهی کودکان با فعال‌تر شدن، مقداری وزن کم می‌کنند و وزن آن‌ها ممکن است نسبت به رشد قدی‌شان افت کند؛ اما این کودکان همچنان با سرعت نرمالی در سن خود رشد می‌کنند. با این حال اگر در یک سنجش وزن، افت وزن قابل‌توجهی دیده شود، پزشک به دقت بررسی می‌کند که آیا نیاز به سنجش‌های دیگری هست یا خیر.
چه زمانی افت وزن کودک نگران‌کننده است؟
پزشکان می‌گویند روند کلی وزن‌گیری کودک، مهم‌تر از تنها یک بار افت وزن اوست. این هم مهم است که وزن کودک با قد او مقایسه شود تا مطمئن شوید کودک به نسبت قدی که دارد خوب وزن می‌گیرد یا نه.ارتباط بین قد و وزن کودک با استفاده از منحنی رشد یا شاخص توده بدنی (BMI) بررسی می‌شود. گاهی کودکان با فعال‌تر شدن مقداری وزن کم می‌کنند و وزن آن‌ها ممکن است نسبت به رشد قدی‌شان افت کند؛ اما این کودکان همچنان با سرعت نرمالی در سن خود رشد می‌کنند. با این حال اگر در یک سنجش وزن، افت وزن قابل‌توجهی دیده شود، پزشک به دقت بررسی می‌کند که آیا نیاز به سنجش‌های دیگری هست یا خیر.
دلایل اینکه کودک خوب رشد نمی‌کند
برای خوب رشد نکردن کودک دلایل زیادی ممکن است وجود داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:عدم دریافت کالری کافی
در ۹۰ درصد موارد، کودکان به این دلیل خوب وزن نمی‌گیرند که کالری کافی نمی‌خورند. این اتفاق می‌تواند زمانی بیفتد که کودک به دلایل گوناگونی تمایلی به غذا خوردن ندارد یا پدر و مادر نمی‌دانند کودکشان واقعاً به چه اندازه کالری نیاز دارد. بچه‌هایی که فعالیت زیادی دارند اما به غذا خوردن علاقهٔ کمتری دارند نیز ممکن است خوب وزن نگیرند و رشد نکنند.
در مورد نوزادانی که ماه‌های اولیه زندگی خود را سپری می‌کنند، خوب وزن نگرفتن می‌تواند به دلیل کافی نبودن شیر مادر یا تهیهٔ نادرست شیر خشک (بیش از حد رقیق کردن) باشد.
خوب غذا ندادن به کودک
گاهی مادر یا پدر و یا پرستار کودک به دلیل مشکل روحی و روانی که خودش دارد ممکن است به کودک به‌اندازه کافی یا به دفعات لازم غذا ندهد و مثلاً به علت بی‌حوصلگی کودک را خوب تغذیه نکند.
مشکلات دهانی یا نورولوژیکی
اگر کودک به حساسیتی در دهان یا مشکلات نورولوژیکی دچار باشد ممکن است خوب غذا نخورد. چنین مشکلاتی می‌توانند بر توانایی بلع غذا اثر بگذارند و ممکن است ناشی از عوارضی مانند اختلالی در حرکت عضلات یا شکاف کام باشند.
بعضی از والدین در تلاش برای افزایش وزن کودک، به او هله‌هوله می‌دهند. این کار باعث ایجاد عادات بد غذایی برای کودک شده و تمام عمر با او می‌ماند. برای افزایش وزن کودکتان فقط از غذاهای سالم استفاده کنید تا به سلامتی او آسیب نزنید
استفراغ
گاهی کودک نمی‌تواند شیر خشک یا غذایی را به دلیل استفراغهای زیاد نگه دارد. دلیل استفراغ می‌تواند ریفلاکس شدید اسید معده یا برخی از مشکلات نورولوژیکی باشد که قدرت عضله را کاهش داده و انواع ناهنجاری‌های دیگر را ایجاد می‌کنند.
بیشتر نوزادانی که ریفلاکس دارند، با رشد و بالاتر رفتن سن بدون عارضهٔ خاصی بهبود پیدا می‌کنند. اما گاهی پیش می‌آید که دلیل استفراغهای زیاد کودک، تنگی دریچهٔ پیلور (دریچهٔ خروجی معده) باشد. این عارضه نیاز به ارزیابی‌های خاص دارد که شامل سونوگرافی شکم می‌شود.
مشکلات مربوط به لوزالمعده
کودکی که به دلیل ضعف توانایی لوزالمعده یا پانکراس نمی‌تواند غذا را خوب هضم کند نیز خوب وزن نمی‌گیرد و رشد نمی‌کند. در این شرایط کودک احتمالاً مدفوع کف‌دار، شُل و چسبناک و بسیار بدبو دارد.
اختلالات روده‌ای
اختلالاتی که بر دیوارهٔ روده‌ها اثر می‌گذارند، مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون نیز می‌توانند باعث وزن‌گیری نامناسب کودک شوند. در بیماری سلیاک، علائم زمانی شروع می‌شوند که غذاهای گلوتن دار وارد رژیم غذایی کودک می‌شوند.
مشکلات تیروئیدی و متابولیکی
در بعضی از موارد کودکی که به پرکاری تیروئید دچار است ممکن است کالری زیادی بسوزاند.
ژنتیک
ژنتیک نقش مهمی در وزن کودک دارد. اگر پدر و مادر هر دو لاغر باشند پس احتمال اینکه کودکشان نیز لاغر باشد زیاد است. این نشان می‌دهد کودک، ویژگی لاغر بودن را از والدین خود به ارث برده است و بنابراین پزشک درمان خاصی تجویز نخواهد کرد؛ اما ممکن است پزشک پیش از تأیید اینکه تنها ژنتیک عامل لاغری کودک است توصیه کند بررسی‌های بیشتری انجام شود.
عوارض قلبی
کودکی که به اختلالی در قلبش دچار است که منجر به نارسایی قلبی‌‌اش شده، به‌سختی نفس می‌کشد و به همین دلیل احتمالاً نمی‌تواند خوب غذا بخورد.
عوارض کلیوی
به‌ندرت، پیش می‌آید که نارسایی کلیوی یا دیگر اختلالات مربوط به کلیه بر رشد قد و وزن کودک اثر می‌گذارند.
اختلالات ژنتیکی
بعضی از کودکان ممکن است به انواعی از ناهنجاری‌های ژنتیکی دچار باشند که می‌تواند بر وزن‌گیری کودک اثر بگذارد.
داروها
داروهایی که برای درمان اختلال بیش‌فعالی - کم‌توجهی (ADHD) به کار می‌روند می‌توانند اشتها را سرکوب کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نگران هستید که کودکتان به‌خوبی وزن نمی‌گیرد یا در مورد دلایل احتمالی آن تردیدی دارید باید به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. پزشک با معاینه و بررسی می‌تواند علت‌های احتمالی عدم رشد کودک را تشخیص بدهد.درمان وزن‌گیری ناکافی کودک
بیشتر بچه‌ها کافی است کالری مصرفی‌شان کمی بیشتر شود تا خوب وزن بگیرند. بعد از شش ماهگی، رشد کودک، ۵ تا ۱۰ درصد از کل کالری دریافتی کودک را مصرف می‌کند. شما به‌عنوان پدر یا مادر می‌توانید تخمین بزنید که چه مقدار تغذیهٔ کودک را بیشتر کنید. مثلاً کالری اضافی مورد نیاز کودک را می‌توانید با افزودن چربی‌ها، قندها یا شیر خشک‌های مخصوص به او برسانید. در این مورد بسیار خوب است که از پزشک کمک بگیرید.در بعضی موارد استفاده از داروهای اشتهاآور هم می‌تواند مفید باشد اما فقط با تجویز پزشک. اگر با وجود افزایش کالری غذایی کودک، همچنان وزن‌گیری خوب نبود احتمالاً پزشک توصیه می‌کند کودک مدتی در بیمارستان بستری شود تا الگوی تغذیه‌ای و روند وزن‌گیری او تحت‌نظر قرار بگیرد. در مدت بستری، آزمایش‌ها و سنجش‌هایی صورت خواهد گرفت. گاهی تغذیهٔ مکمل از طریق لوله‌هایی که از بینی به معده کودک وارد می‌شود می‌تواند مؤثر باشد.
توصیه‌هایی برای کمک به وزن‌گیری کودک
اگر مطمئن شدید دلایل کم‌وزنی کودکتان، عارضه یا مشکل خاصی در سلامتی او نیست پس با راهکارهای طبیعی می‌توانید به وزن‌گیری بهتر او کمک کنید:. رژیم غذایی کودک حتماً حاوی غذاهای پرکالری باشد و مغزها و چربی‌های گیاهی و زیتون در رژیم غذایی کودک وجود داشته باشد. این منابع از چربی برای سلامت قلب مفید بوده و کالری سالمی دارند.
. با کودکتان بیشتر وقت صرف کنید و سعی کنید با هم برای خرید مواد غذایی بروید. خرید مواد غذایی، پخت‌وپز و زمان صرف غذا را برایش لذت‌بخش کنید. متناسب با سن کودک او را در آشپزی دخالت بدهید تا به غذا و خوردن علاقه‌مند شود. هنگام خرید مواد غذایی تا جایی که امکان دارد از سلیقهٔ او استفاده کنید و غذاها را به شکل‌های زیبایی تزئین کنید.
. بعضی از والدین در تلاش برای افزایش وزن کودک، به او هله‌هوله می‌دهند. این کار باعث ایجاد عادات بد غذایی برای کودک شده و تمام عمر با او می‌ماند. برای افزایش وزن کودکتان فقط از غذاهای سالم استفاده کنید تا به سلامتی او آسیب نزنید.
. وعده‌های غذایی کودک را کوچک‌تر اما مکررتر کنید و میان وعده به او بدهید. شیر و آبمیوه را به یکی دو فنجان در روز محدود کنید؛ نوشیدنی‌های زیاد طی روز و نزدیک به زمان وعدهٔ اصلی غذا، معده را پُر می‌کند و جلوی اشتها را می‌گیرد. از شیر کامل، ماست و پنیر پرچرب، تخم‌مرغ و آجیل و پوره سیب‌زمینی در وعده‌های غذایی کودک استفاده کنید تا وزن بگیرد.
. عادات غذایی خانواده را بررسی کنید. به‌عنوان پدر و مادر ببینید آیا عادت غذایی خانواده‌تان درست‌اند؟ مثلاً همهٔ اعضای خانواده دور هم غذا بخورید، هنگام غذا از موبایل و ... استفاده نکنید و تلویزیون را خاموش کنید.
. کودکتان باید حتماً سه وعدهٔ اصلی و دو میان وعده در روز بخورد.
. هر وقت کودک احساس گرسنگی کرد به او یک مشت مغز بدهید.
. به کودک اسموتی‌ها پرکالری بدهید (با میوه و مغزها)
. شنا و دوچرخه‌سواری و فعالیت‌های مفرح بیرون از خانه می‌توانند اشتهای کودک را افزایش دهند.
بیشتر بخوانید
چه باید بکنید وقتی کودکتان غذا نمی‌خورد؟اشتباهات متداول در تغذیه‌ی کودکاناضافه وزن در کودکان: خطرات و روش‌های پیشگیری
کم‌وزن بودن کودک چه عواقبی برای او دارد؟
. یکی از اصلی‌ترین پیامدهای خوب وزن نگرفتن، مواجهه با کمبود مواد مغذی و انرژی در بدن است.. مطالعه‌ای نشان داده خطر دیگری که کم‌وزنی برای کودک دارد، پوکی استخوان است که باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود.
. همین مطالعه نشان داده کودکان کم‌وزن معمولاً فعالیت کمتری دارند و از این رو بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی‌اند و سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند در نتیجه مستعد ابتلا به بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا هستند.
. کودکان کم‌وزن ممکن است دچار تأخیراتی در رشد شوند، خصوصاً اگر زیر ۳ سال داشته باشند، زیرا این زمانی است که مغزشان سریع رشد می‌کند. مغز نیاز به مواد مغذی دارد تا خوب رشد کند. کودکان کم‌وزن ممکن است دچار کمبودهایی از جهت مواد مغذی باشند و این می‌تواند بر رشد مغزشان اثر گذاشته و منجر به تأخیراتی در روند رشدشان شود.
