آب های زیر زمینی چگونه تشکیل می شود؟(علوم سوم دبستان)

فصل ششم از علوم سوم دبستان با عنوان "زندگی ما و آب" درباره آب و چگونگی تشکیل آن اشاره کرده است. زندگی همه موجودات (انسانها، گیاهان و جانوران) وابسته به آب می باشد. در واقع مهمترین استفاده ی ما انسانها از آب ،آشامیدن است،چون حدود هفتاد درصد از بدن مان را آب تشکیل داده است. همانطور که می دانیم با تابش نور خورشید به آب رودخانه ها و دریاها، تبخیر صورت می گیرد و این آب تبدیل به ابر می شود و زمانی که هوا سرد شد، باران به وجود می آید و باران دوباره به زمین می ریزدو چرخه آب را تشکیل می دهد، اما زمانی که باران به زمین می ریزد چه اتفاق هایی برای آب باران می افتد؟ این که رودها و هم چنین آب های زیر زمینی چگونه به وجود می آید؟

آب باران از کوه ها و ارتفاعات جاری می شود و جویبارها را ایجاد می کند. جویبارها به هم می پیوندند و متصل می شوند و رودخانه ها را تشکیل می دهند. مقداری از آب باران به زمین می ریزد و مقداری به زمین فرو می رود.

رودها چگونه تشکیل می شود؟

آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به دشت‌ها، دریاچه‌ها یا دریاها و اقیانوس‌ها بریزد.

همه رودها از بلندترین نقطه یک منطقه شروع می شوند. همین طور که رود به پایین جریان می یابد، از نهرها و رودهای دیگر و از راه بارندگی و دیگر منابع آب، آب بیشتری به دست می آورد. رودها از منبعشان در زمین های بلندتر، مثل کوه ها یا تپه ها شروع می شوند. اینجا جایی است که آب باران یا برف ذوب شده جمع می شود و نهرهای کوچکی را تشکیل می دهد. این نهرها یا آب بیشتری جمع می کنند و رشد می کنند و بزرگ تر می شوند و تبدیل به نهرهای بزرگ تری می شوند و یا به نهرهای دیگر برخورد می کنند و به آنها آب اضافه می کنند. اکثریت بزرگی از رودها در نهایت آبشان را در دریا یا دریاچه خالی می کنند.

رودها آب حمل می کنند و با خودشان مواد مغذی خاک را به مناطق سراسر زمین حمل می کنند. آنها نقش خیلی مهمی در چرخه آب بازی می کنند و برای آب های سطحی مثل کانال عمل می کنند. رودها در تقریباً 75 درصد سطح خشکی های زمین آب را عبور می دهند.

بیشتر مناطق مسکونی در امتداد رودهای اصلی ساخته می شود. رودها برای ما غذا، انرژی، تفریح و سرگرمی، مسیرهای حمل و نقل و راه آب برای آبیاری و نیز آب برای آشامیدن تأمین می کنند.
رودخانه به بستر و مسیر حرکت «رود» گفته می‌شود که معمولاً عبارت «رودخانه» با «رود» اشتباه می‌شود و جای آن استفاده می‌شود. رودها آب حمل می کنند و با خودشان مواد مغذی خاک را به مناطق سراسر زمین حمل می کنند. آنها نقش خیلی مهمی در چرخه آب بازی می کنند و برای آب های سطحی مثل کانال عمل می کنند. رودها در تقریباً 75 درصد سطح خشکی های زمین آب را عبور می دهند.

رودها اهمیت زیادی در زندگی ما انسانها دارند؛ رودها آب حمل می کنند و با خودشان مواد مغذی خاک را به مناطق سراسر زمین حمل می کنند. آنها نقش خیلی مهمی در چرخه آب بازی می کنند و برای آب های سطحی مثل کانال عمل می کنند. رودها در تقریباً 75 درصد سطح خشکی های زمین آب را عبور می دهند. رودها محیط زندگی و محل تأمین غذا برای بسیاری از موجودات زنده زمین هستند. قدرت عظیم بعضی از آنها چشم انداز باشکوهی می آفریند.

همچنین رودها برای حمل و نقل هم اهمیت زیادی دارد و مسیرهای مسافرتی برای بازرگانی و سیاحت و تفریح مهیا می کند. رودها در کشاورزی هم بسیار حائز اهیمت می باشد و دره ها و جلگه های رودها خاک باروری را فراهم می کند. همچنین در مناطق خشک کشاورزان کشتزارهایشان را از طریق خندق هایی که در نزدیکی رودها می کنند، آبیاری می کنند.

رودها یک منبع انرژی مهم هستند. در ابتدای دوره صنعتی شدن، آسیاب ها، مغازه ها و کارخانه ها در نزدیکی رودهایی که آبشان جریان سریعی داشت ساخته می شدند. چون که آب می توانست مورد مصرف ماشین های قدرتمند قرار بگیرد. امروزه هنوز هم رودخانه های سرازیر و شیب دار برای دستگاه های قوی تولید برق و توربین های آبشان مورد استفاده قرار می گیرد.

آب شیرین به چه آبهایی گفته میشود؟

۹۷٪ آب روی زمین، آب شور و فقط سه درصد آن، آب شیرین است؛ اندکی بیش از دو-سوم این مقدار، در یخچال‌های طبیعی و کلاهک‌های یخی و قطبی منجمد شده‌است. مابقی آب شیرین، غیر منجمد است و عمدتاً تحت عنوان آب زیرزمینی یافت می‌شود و فقط بخش کوچکی از آن در روی زمین یا در هوا وجود دارد.

آب شیرین به آب املاح زدایی شده گفته می‌شود؛ آبی‌ست که درصد املاح نمکی غیر حل شدنی آن بسیار کم و زلال باشد. در واقع به آبهایی که مقدار نمک شان در مقابل آب های شور به میزان کم، یعنی چیزی در حدود کمتر از ۱۰ در صد می باشد. آب شیرین، به آبی گفته می‌شود که کمتر از ۰٫۰۵ در هر ۱۰۰ واحد، املاح نمکی غیر حل شدنی داشته باشد. منابع محدود آب شیرین، رودخانه‌ها، آبگیرها و بعضی از منابع آب زیر زمینی می‌باشند. منبع نامحدود و پایدار آب شیرین، بخار آبهای موجود در جو است که به صورت باران و برف و تگرگ، که همه تجدید پذیرند ظاهر می‌شود.

آب شیرین به‌طور طبیعی در سطح زمین و عمدتاً در یخچالهای کوهستانی و قطبی شمالگان و جنوبگان به صورت لایه‌های یخ ذخیره شده‌اند. دریاچه‌های آب شیرین، رودخانه‌ها و نهرها، و جریان آب‌های زیرزمینی از دیگر منابع آب شیرین شمرده می‌شوند. منابع آب شیرین تنها ۳٪ از کل منابع آب بر روی کرهٔ زمین را تشکیل می‌دهد که تقریباً ۱٫۸٪ آن است. با این وجود، در سراسر جهان، بسیاری آب شیرین را به راحتی هدر می‌دهند.
میزان کل آب های شیرین در روی کره ی زمین به سه دسته قابل تقسیم هستند:

حوضچه ها و دریاچه ها: این بخش ها می ‌توانند از چند متر مربع تا هزاران کیلومتر مربع گستردگی داشته باشند. این حوزه‌ های متعدد آبی که در سراسر زمین پراکنده می باشند در حقیقت باقی مانده یخبندان پلیستوسن هستند. بیشتر حوضچه‌ ها، فصلی هستند و فقط برای مدت چند ماه دارای آب می باشند. این در حالی است که دریاچه ‌ها ممکن است بیش از صدها هزار سال عمر داشته باشند. دریاچه ‌ها به دلیل جدایی شان از دیگر منابع آبی مانند رودخانه ‌ها و اقیانوس ها، تنوع جانوری و گیاهی محدودی دارند. دریاچه ها ها را بر پایه عمق و فاصله شان از خط ساحلی به سه منطقه ی ساحلی، منطقه ی وابسته به آب شیرین و منطقه ی عمیق قابل تقسیم هستند.

مسیل و رودخانه ها: مسیل ‌ها و رودخانه ها جریان های آبی هستند که در یک مسیر مشخص حرکت می‌ کنند. آن‌ها از سر آغاز خود که معمولا یک چشمه، محل ذوب شدن برف یا حتی یک دریاچه است، شروع به حرکت می‌کنند و به سمت دهانه خود که یک کانال آبی یا یک اقیانوس است راهی می شود. رودخانه ها در قسمت های میانی عرض بیشتری دارند و هم راستا با آن تنوع گونه ‌ای هم افزایش می ‌یابد. گیاهان سبز آبی مختلف و جلبک ها در آن یافت می‌شوند.در نزدیکی دهانه ، آب ها به دلیل رسوبات بالادست و همچنین نور کمتر، تیره تر است و در ضمن سطح اکسیژن آن هم کم است، در نتیجه پوشش گیاهی کم می ‌شود و ماهی هایی مانند کپور و گربه ماهی که در اکسیژن و نور کم می توانند زندگی کنند در این نواحی پیدا می شوند.

تالاب ها: تالاب به نواحی ای گفته می شود که آب در آن ‌ها جمع شده است و وجود گیاهان آبزی اکوسیستم آن‌ را حمایت می ‌کند. مرداب ‌ها و باتلاق‌ ها نیز در دسته ی تالاب ها طبقه بندی می شوند. تالاب‌ها در حقیقت بیشترین تنوع گونه ‌های دوزیستان، خزندگان و پرندگان را در خود دارند. بسیاری از حیواناتی که خز دارند در کنار تالاب ها زندگی می ‌کنند.

 تشکیل آبهای زیر زمینی

حیات بسیاری از موجودات کره زمین به آب های شیرین و منابع محدود آن وابسته است و به استثنائی موجودات و آبزیان دریایی؛ زندگی سایر جانوران به این آب ها گره خورده است. در این میان یکی از منابع مختلف آب های شیرین جهان، آب های زیر زمینی هستند که بشر توانسته است با تکیه بر دانش و هوش خود با کندن زمین و دسترسی به لایه های زیرین، به بسترهای آب شیرین دسترسی پیدا کند. امروزه بسیاری از انسان ها و مردم جهان با تکیه بر این منابع؛ زندگی می‌کنند.

آب‌های زیرزمینی به آب‌هایی گفته می‌شود که در لایه‌های آب‌دار و اشباع زیر زمین تجمع پیدا کرده‌است. این آب‌ها فقط حدود ۴ درصد از مجموعه آب‌هایی را که فعالانه در چرخهٔ آب‌شناختی دخالت دارند، تشکیل می‌دهد. با این وجود حدود ۵۰ درصد جمعیت دنیا از نظر آب شرب متکی به همین آب‌های زیرزمینی هستند.

آب زیرزمینی، آب موجود در زیر سطح زمین، منافذ خاک و شکستگی‌های تشکیلات سنگی است. هنگامی که یک واحد سنگی یا یک رسوب غیر محکم (کانسار) آورد قابل توجهی از آب ایجاد کند، آبخوان نامیده می‌شود. عمقی که در آن، منافذ خاک یا شکستگی‌ها و حفره‌های موجود در سنگ‌ها کاملاً از آب اشباع‌شده باشند، سطح ایستابی خوانده می‌شود. آب زیرزمینی از سطح تغذیه می‌شود؛ و ممکن است در سطح زمین نیز به صورت طبیعی در قالب چشمه‌ها و تراوشات طبیعی تخلیه شده و واحه‌ها یا تالاب‌هایی را به وجود آورد.

اصلی ترین عامل شکل گیری آب‌های زیر زمینی؛ جاذبه زمین و خاصیت نفوذ آب به لایه های زیرین خاک است که در نتیجه بخشی از آب های سطحی و بارندگی ها وارد لایه های زیرین خاک شده و تا جائی نفوذ می کنند که دیگر امکان نفوذ وجود نداشته و در آن محل متوقف می شود. عمق این لایه های غیر قابل نفوذ در بخش های مختلف، متفاوت بوده و همین موضوع دلیل اصلی تفاوت عمق منابع آب های زیر زمینی هستند.
چگونگی شکل گیری و پدیدار شدن آب در کره زمین هنوز به طور دقیق مشخص نبوده و ما تنها می دانیم که حدودا از زمانی برابر با 4 و نیم میلیارد سال پیش تاکنون، در کره زمین آب وجود داشته و اقیانوس ها به وجود آمده بودند. درباره چگونگی شکل گیری آب در کره زمین نظریات مختلفی وجود دارد، برخی از دانشمندان اعتقاد دارند که آب بر اثر تراکم گازها و بخار ناشی از سنگ های ذوب شده در سطح کره زمین پدید آمده و سبب خنک شدن آن ها شده اند. این موضوع سبب تبخیر این آب های جوشان شده و ابرهای باران زا شکل گرفتند. این موضوع سبب شد تا شاهد بارش باران برای چند سده متمادی در کره زمین باشیم تا سرانجام این روند تبخیر شدید و بارش متوقف شده و آب های پدید آمده، در حفره ها و مناطق کم ارتفاع سیاره ما جمع شده و تشکیل دریاها و اقیانوس ها را داده اند.

نظریه دیگری در بین دانشمندان وجود دارد که بر اساس آن احتمال داده می شود این میزان بسیار زیاد آب که در کره زمین وجود دارد به همراه یک شهاب سنگ به زمین برخورد کرده و به این ترتیب سیاره ما دارای منابع عظیمی از آب شده است.

آب های زیر زمینی چگونه به عمق نفوذ می کنند؟

نفوذ آب به لایه های زیرین زمین بستگی به ساختار لایه های زمین در آن بخش دارد. در مجموع شرایط این لایه ها و مسیری که آب های زیر زمینی در راه تبدیل شدن به سفره های آب طی می کنند شامل موارد زیر است:

منافذ اولیه: این حفره ها و فضاهای خالی، نخستین بخشی هستند که در لایه های سطحی آب به آن ها نفوذ می کند. برخی از این منافذ در هنگام شکل گیری سنگ هایی از قبیل سنگ های رسوبی شکل گرفته اند.

منافذ ثانویه: عموما پس از تشکیل سنگ ها، عوامل مختلفی موجب پدید آمدن ترک، تخلخل یا آسیب های دیگری در بدنه سنگ ها می شوند که فضایی را جهت نفوذ آب ایجاد می کند. این فضا نیز عموما توسط آب پر شده و عوامل جوی و رسوبات مخرب می تواند سبب تشدید آن شده و میزان فضای ایجاد شده در این سنگ ها را افزایش دهد.
لایه های سطحی موسوم به منطقه آب خاک: لایه های خاک سطحی زمین؛ یکی از نخستین مراحل انتقال آب به لایه های زیرین بوده و در این مرحله بخشی از آب توسط ریشه گیاهان جذب شده و یا تبخیر شده و به بیرون خاک باز می گردد اما مابقی این آب ها به لایه های پائین تر نفوذ کرده و زمینه ساز شکل گیری آب های زیر زمینی می شوند.

چشمه های آب گرم

آب بعضی از چشمه‌ها به دلایل متعدد، از میانگین دمای هوای منطقه بالاتر است، این گونه چشمه‌ها را چشمه آبگرم می‌گویند. آب‌های زیرزمینی به دو طریق گرم می‌شوند. اول این که بر اثر نفوذ آب در اعماق به مرور آب بر اثر گرمایی که در اعماق وجود دارد، گرم می‌شود، این آبگرم از طریق مجاری و شکستگی‌ها به سطح زمین راه پیدا می‌کند. دومین راه این است که در بعضی از مناطق زمین حضور توده‌های ماگمایی مانند اطراف آتشفشان‌ها، از دمای بالاتری نسبت به اطراف برخوردارند، آبی که از اطراف به این توده‌ها نزدیک می‌شود، گرم میشود و با خروج از سطح زمین چشمه‌های آبگرم را ایجاد می‌کند. از گرمای توده‌های مذاب درون زمین امروزه جهت نیروگاه‌های زمین حرارتی استفاده می‌شود. بعضی از چشمه‌های آبگرم که بطور متناوب از آنها آب گرم و بخار با فشار خارج می‌شود به آبفشان مشهور هستند.

راه‌های استخراج آب‌های زیرزمینی

چاه: چاه که یک حفره استوانه‌ای شکل است از بالای سطح آب زیرزمینی حفر می‌شود و تا منطقه اشباع پیش میرود. چاه‌ها به روش‌های سنتی و مدرن حفر می‌شوند. در روش‌های سنتی، عمق چاه کم است و در محل‌هایی حفر می‌شود که سفره آب زیرزمینی به سطح زمین نزدیک است؛ ولی چاه‌های مدرن با استفاده از دستگاه‌های مکانیکی و تا اعماق زیاد حفر می‌شود. نوعی از چاه که در سفره‌های آب زیرزمینی تحت فشار حفر می شود و در نتیجه آب آن با فشار خارج می‌شود به چاه آرتزین معروف است.

قنات: یکی از بزرگ‌ترین ابتکارهای ایرانیان باستان برای انتقال آب، حفر قنات یا کاریز است. قنات یا کاریز یک مجرای تقریباً افقی همراه با تعدادی چاه است که در زمین حفر می‌شود تا آب زیرزمینی در آن روان شود و به سطح زمین راه پیدا کند. قسمت اصلی قنات، مجرای افقی یا پیشکار است که وظیفه انتقال آب را به طرف مظهر قنات به عهده دارد. مجرای قنات از دو قسمت تشکیل شده است که اصطلاحاً تره کار و خشکه کار می‌گویند. قسمت تره کار، عامل اصلی جمع آوری آب است و آن را به سمت بخش خشکه کار هدایت می‌کند. مجرای افقی با تعدادی چاه عمودی به سطح زمین راه پیدا می‌کند که به نام میله معروف است. اولین چاه (دورترین چاه به مظهر قنات) بنام مادر چاه معروف است.

آلودگی آب های زیر زمینی

آلودگی آبهای زیرزمینی هنگامی اتفاق می‌افتد که آلاینده‌ها به داخل زمین راه یافته و راه خود را به سمت آب‌های زیرزمینی پیش می‌روند. این نوع از آلودگی آب نیز می‌تواند به‌طور طبیعی به دلیل حضور جزئی و ناخواسته یک عنصر آلاینده یا ناخالصی در آب‌های زیرزمینی وجود دارد، رخ می‌دهد که در این صورت به آن به جای آلودگی، آلایش گفته می‌شود.

آلاینده غالباً یک ستون آلوده کننده در داخل سفره آب ایجاد می‌کند. حرکت آب و انشار آن درون سفره آب، آلاینده‌ها را در یک منطقه وسیع تر گسترش می‌دهد. مرز پیشروی آن که غالباً لبه ستون نامیده می‌شود، می‌تواند با چاه‌های آب زیرزمینی یا در قسمتهای روی زمینی سفره آب، در آبهای سطحی مانند آبشارها و چشمه‌ها تلاقی کند، و این باعث می‌شود منابع آب برای انسان و حیات وحش ناامن باشد.

آلودگی می‌تواند از طریق سیستم‌های بهداشتی در محل، محل‌های دفن زباله، نشت فاضلاب، ایستگاه‌های پمپ بنزین یا از کاربرد بیش از حد کود در کشاورزی ایجاد شود. آلودگی (یا آلایش) همچنین می‌تواند از آلاینده‌های طبیعی مانند آرسنیک یا فلوراید ایجاد شود. شیرابه هایی که در محل دفن زباله ها تولید می شوند می توانند باعث آلودگی آبهای زیرزمینی شوند.
آلوده شدن آبهای زیرزمینی با پاتوژنها و نیترات، برحسب تراکم جمعیت و شرایط هیدروژئولوژیک زمین، می تواند بدلیل نفوذ مایعات موجود در سیستم های فاضلاب همچون چاه توالت ها و مخازن سپتیک بداخل زمین ایجاد گردد. این مایعات بدرون زمین نشت کرده و از خاکهای اشباع نشده (خاکهایی که بطور کامل با آب پر نشده اند) عبور می کنند و سپس وارد آبهای زیرزمینی می شوند و موجبات آلوده شدن آنها را فراهم می آورند. این امر زمانی مشکل آفرین می شود که در نزدیکی چنین مکانهایی چاه آبی قرار گرفته باشد و از آن برای تهیه آب شرب استفاده شود.

 همچنین اگر جریان خروجی از تصفیه خانه فاضلاب وارد آبهای سطحی شود نیز می تواند بداخل  سفره های آب زیرزمینی نفوذ کند. بنابراین، موادی که در تصفیه خانه های معمولی فاضلاب جدا نشده اند، ممکن است وارد آبهای زیرزمینی بشوند.

از دیگر موارد می توان به استفاده بیش از حد از کودها یا سموم شیمیایی و نیز نشت آلاینده ها در کارگاه های صنعتی اشاره نمود. استفاده از کودهای حیوانی برای کشاورزی نیز می تواند موجبات راه یافتن داروهای مصرف شده توسط دامها بداخل آبهای زیرزمینی را فراهم آورد. در واقع نیترات در نتیجه استفاده بیش از حد از کودها از جمله پخش کودهای حیوانی، وارد آبهای زیرزمینی می شود. این امر به این دلیل است که فقط بخشی از کودهای با پایه نیتروژن برای تولید و رشد گیاهان دچار تبدیل و تغییر و تحول می‌شوند و باقیمانده آن‌ها در خاک جمع می‌شود یا به صورت رواناب دفع می‌شوند. استفاده ی زیاد  از کودهای حاوی نیتروژن همراه با حلالیت بالای نیترات در آب، منجر به افزایش رواناب در آبهای سطحی و همچنین آبشویی به داخل آبهای زیرزمینی می‌شود و در نتیجه باعث آلودگی آبهای زیرزمینی می‌شود

استفاده از آبهای زیرزمینی آلوده باعث ایجاد خطراتی برای سلامت عمومی از طریق مسمومیت یا شیوع بیماری می‌شود. آلودگی آبهای زیرزمینی در اثر تخلیه زباله‌های خام، می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند ضایعات پوستی، اسهال خونی و درماتیت شود. این امر در مکانهایی که دارای زیرساخت‌های محدود تصفیه فاضلاب هستند، یا در جایی که نقص سیستماتیک سیستم دفع فاضلاب در محل وجود دارد، شایع تر است.

پاسخ سوالات درس ششم علوم

گفت و گو صفحه ۴۴ درس ۶ علوم سوم

در این محل چه اتفاق هایی برای آب باران می‌افتد؟

آب باران از کوه ها و ارتفاعات جاری می شود و جویبارها را ایجاد می کند. جویبارها به هم می پیوندند و رودخانه ها را تشکیل می دهند. مقداری از آب باران به زمین می ریزد و مقداری به زمین فرو می رود.

فعالیت صفحه 45 :
در دو ظرف مانند هم، به ترتیب خاک رس و ماسه‌‌ی نرم بریزید. مقدار کمی از مواد داخل هر ظرف را بین دو انگشت خود بگذارید و آن دو انگشت را به هم بمالید، بین آن ها چه تفاوتی مشاهده می کنید؟
خاک رس نرم ولی ماسه زبر است.

به مقدار مساوی در هر دو ظرف آب بریزید. چه اتفاقی در هر کدام از خاک ها می افتد؟ در کدام خاک، آب به مقدار زیادتری فرو رفته است؟
در ماسه به دلیل وجود دانه‌های درشت و فاصله بیشتر بین دانه‌ها، آب به راحتی و به سرعت عبور می کند، اما در خاک رس به دلیل کوچک بودن دانه‌ها و کم بودن فاصله بین دانه‌ها آب کند تر حرکت می کند.

مقایسه صفحه ۴۶
در شکل زیر، تصویر بزرگ شده‌ی دانه های خاک رس و ماسه را می بینید. در کدام یک آب به مقدار زیادتری فرو می رود؟ چرا؟
در دانه های خاک ماسه، زیرا فاصله بیشتری بین ذرات آن وجود دارد.

گفت و گو صفحه ۴۷
آب بعضی از چاه ها آلوده است. با توجه به شکل زیر دلیل آلوده شدن آب چاه چیست؟
به این علت که چاه فاضلاب، به آب‌های زیرزمینی نفوذ کرده و باعث آلودگی آب چاه شده است.

جمع آوری اطلاعات صفحه ۴۷

چه چیزهای دیگری ممکن است آب های زیرزمینی را آلوده کند؟
۱- ورود آب های آلوده به آب های زیر زمینی
۲- فعالیت های نادرست کشاورزی
۳- ورود کودها و فضولات انسان به آب های زیر زمینی

مقایسه صفحه ۴۸
به شکل های زیر نگاه کنید. چه اتفاقی در این محل افتاده است؟ دلیل آن چیست؟
سطح آب های زیر زمینی به مقداری زیاد کاهش پیدا کرده است و علت آن مصرف زیاد و بهره‌برداری از آب چاه‌ ها می باشد.

جواب آزمایش صفحه ۴۹
وسایل لازم :یک ظرف شیشه‌ای، یک بطری پلاستیکی، مقداری شن، ماسه و ریگ

۱- ته بطری را ببرید.

۲- شن و ماسه و ریگ را خوب بشویید و صبر کنید تا خشک شود. تکه ای پارچه را با کش به دهانه‌ی بطری ببندید.

۳- مانند شکل شن، ماسه و ریگ را به ترتیب در قوطی بریزید.

۴- مقداری آب گل آلود بر روی آن ها بریزید.

آبی که از ته بطری خارج می شود، صاف است یا گل آلود؟ صاف
آیا این آب قابل آشامیدن است؟ خیر. چون حاوی مواد میکروب کش نمی باشد.

جمع آوری اطلاعات صفحه ۵۰

در محل زندگی شما چگونه آب تصفیه شده هدر می رود؟ چه پیشنهادی برای جلوگیری از هدر رفتن آب دارید؟
ممکن است در هنگام مسواک زدن و شست و شوی لباس ها و ظروف آب هدر شود. برای جلوگیری از هدر رفتن باید زمان حمام را کاهش دهیم، شیرهای آب را تعمیر کنیم و ماشین را با آب خیلی کم بشوریم.
سوالات مربوط به درس
1-آیا آب در ھمه ی خاک ھا به یک اندازه فرو می رود؟
  خیر

2-چرا آب، ھمه جا در زمین فرو نمی رود؟
زیرا جنس خاک در زمین ھای مختلف با ھم فرق می کند و مقدار آبی که در زمین فرو می رود به جنس خاک بستگی دارد.

3-آب ھای زیرزمینی چگونه تشکیل می شوند؟
مقداری از آب باران و برف در زمین فرو می رود.وقتی این آب به سنگ ھا یا خاک رس برسد در ھمانجا جمع می شود، این آب ھا را آب ھای زیرزمینی می نامند.

4-در بیشتر استانھا ی ایران مردم برای مصارف خانگی یا کارھای کشاورزی،از آب -- ------------ و ------------- استفاده می کنند.
چشمه – قنات

 5-چرا نباید بیش از اندازه از آب ھای زیر زمینی استفاده کرد؟
زیرا این کار باعث خشک شدن بیشترر چاه ھا و یا کم شدن آب آنھا می شود.

6-رود چگونه به وجود می آید؟
 آبی که از باران و ذوب شدن برف ھا به وجود می آید،در سرازیری ھا به راه می افتد و ابتدا جوی ھای کوچک و سپس رودھا به وجود می آورد.

7-ھمه ی رودھا از آب شدن ............. تشکیل می شود.
 برف کوه ھا

8-رود بزرگ از متصل شدن ................ و ...................... به وجود می آید.
نھرھا -- جوی ھای کوچک

9-آب لوله کشی خانه ھا چگونه تھیه و قابل آشامیدن می شود؟
  آب رودھا را در پشت سد یا استخرھای بزرگ جمع می کنند و بعد آن را به تصفیه خانه می فرستند. سپس آب سالم و پاکیزه، به وسیله ی لوله به شھرھا و روستاھا فرستاده می شود.

10-در تصفیه خانه چه کاری انجام می شود؟
گل و لای موجود در آب را می گیرند و به آن مواد میکروب کش اضافه می کنند

---