بهترین راه استفاده از اموال عمومی چیست؟(هدیه های آسمانی پنجم دبستان)
درس ششم از هدیه های آسمانی پنجم دبستان با عنوان "مال مردم" درباره اموال عمومی می باشد.این دس با سه داستان، مبحث اموال عمومی را بیان کرده است. در داستان اول دختری به نام ملیکا به روان نویس احتیاج دارد و فراموش می کند که از مغازه آن را تهیه کند .او در راه جلوی پایش یک روان نویس می بیند و از اینکه آن را پیدا کرده خوشحال می شود و تصمیم می گرد با خود سر جلسه امتحان ببرد و برای کشیدن شکل ها و خط ها از آن استفاده کند. اما دوستش هدی به او می گوید که تو صاحب این روان نویس نیستی و نمی توانی حتی یک خط با آن بکشی و بهتر است آن ر به داخل جعبه ی اشیای پیدا شده بیندازی تا به دست صاحبش برسد.
وقتی محل کار و یا کسی وسیله ای را پیش ما به امانت گذاشته تا از آن در امور لازم استفاده کنیم،پس باید به این تعهد خود پایبند باشیم و در جاهای که گفته شده استفاده کنیم. مثلا اگر کسی ماشین اداره در اختیارش قرار داده شده، برای این است که با این ماشین به ماموریت های اداری برود نه اینکه با خانواده به مسافرت برود. اینها همه اموال عمومی است
در داستان دوم:کریم عموی اکبر به خانه ی آنها می آید و از اکبر می خواهد که دوربین فیلم برداری پدرش را به او امانت دهد تا فردا که می خواهد با دوستانش به کوهستان برود، از آنجا فیلم بگیرد،اما اکبر به او می گوید این دوربین برای اداره ی پدرم است و او در ماموریت های کاری از آن استفاده می کند و من مطمئنم که به شما نمی دهد کنم که به کوهستان ببرید.عمویش می گوید از کجا می دانی ؟اکبر گفت :چون در روز جشن تولدم با تلفن همراهش فیلم گرفت و زمانی که به او گفتم چرا با دوربین فیلم نمی گیری ،گفت دوربین برای اداره است و از دوربین اداره نباید استفاده شخصی کرد.
همه می دانیم که وقتی محل کار و یا کسی وسیله ای را پیش ما به امانت گذاشته تا از آن در امور لازم استفاده کنیم،پس باید به این تعهد خود پایبند باشیم و در جاهای که گفته شده استفاده کنیم. مثلا اگر کسی ماشین اداره در اختیارش قرار داده شده، برای این است که با این ماشین به ماموریت های اداری برود نه اینکه با خانواده به مسافرت برود. اینها همه اموال عمومی و حق الناسی است که به گردن این افراد قرار گرفته است، پس چه خوب است که از این اموال و حق الناس به نحو احسنت استفاده کند تا در این دنیا دچار گناه نشود و در آخرت به خاطر این گناه مرتکب شده مواخذه نگردد.
داستان سوم هم درباره فردی است که در خیابان با دیدن صندوق های میوه، تصمیم می گیرد که میوه بخرد، او نایلون پلاستیک را بر می دارد تامیوه را داخل آن بریزد، اما قبل از اینکار از صندوق اولی یک دانه انگور می خورد تا ببیند انگور شیرین است یا نه؟وقتی می بیند شیرین نیست از دومی هم یک دانه انگور میگیرد و وقتی می بیند شیرین نیست ؛نایلون را به فروشنده می دهد و به او می گوید انگورهایت شیرین نیستند و بر می گردد. در این لحظه به دوستش می گوید که برویم جای دیگر اینجا انگورهایش شیرین نیست. دوستش حسن گفت :پولش را دادی؟ او تعجب کرد و گفت من که چیزی نخریدم. حسن ادامه داد: آن چند دانه که در دهانت گذاشتی چطور؟ فروشنده باید راضی باشد.
در این درس دانش آموزان با مفهوم مال حلال و حرام و مصادیق آن آشنا می شوند و باید به آنها آموزش داده شود که برای رسیدن به مال حلال تلاش و از مال حرام اجتناب کنند. همچنین آنها با وظیفه هر مسلمان برای استفاده از مال حلال و پرهیز از مال حرام و برخی از مصادیق اموال عمومی در زندگی آشنا می شوند .
لقمه حلال و حرام
در تعالیم الهی لقمه حلال مقدّمه عمل صالح شمرده شده است.در داستانهای بالا همه موارد به لقمه حلال خوردن ختم می شد. نیاز به غذا از جمله امور فطری و غریزی انسان است و آن چیزی که از اهمیت زیادی برخوردار می باشد، این است که این نیاز چگونه و از چه راهی برآورده میشود؟ چرا که تاریخ نشان میدهد این نیاز و عواملی که رسیدن به آن را میسر میسازد، سرنوشت بسیاری از افراد را تغییر داده است. گاه به اصطلاح «خوردن یک لقمه نان» است که افراد را به خضوع در برابر اربابان زر و زور وا میدارد، که گاهی تا سرحدّ پرستش در مقابل آنها کرنش میکنند.یکی از نکات بسیار مهم و سرنوشتساز در تربیت فرزند و داشتن نسل صالح، توجه پدران و مادران به رزق و روزی حلال و مطهر و خوراندن غذای پاک و حلال به فرزندان است. طبق آموزههای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام، اهمیت غذای حلال به اندازهای است که اثر مستقیم و انکارنشدنی در سعادت و خوشبختی و یا شقاوت و بدبختی هر انسان و نسل او دارد.
یکی از نکات بسیار مهم و سرنوشتساز در تربیت فرزند و داشتن نسل صالح، توجه پدران و مادران به رزق و روزی حلال و مطهر و خوراندن غذای پاک و حلال به فرزندان است. طبق آموزههای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام، اهمیت غذای حلال به اندازهای است که اثر مستقیم و انکارنشدنی در سعادت و خوشبختی و یا شقاوت و بدبختی هر انسان و نسل او دارد.
از دیدگاه دین اسلام، اجتناب نکردن از مال حرام مورد نکوهش بوده و حرام است، و اثرات سوئی بر جان و دل آدمی و خانواده او گذاشته و بسیاری از گناهان، ریشه در آلودگی روح آدمی دارد. همچنین، محیط در رفتار آدمی تاثیر می گذارد و نقش بسیار اساسی در تربیت یا تخریب شخصیّت انسان دارد.
در آیه 35 سوره بقره می فرماید: وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ. و گفتیم: ای آدم تو با جفت خود در بهشت جای گزین و در آنجا از هر نعمت که بخواهید فراوان برخوردار شوید، ولی به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران خواهید بود.
و گفتیم: اى آدم! تو و همسرت در این باغ سكونت گزین و از (هر كجاى) آن هر چه مىخواهید به فراوانى و گوارایى بخورید، امّا به این درخت نزدیك نشوید كه از ستمگران خواهید شد.
افراد در زندگی باید در تهیه و استفاده از خوراک حلال و پرهیز از مال حرام و حتی شبههناک دقت زیادی داشته باشند، تا نه تنها خود فرد در امان و صحت دنیایی و اخروی باشد، بلکه فرزندان و نسلی را پرورش دهند که از آسیبهای شیطانی در امان بمانند.
تأثیر غذا در ساخته شدن شخصیت انسان، حتی در دوران قبل از تولد او در این دنیا، امری حتمی و غیر قابل انکار است که در طول دوران زندگی او هم باید مورد توجه باشد. به همین علت است که یک شخص مسلمان برای داشتن نسل مؤمن و مسلمان باید تا حد امکان از خوردن غذاهای حرام و شبههناک پرهیز کند؛ بنابراین هر اندازه که غذاهای موجود بر سفره یک خانواده مسلمان ساده و کم باشد، حلال و پاک بودن آنها در ساخته شدن شخصیت مسلمانی فرزندان کفایت خواهد کرد. چراکه غذاهای حلال زمینه را برای رشد فضیلتهای اخلاقی و صفات پسندیده فراهم میکند. همان طور که در روایتهای بسیاری از ائمه اطهار علیهم السلام تأکید شده است که غذایی که مادر در دوران بارداری و یا شیردهی میخورد علاوه بر آثاری که بر جسم و ظاهر فرزند او میگذارد، تأثیراتی هم بر اخلاق و صفات هم دارد.
مال حرام: به تصرف غیر مجاز در اموال دیگران و سرمایهای که از راههای مختلف غیر شرعی مانند کسب در آمدی دیگر از وقتی که به دیگران یا دولت فروختهایم و در استخدام دیگری هستیم، کسب درآمد از فروش اجناسی که خرید و فروش آنها خلاف شرع مقدس است مانند: فروش مشروبات الکلی، مواد مخدر، ابزار و آلات موسیقی، معامله با سرمایه مخلوط به حرام که حق تصرف در آنرا نداریم، خرید و فروش اجناسی که برای سلامت جامعه مضر است و...، کسب مال حرام میگویند که از آن به خوردن مال حرام یا همان لقمه حرام یاد میشود و خواه ناخواه آثاری را در پی دارد که میتوان آنها را با وضوح و تاکید قابل توجهای در منابع دینی و کلام بزرگان آیین مشاهده کرد.
چرا حضرت عیسی آمدن پیامبر بعد از خود را بشارت داد؟ (هدیه های آسمان پایه پنجم)چگونه می توانیم به پدر و مادر خود نیکی کنیم؟(هدیه های آسمانی سوم دبستان)عبادت ده جز دارد نه جزء آن چیست؟(پیام های آسمان هشتم)
کسانی که دنیاگرا هستند، به مال و منال این دنیای فانی دل میبندند و میکوشند تا از هر راهی هرچند نامشروع آن را به دست آورند و گاه در لباس دین و مذهب، به توجیه میپردازند تا مال حرام را برای خود حلال نامشروع را برای خود مشروع سازند. خداوند در آیات زیادی از قرآن کریم به مسئله مالهای حرام، علل و زمینههای گرایش به آن و آثارش توجه دارد.
کسانی که دنیاگرا هستند، به مال و منال این دنیای فانی دل میبندند و میکوشند تا از هر راهی هرچند نامشروع آن را به دست آورند و گاه در لباس دین و مذهب، به توجیه میپردازند تا مال حرام را برای خود حلال نامشروع را برای خود مشروع سازند. خداوند در آیات زیادی از قرآن کریم به مسئله مالهای حرام، علل و زمینههای گرایش به آن و آثارش توجه دارد.
لقمه حرام در عین حال که بر شخصیت هر انسانی اثر منفی میگذارد و زمینه ارتکاب گناه را در او فراهم میکند، بر فرزندان و نسل او هم مؤثر است. کسی که میخواهد فرزندان و نسل او صالح و پاک باشند، باید تا حد امکان زمینه ارتکاب هر گونه گناه را در نسل خود از بین ببرد که مهمترین روش برای تحقق این آرزو، دوری از خوردن غذاهایی است که از راه حرام و یا شبههناک تهیه شده است. مال شبههناک به مالی گفته میشود که نمیدانیم از راه حلال به دست آمده و یا از راه حرام، با این وجود احتمال میدهیم که حرام باشد. چنین مالی هرچند که حرام نیست، اما بهتر است که از آن استفاده نشود تا مفسدههایی که مربوط به حرام است گریبانگیر ما نشود.
بهتر است بدانیم که خوردن غذای حرام مفسدههایی را برای انسان و فرزندان او به همراه دارد، مانند مستجاب نشدن دعاها، قبول نشدن اعمال صالح، ضعیف شدن ایمان، کم شدن رزق حلال، سنگدلی، تشخیص ندادن حق از باطل و... همان طور که اشاره شد تمام این مفسدهها، نه تنها خورنده مال حرام را درگیر میکند بلکه شامل فرزندانی که از او متولد میشوند هم خواهد شد و نسلش را ناصالح خواهد کرد.
اموال عمومی چیست؟
مال در لغت به معنی خواسته، املاك و اسباب، امتعه و كالا و ثروت و هر چیزی كه در تملك كسی باشد، یا در تصرف و دست كسی باشد، گفته می شود. در اصطلاح مال عبارت است از چیزی كه ارزش اقتصادی داشته و قابل تقویم به پول باشد.مشتركات عمومی یا اموال عمومی، اموالی هستند كه متعلق به شخص خاصی نیستند و استفاده از آن ها در جهت مصلحت عام می باشد.
این اموال قابل تملك به وسیله افراد نبوده و استفاده انحصاری از آن بدون آن كه تملك شود ممنوع است. این ممنوع بدون تملک، اعم است از حیازت یا خرید و به طور کلی قرارداد و تملکی که با دولت امضاء می شود. به همین جهت، گفته شده است که انتقال این اموال (عمومی) نیاز به قانون دارد.
حق مالکیت افراد نسبت به اموال خود حق مطلق بوده و تقریباً نامحدود است، زیرا هر مالکی نسبت به مایملک خود حق هر گونه تصرف و انتفاع دارد، مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.
بنابراین افراد جامعه نمیتوانند در اموالی که داخل در مشترکات و مال عموم است همان تصرفی را نمایند که در اموال خصوصی خود میکنند.
مشتركات عمومی یا اموال عمومی، اموالی هستند كه متعلق به شخص خاصی نیستند و استفاده از آن ها در جهت مصلحت عام می باشد.این اموال قابل تملك به وسیله افراد نبوده و استفاده انحصاری از آن بدون آن كه تملك شود ممنوع است.
اموال دولتی به معنی عام را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:1-اموالی که ملک دولت است 2اموالو مشترکات عمومی
اموالی که ملک دولت است: موسسات عمومی حق مالکیتی مانند سایر اشخاص بر این اموال دارند. با این که قوانین، تصرفات دولت را در این اشیاء نیز تا اندازهای محدود کرده است، ولی حق دولت بر اموال دولتی به معنی خاص شبیه حق مالکیت افراد بر سایر اموال است.
اموال و مشترکات عمومی:اموالی که برای استفاده مستقیم تمام مردم آماده است، یا اختصاص به حفظ مصالح عمومی داده شده و دولت، تنها از جهت ولایتی که بر عموم دارد، میتواند آن را اداره کند: مانند پلها، موزههاو معابر عمومی. در واقع تنها این دسته از اشیاء دارای مالک خاص نیست و سایر اموال دولتی مالک معین دارد. برای مثال، کشتیهای تجاری، اموالی که دولتها اختصاص به تشکیل بانکها و شرکتهای خصوصی دادهاند، و ترکه بدون وارث، و جنگلها و زمینهای موات اطراف شهر، مال دولت محسوب میشود. همه افراد جامعه باید در نگهداری این اموال تلاش کنند.
چگونه از اموال عمومی استفاده کنیم؟
امروزه اموال عمومی و دولتی از مصادیق بازر بیت المال به شمار می آیند، بنابراین وقتی گفته می شود بیت المال، یعنی اموالی كه به همه اقشار جامعه تعلّق داشته و همگان در حفظ و نگهداری آن مسئولند، همانگونه كه در آن حق نیز دارند. به عبارت دیگر بیت المال به مالی گفته می شود كه مالك خصوصی نداشته و همگان در استفاده از آن سهیم هستند.پیشوایان بزرگ دین از جمله پیامبر "صلی الله علیه و آله "و امیر مؤمنان علی ( علیه السلام )، در نگهداری اموال بیت المال دقّت فراوانی به خرج می دادند و هرگونه استفاده شخصی از آن را ممنوع می شمرند، برای مثال حضرت علی(ع) آن نحوه برخورد را با برادرش عقیل دارد. امیر مومنان (ع) نمونه کامل عدالتخواهی و رفتار عادلانه بوده و ذره ای بی عدالتی و تبعیض را تحمل نمی کرد . عقیل فردی عائله مند و فقیر بود و چون از عهده تامین مخارج خود بر نیامد از امیر مومنان ع درخواست سهم بیشتری از بیت المال کرد و به خاطر این رفتارش مورد عتاب و سرزنش امیر مومنان (ع)قرار گرفت. تقاضای عقیل از ایشان تقاضای زیادی نبود اما برای انسان عدالت محوری چون امیر مومنان ع این درخواست گناه و جرم بود و عقیل از نظر ایشان به خاطراین درخواست تبعیض آمیز مستحق سرزنش و نکوهش بود.
عقیل فردی عائله مند و فقیر بود و چون از عهده تامین مخارج خود بر نیامد از امیر مومنان ع درخواست سهم بیشتری از بیت المال کرد و به خاطر این رفتارش مورد عتاب و سرزنش امیر مومنان (ع)قرار گرفت. تقاضای عقیل از ایشان تقاضای زیادی نبود اما برای انسان عدالت محوری چون امیر مومنان ع این درخواست گناه و جرم بود و عقیل از نظر ایشان به خاطراین درخواست تبعیض آمیز مستحق سرزنش و نکوهش بود.
علی علیه السلام برای تمام کارگزارانش این بخشنامه را صادر فرمود: «لایسخروا المسلمین، من سألکُم غیر الفریضة فقد اعتدی فلاتعطوه(نهج السّعادة فی مستدرک نهج البلاغه، ج 4، ص 31.)؛ هر کس بیش از سهم تعیین شده اش را طلبید، زیاده طلبی کرده است. از پرداخت زیاده، خودداری کنید.»
امام صادق علیه السلام می فرماید: یکی از دوستان امیرمؤمنان علیه السلام از ایشان مالی درخواست نمود، حضرت فرمود: «یخرج عطائی فأُقاسِمُک هُو؛ آنگاه که حقوق من رسید، از آن به تو می دهم»؛ ولی آن شخص به آن مقدار قانع نشد و گفت: برایم کافی نیست و به معاویه پیوست.
بخشش های ناروای بیت المال و تقسیم غیر عادلانه آن در «حکومت علوی» مردود و مطرود است. سیاست علی علیه السلام در مورد بهره گیری از بیت المال و حفظ و حراست از اموال عمومی، فقط تئوری نیست که آن را بنویسیم و در کناری بگذاریم؛ بلکه دستورالعملی است برای همه ما تا با استفاده از آن ، به یک زندگی ایده آل برسیم.
در مورد بیت المال تذكّر به چند نكته ضروری است:
راه هرگونه استفاده شخصی از بیت المال بسته است. پس کسی که کارمند دولت است ،اجازه ندارد اموال دولت را به منزل ببرد و از آن استفاده شخصی کند. البته هر كس به عموم خدمت می كند و نتیجه كار و تلاش او متوجّه همگان می شود، به اندازه استحقاق اش با اجازه مسئولان امر می تواند از بیت المال نیز استفاده كند. اما خارج از آن، راه هرگونه استفاده خصوصی و تصرّفی كه در شرع و قانون پیش بینی نشده بر همگان بسته است.
اتلاف بیت المال موجب ضمان است .از دیدگاه شرع مقدّس اسلام، كسی كه اموال بیت المال را در اختیار دارد، چنانچه به طور مستقیم یا به دلیل كوتاهی در انجام وظیفه و یا سوء مدیریّت، موجب از میان رفتن آن گردد، ضامن شمرده شده و باید خسارت های وارده را جبران كند.
اسراف بیت المال ممنوع است .اسرافكاری، مصرف بیش از حدّ ضرورت و نیاز، ولخرجی و ریخت و پاش در هر مالی از دیدگاه شرع مقدّس اسلام ممنوع است، تفاوتی نمی كند، كه مال شخصی باشد یا عمومی.
برای استفاده بهینه از اموال دولتی و عمومی و جلوگیری از اسراف و سوء استفاده های شخصی، دو نوع راهكار را می توان در نظر گرفت: روش های عمومی و الزام ور وش های قانونی
روش های عمومی:
فرهنگ سازی؛ حكومت اسلامی برای حفظ اموال عمومی و دولتی باید از طریق آموزش های عمومی و فرهنگی اهمیّت این مسأله را بیان كند. آموزش و پرورش، آموزش عالی، مطبوعات و رسانه های جمعی و نهادهای تبلیغی خاص، می توانند نقش مهمّی در این مورد ایفاء کنند.
اعمال نظارت عمومی؛ امر به معروف و نهی از منكر اصلی است كه باید در تمام زمینه های اجتماعی به كار گرفته شود تا جامعه از هر نوع فسادی ایمن گردد. كسی كه از اموال عمومی و دولتی استفاده می كند همیشه باید این مسأله را در نظر داشته باشد كه مردم مواظب اعمال و رفتار او بوده و با مشاهده كوچكترین تخلّف با او برخورد خواهند كرد.
برنامه ریزی های درست در ارتباط با اموال عمومی؛ حكومت اسلامی در باره اموال دولتی و عمومی باید به گونه ای برنامه ریزی كند كه نفع آن به تمام اقشار جامعه برسد و هرگونه تبعیض را در این مسأله از میان بردارد.
البته هر كس به عموم خدمت می كند و نتیجه كار و تلاش او متوجّه همگان می شود، به اندازه استحقاق اش با اجازه مسئولان امر می تواند از بیت المال نیز استفاده كند. اما خارج از آن، راه هرگونه استفاده خصوصی و تصرّفی كه در شرع و قانون پیش بینی نشده بر همگان بسته است.
شیوه های قانونی:
به موجب قانون اساسی جمهوری اسلامی نظارت بر بیت المال با جلوه های گوناگون در قوای مختلف در نظر گرفته شده است:
الف) قوّة قضائیّه
طبق اصل 156 قانون اساسی :«قوّه قضائیّه قوّه ای است مستقل كه پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت ... است». بنابراین قوّة قضائیّه برای جامه عمل پوشانیدن به وظایف خود و به منظور حفظ حقوق عامّه و نظارت بر حسن جریان امور سازمانها و نهادهایی را تأسیس كرده است كه عبارتند از:
دیوان عدالت اداری
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تأكید بر نظارت قوّة قضائیّه بر حسن اجرای قوانین در اصل یكصد و هفتاد و سوم مقرّر می دارد: «به منظور رسیدگی به شكایات، تظلّمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آیین نامه های دولتی و احقاق حقوق آنها، دیوانی به نام دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوّة قضائیّه تأسیس می گردد...»
سازمان بازرسی كلّ كشور
برای بازرسی مستمرّ كلّیه وزارت خانه ها و ادارات و نیروهای نظامی و انتظامی و مؤسّسات و شركتهای دولتی .... اصل یكصد و هفتاد و چهارم مقرّر می دارد: «بر اساس حقّ نظارت قوّة قضائیّه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای ادری سازمانی به نام «سازمان بازرسی كلّ كشور» زیر نظر رئیس قوّة قضائیّه تشكیل می گردد...».
ب) مجلس شورای اسلامس
اصل 90 قانون اساسی
«هر كس شكایتی از طرز كار مجلس یا قوّة مجریّه یا قوّة قضائیّه داشته باشد می تواند شكایت خود را كتباً به مجلس شورای اسلامی عرضه كند. مجلس موظّف است به این شكایت رسیدگی كند و پاسخ كافی بدهد و ...» بر همین اساس مجلس شورای اسلامی برای ادای مطلوب این وظیفه كمیسیونی به نام كمیسیون اصل 90 نیز ایجاد نموده است كه شكایات برای رسیدگی به كمیسیون مزبور ارجاع می گردد.
دیوان محاسبات كشور
«دیوان محاسبات به كلّیة حسابهای وزارت خانه ها، مؤسّسات، شركت های دولتی و سایر دستگاههایی كه به نحوی از انحاء از بودجه كلّ كشور استفاده می كنند به ترتیبی كه قانون مقرّر می دارد، رسیدگی یا حسابرسی می نماید كه هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوّب تجاوز نكرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد. دیوان محاسبات حسابها و اسناد و مدارك مربوطه را برابر قانون جمع آوری و گزارش تفریغ (واریز كردن حساب و فراغت از آن) بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود.»
بنابراین، هدف اصلی دیوان مذكور پاسداری از بیت المال می باشد كه از طریق نظارت بر عملیّات و فعّالیت های كلیّه دستگاه ها، بررسی و حسابرسی وجوه مصرف شده و تهیه گزارش تفریغ بودجه و تقدیم آن به مجلس صورت می گیرد.
سوالات مربوط به درس:
برایم بگو:احساس شما از اینکه ببینید شخصی بدون اجازه از وسایل دیگری استفاده می کند، چیست؟ با او چه برخوردی می کنید؟ چرا؟
خیلی ناراحت و عصبانی می شوم . من کار بد او را به او یادآوری می کنم تا بفهمد که دیگر این کار را ندهد، چون کار او بسیار زشت است و باعث ناراحتی دیگران می شود.
کامل کنید:
مادر مریم فراموش کرده بود ظرف نذری همسایه را به آنها بازگردانَد. استفاده از ظرف همسایه برای کارهای آشپزی در منزل اگر صاحب ظرف راضی نباشد، حرام است.
سعید از نانوایی برگشت. نانها را درون سفره گذاشت و دوباره آنها را شمرد. برای بار سوم شمرد. اشتباه نکرده بود. نانها 11 تا بود؛ امّا او فقط پول 10 نان را داده بود. پدر تا این ماجرا را شنید به پسرش گفت: پسرم ، شما باید هزینه (پول) نان اضافی را به نانوا بپردازید، چون شما هزینه (پول) 10 نان را پرداخت کرده اید و یک نان اضافی حرام است که وارد سفره ما شود و خوردن آن اشتباه است و اشکال دارد.
پارچههای بریده شدهٔ همسایهها، کنار چرخ خیّاطی مادر برای دوختن آماده بود. سارا از پارچههای اضافی چند تكّه برداشت و به سمیه گفت: با اینها برای عروسکم لباس بدوز. سمیه گفت: نه! من این کار را نمی کنم زیرا همسایه ها نمی دانند و ممکن است راضی نباشند ، بنابراین انجام این کار حرام است و اشکال دارد.
امروز پالتوی خود را در مدرسه گم کردم؛ همه جا را گشتم، ولی آن را پیدا نکردم. از اینکه بچّهها بشنوند یک کلاس پنجمی لباسش را گم کرده است، خجالت میکشیدم. بزرگترهایم هم ممکن بود از شنیدن ماجرا عصبانی شوند. یک پالتو روی جا لباسی یکی از کلاسها توجّهم را به خود جلب کرد. هیچ فرقی با پالتوی من نداشت ولی مطمئن نبودم مال من باشد، ممکن است برای یک لحظه فریب بخورم و پالتو را بردارم، اما سریع به خود آمدم و یادم آمد که این کار حرام و گناه بزرگی است. پس تصمیم گرفتم با مدیر مدرسه صحبت کنم و از او بخواهم که در یافتن صاحب پالتو به من کمک کند.
«ویلُ» یکی از شدیدترین تهدیدهای قرآنی است که خداوند در این آیه از آن استفاده کرده است که ما باید از اموال مردم مراقبت کنیم و همان گونه از که اموال خودمان حفظ و نگهداری می کنیم، از مال دیگران نیز مراقبت کنیم. کم فروشی یکی از راه های به دست آوردن مال حرام است و موضوع درس وظیفه مسلمانان در استفاده از مال حلال و پرهیز از مال حرام است.
ببین و بگو:
کدام یک جزء اموال عمومی است؟ چرا؟
همه آنها به غیر از کیف و دفتر و مداد،جزء اموال عمومی هستند، زیرا عموم مردم می توانند از آنها استفاده کنند.
بهترین راه های استفاده از هر یک از این اموال عمومی چیست؟
از آنها به خوبی و درست استفاده کنیم و سعی کنیم در نگهداری و حفظ اموال عمومی کوشا باشیم و موجب خرابی آنها نشویم.
اگر هر یک از اینها جزء اموال شخصی شما یا خانواده تان باشد از آنها چگونه استفاده می کنید؟
از آنها بسیار خوب و صحیح استفاده می کردم و از خراب شدن آنها جلوگیری می کردم و در نگهداری و حفظ آن می کوشیدم.
تدبر کنیم:
این آیه را بخوانید. "وَیلٌ لِلمُطَفِّفینَ وای بر کمفروشان"
«کمفروشی» به چه معناست؟
کم فروشی به معنای فروش یک محصول (کالا یا جنسی) کمتر از اندازه یا وزن واقعی آن با دریافت پول بیشتری از هر کسی می باشد.اگر فروشنده جنس کمتر تحویل دهند ،کم فروشی کرده و حرام است.
این آیه با موضوع درس چه ارتباطی دارد؟
«ویلُ» یکی از شدیدترین تهدیدهای قرآنی است که خداوند در این آیه از آن استفاده کرده است که ما باید از اموال مردم مراقبت کنیم و همان گونه از که اموال خودمان حفظ و نگهداری می کنیم، از مال دیگران نیز مراقبت کنیم. کم فروشی یکی از راه های به دست آوردن مال حرام است و موضوع درس وظیفه مسلمانان در استفاده از مال حلال و پرهیز از مال حرام است.
اموال عمومی چیست؟
اموالی که متعلق به شخص خاصی نیست و متعلق به همه است و همه می توانند از آن استفاده کنند، اموال عمومی می باشد.
وسایل عمومی را مثال بزنید.نیمکت، مترو، اتوبوس،وسایل بازی در پارک، وسایل مدرسه،وسایل محل کار و...
مریم خودنویسی را پیدا کرده است،در چه صورت می تواند از آن استفاده کند؟
باید صاحبش را پیدا کند و از او اجازه بگیرد و استفاده بدون اجازه حرام است.