کتاب خواندن چه فوایدی دارد؟

24 آبان تا یک آذر به عنوان بیست و نهمین دوره هفته کتاب جمهموری اسلامی ایران می باشد. به همین بهانه می خواهیم در این مطلب فواید کتاب خواندن را بیان کنیم.

بدون شک مطالعه کردن و خواندن کتاب‌های گوناگون، از رمان و داستان‌ها گرفته تا کتاب‌های تاریخی و علمی، بسیار لذت‌بخش است و می‌تواند دانش فرد را بیشتر کند. ولی آیا می‌دانستید مطالعه می‌تواند از آلزایمر جلوگیری کند و استرس را از شما دور کندو کمک کند تا شما خواب منظمی داشته باشید؟ در واقع کتاب کمک می کند اعتماد به نفسمان بالا رود و دیگران را بهتر درک کنیم . كتاب محصول تجربه‏ های بشری و خلاقیت‏های ذهنی و آموخته‏ های دراز مدت انسان است. سهم كتاب در انتقال دانش‏ها، گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است.کتاب خواندن مغز را طوری تحریک میکند که تماشای تلویزیون یا گوش دادن به رادیو نمیتواند اینکارو انجام بدهد چون مغز درگیر شده و اصطلاحا ورزش میکند.

بی گمان، هیچ ذخیره و میراثی سودمندتر و با ارزش تر از کتاب نیست؛ چرا که کتاب، مایه آرامش روحی انسان است. کتاب همدمی است که اندوه را  از بین می برد و مطالعه کننده را از تنهایی در می آورد و به او حکمت های جان پرور می آموزد.

تاریخچه مطالعه و کتابخوانی

مطالعه کتاب به عنوان روش درمانی ایده چندان جدیدی نیست، چرا که ظاهرا پادشاه مصر رامسس دوم اتاقی مخصوص نگه داری کتاب داشت و بالای در ورودی آن کلماتی با این عنوان نوشته بود: «خانه درمان روح.» در  قدیم بسیاری از روانشناسان و فلاسفه دیگر نیز کتاب را برای درمان بیماران ذهنی تجویز می کردند.

مهمترین کتیبه همه دوران های تاریخی، کتیبه داریوش در کوه بیستون است. دوران آشوری، بابلی و عیلامی دورانی است که اولین کتابها تنها در یک صفحه نوشته می شدند.

اولین و مهمترین کتابخانه جهان کتابخانه آشور بانی پال بود که تعداد ۹۱۰ هزار لوح نوشته شده داشت. پس از آن زمان، صفحه کتاب بر دیوار کوه لوح گلی ،پاپیروس یا حتی پوست و چرم بود تا وقتی که خط مدور در خط پدید آمد.

در دوران ساسانیان آموزش خواندن و نوشتن به بعضی از طبقات اختصاص داشت. «یزد گرد سوم»به کتاب و کتابت توجه کرد و حتی «ارداویراف نامه» و«خدای نامه» که اساس شاهنامه هستند، در آن دوره جمع آوری شدند. با ورود اسلام به ایران و تغییر و تحولات اجتماعی ،جامعه فشرده ساسانی باز شد و خود را بازیافت.

«شاهنامه فردوسی»، «التفهیم» و سایر کتابهای ابوریحان بیرونی، «شفا» و «قانون» ابن سینا ،«الحاوی» زکریای رازی، کتابهای فارابی و…هر کدام نشانه هایی از فکر و اندیشه و هویت و مفهوم ایرانی است.

در ادامه برخی از فواید کتاب خوانی را بیان می کنیم:

تحریک ذهن:

مطالعه کتاب باعث تحریک ذهن خود شوید. تمرکز روی کلمات و داستان یک کتاب، باعث تحریک مغز و عملکردهای شناختی می شود. این عمل می تواند به تحریک ذهن فرد، به ویژه بخشی از مغز که وظیفه تمرکز و تجزیه و تحلیل را دارد، کمک کند. این قسمت از مغز را دقیقاً فعال تر می کند. این تحریک ذهن سرانجام در جایی که فرد نیاز دارد موضوعی را تحلیل کند، تمرکز او را برای تحلیل آن موضوع بیشتر می کند.

با تحریک و بهبود عملکرد مغز، ذهن فعال تر می شود. با ایجاد تمرکز شدید بر روی کلمات، مغز ،مقدار قابل توجهی از اطلاعات را به خود اختصاص می دهد، که می تواند مهارت تفکر انتقادی و تجزیه و تحلیل انتقادی و همچنین توانایی خواندن  را بهبود بخشد و این بهترین روش برای تحریک ذهن و فعال تر کردن روند فکری است. خواندن فقط به تفکر انتقادی کمک نمی کند، بلکه باعث بهبود قدرت و عملکرد مغز نیز می شود. تحریک مداوم مغز با مطالعه کتاب انجام می شود. این کار سبب کنترل بخش های مختلف مغز می شود و در نهایت مهارت های تفکر و تجزیه و تحلیل شما را کنترل می کند.

تحقیقات نشان داده است که مطالعه کتاب از جمله فعالیت هایی است که ذهن را تحریک می کند و پیشرفت آلزایمر را کنترل می کند و حتی از آن جلوگیری می کند، زیرا فعال و درگیر شدن مغز مانع از دست رفتن قدرت ذهن می شود. درست مانند هر عضله دیگری از بدن، مغز هم برای حفظ قدرت و سالم ماندن نیاز به ورزش دارد.

کاهش استرس

برای اینکه استرسهای خود را از بین ببرید، مطالعه کنید.مطالعه یک رمان خوب می تواند فرد  را به دنیای دیگری منتقل کند تا بتواند تمام استرس های خود را فراموش کند. همینطور مطالعه یک مقاله جذاب ذهن  فرد را از استرس ها منحرف می کند و باعث می شود تنش ها از بین برود و به او آرامش می دهد.

خواندن می تواند به کاهش سطح استرس کمک کند. عمل و تمرکز بر روی کلمه نوشتاری می تواند به فرد  در رفع ذهن او از اضطراب و فشارهای روز کمک کند. با دور کردن ذهن خود از استرس، می توانید آسوده باشید و اجازه دهید استرس تان از بین برود.

زمانی که فرد مطالعه را شروع می کند،در حین مطالعه، دیگر به مسائلی که باعث استرس شده اند فکر نمی کند، بلکه استرس را تماماً فراموش خواهد کرد. بنابراین با گذشت زمان، خواندن باعث کاهش استرس می شود و باعث می شود از نظر روحی و جسمی احساس بهتری داشته باشید.

 افزایش دانش با مطالعه کردن

با مطالعه کتاب سطح دانش فرد زیاد می شود.کتابخوانی، دانش جدیدی را به حافظه اضافه می کند. هرچه دانش بیشتری داشته باشید، برای مقابله با مشکلات غیر قابل پیش بینی زندگی تان مجهزتر خواهید بود.علاوه بر این، نکته دیگری در مورد دانش و یادگیری وجود دارد و اینکه گاهی ممکن است برای فردی هر نوع اتفاق غیر قابل پیش بینی رخ دهد،و همه چیز (شغل، دارایی، سلامتی و ...) را از دست بدهد، اما دانش آن را که در طول زندگی با مطالعه مستمر خود درون ذهنش جمع آوری کرده ، هرگز از بین نمی رود و از اوگرفته نمی شود.

داشتن خواب راحت‌

بسیاری از متخصصانِ اختلالات خواب، توصیه می‌کنند که یک برنامه‌ی روزانه برای کاهش استرس و آماده شدن برای خواب در نظر بگیریم و کتاب خواندن یکی از بهترین روش‌ها برای مقابله با اختلالات خواب است. لامپ‌های پرنور و نور ساطع‌شده از وسایل الکترونیکی این پیام را به مغز می‌فرستند که زمان بیداری است و موقع خواب فرا نرسیده است.

بهتر است  شب ها قبل از اینکه به رختخواب بروید، کتاب های مناسبی را که می توانند به روح شما آرامش دهند را انتخاب و شروع به مطالعه آن کنید. اگر یک روز پر از استرس را داشته اید، سعی کنید ابتدا یک نفس عمیق بکشید و با اختصاص دادن زمان هایی خاص برای خواندن درست قبل از خوابیدن در شب، می توانید کمک بسیار زیادی به خودتان کنید. حتما همه شما از تاثیر بسیار زیادی که کیفیت خوابتان در روزی که می گذرانید دارد، بسیار زیاد شنیده اید. بنابراین بسیار مهم است که خواب با کیفیتی داشته باشید. پس با مطالعه کتاب قبل از خواب ابتدا به آرامش برسید بعد بخوابید.

خواندن قبل از خواب، بدن و ذهن شما را به خصوص بعد از یک روز طولانی و استرس زا آرام می کند. حتی اگر میزان مطالعه شما قبل از خواب خیلی کوتاه باشد (یک فصل یا دو فصل) آرامش خاطری که خواندن به شما منتقل می کند، می تواند به شما در خواب عمیق و آرامش بخش کمک کند. آرامشی که کتاب ها می توانند به ارمغان بیاورند فقط یکی از مزایای شگفت انگیز خواندن هر شب قبل از خواب است.

با مطالعه درباره دنیای دیگر یاد می گیرید:

دنیای داستان به شما اجازه می دهد به جهان دیگری سفر کنید، جایی که همه چیز متفاوت است. با خواندن کتاب ها، نگاهی اجمالی به فرهنگ ها و مکان های دیگر خواهید داشت. کتاب ها افق های دید را گسترش می دهد، به شما اجازه می دهد کشورهای دیگر، افراد دیگر و بسیاری از چیزهای دیگر که هرگز دیده یا تصور نکردید را ببینید. این راه عالی برای بازدید از یک کشور عجیب و غریب در ذهن شماست.

 افزایش همدلی

همدلی یا هم‌احساسی؛ درک احساس و فهم تجربه‌ی حسی دیگران که با قراردادن خود در جایگاه آنها به دست می آید. زمانی که فرد مطالعه می کند، در داستانها و افسانه های آن غرق می شود و باعث می شود او با شخصیت های داستان احساس همدلی داشته باشد و همین باعث می شود حس همدلی در او تقویت شود.

بهبود فن بیان، گسترش دایره واژگان و کلمات

هرچه بیشتر بخوانید، کلمات بیشتری در معرض دیدتان قرار می گیرند، همین امر باعث می شود هر روز به دایره واژگان شما افزوده شود و اثرات مطالعه در صحبت هایتان پدیدار می شوند.

واژگان، چه به صورت فیزیکی و چه به صورت کتاب الکترونیکی، می توانند سبب افزایش دایره واژگان شوند.

پس از مدتی که مطالعه روزانه انجام دادید و به جستجوی کلمات جدید که تا امروز نمی دانستید پرداختید، دایره واژگان یکدفعه زیاد می شود و مهارت های زبانی تان بهبود می یابد. شما با کتابخوانی مستمر مغز خود را با واژگانی پر می کنید که در ادامه زندگی تان از این واژگان در هر موقعیتی به صورت اتوماتیک استفاده می کنید، این موضوع در تحقیقاتی که توسط دانشگاه اورگان انجام شده است اثبات شده است

کلماتی که یاد گرفته اید، شروع به ادغام خود در واژگان روزمره شما خواهد کرد و با استفاده از این کلمات جدید طرز صبحت کردن به طور شگفت آوری تغییر خواهد کرد.

بیان و خوش صحبت بودن در هر حرفه ای کمک شایانی می کند و اینکه با اعتماد به نفس می توانید با افراد با درجه اجتماعی بالاتر صحبت کنید، می تواند یک تقویت چشمگیر در عزت نفستان باشد. این حتی می تواند در حرفه ای که دارید به شما کمک کند، زیرا کسانی که در موضوعات مختلف، آگاه هستند و بسیار خوب صبحت می کنند، بیشتر از کسانی که واژگان کمتر و سطح آگاهی کمی از ادبیات دارند، صبحت هایشان بسیار بیشتر مورد قبول واقع می شود و می توانند در هر زمینه ای از حرفه خود موفق تر باشند.

در هر کار تخصصی، ما نیاز به یک سری ابزار و وسیله داریم. در بحث فن بیان و مهارت های ارتباط کلامی واژگان، ساختارها و لغات جزئی از ابزار ما هستند. ما برای اینکه بتوانیم واژگان خوبی داشته باشیم و ساختارهای خوبی را استفاده کنیم، نیاز داریم مطالعه کنیم. به ویژه مطالعه در زمینه ادبیات فارسی معاصر خودمان که گنجیه غنی در زمینه افزایش واژگان و دایره لغات هستند. برای اینکه ما بتوانیم عیار کلام و بیان خودمون را بالا ببریم، باید مطالعه کنیم.

کسب علم و دانش:

یکی از بزرگترین دلایل کتاب خواندن، کسب دانش است. کتاب ها یک منبع غنی از اطلاعات هستند. خواندن کتاب با موضوعات متنوع اطلاعات و عمق دانش را افزایش میدهد.

بهبود تخیل:

هرچه بیشتر بخوانید، تخیل بیشتری خواهید داشت. هر زمان که یک کتاب تخیلی بخوانید، دنیای دیگری به شما می دهد. در دنیای جدید، تخیل شما به بهترین نحو کار می کند، زیرا شما سعی می کنید همه چیز را در ذهن خود ببینید.

با سرعت خود یاد بگیرید:

یکی دیگر از مزایای خواندن کتاب این است که شما با سرعت خود یاد می گیرید. از آنجا که کتاب را همیشه در دست دارید، می توانید به بخش هایی که متوجه نشدید برگردید و دوباره مطالعه کنید. شما می توانید یک فصل را هر چند بار که بخواهید بخوانید بدون اینکه نگران باشید که بخش دیگر را از دست خواهید داد.

بهبود حافظه

یکی از روش های ورزش حافظه، مطالعه مستمر کتاب و کتابخوانی است.وقتی کتاب می خوانید، باید مجموعه ای از شخصیت ها، پیشینه آن ها، جاه طلبی ها، تاریخچه و تفاوت های ظریف و همچنین قوس ها و زیر مجموعه های مختلفی را که در هر داستان راه دارد را به خاطر بسپارید. همه ما این موضوع را می دانیم که مغزها چیزهای شگفت انگیزی هستند و می توانند با سهولت نسبی همه چیز را به خاطر بسپارند. بهتر است بدانید هر چیز جدید که در حافظه خود اضافه می کنید، سیناپس های جدیدی تشکیل می شود.

افزایش آگاهی

زمانی که چیزی را می خوانید در واقع اطلاعات جدیدی به اندوخته‌های قبلی خود اضافه می‌کنید. این اطلاعات، هر چند کوچک، مطمئنا روزی به کارتان می‌آیند. هرچه دانش و آگاهی بیشتری داشته باشید، برای غلبه بر چالش‌های زندگی آماده‌تر خواهید بود.

مهارت های تفکر تحلیلی قوی تر

مطالعه کتاب باعث می شود در زندگی مسائل را بهتر تجزیه و تحلیل کنید.همانطور که گفتیم خواندن می تواند تخیل فرد را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اینکه در طول مطالعه یک رمان رمز آلود ذهن  درگیر شخصیت ها ی متعدد و داستان معمایی آن می شود را در نظر بگیرید. به دلیل همین شخصیت ها و داستان ها، بخشی از مغز شما که وظیفه تحلیل مسائل مختلف را به عهده دارد، تحریک می شود و شما بدون اینکه لازم باشد در دنیای واقعی بسیاری از شخصیت ها را به شکل واقعی تجربه کنید، به راحتی بسیاری از آن شخصیت ها را در کتاب ها می خوانید و با رموز شخصیتی جدید آشنا می شوید و مهم تر از آن یک بار فرصت تحلیل و مواجهه با آن شخصیت را با مطالعه یک رمان رمز آلود به خود می دهید.

وقتی شروع به خواندن کتاب می کنید، معمولاً در آغاز تصویری از اتفاقات آن کتاب در ذهن ندارید. اما، هر زمان که کتاب را تمام کردید، می توانید به راحتی کل شخصیت ها و دنیایی که آن کتاب در ذهن شما ایجاد کرده را به یاد آورید و شروع به تحلیل کنید. در پایان کتاب به طور واضح متوجه می شوید که به طور شگفت انگیزی قوه تحلیل تان در حال فعالیت است. خوانندگان حرفه ای در زمان خواندن یک رمان از درون خودشان به درون داستان می روند و این یک احساس فوق العاده است.

تخیل ابزاری قدرتمند است که می تواند در همه ابعاد زندگی مفید باشد. اگرچه ممکن است گاهی مورد توجه ما نباشد، تخیل همان چیزی است که به ما امکان می دهد تا بهتر انسان ها را درک کنیم. این درک بهتر انسان ها می تواند در کار یا حتی در خانه به ما کمک کند. با خواندن مستمر مسیر بهبود را برای تخیل خود باز کنید.

ساختن اعتماد به نفس:

با خواندن کتابهای بسیار، شما بهتر ارتباط برقرار می کنید و زمینه های مختلف زندگی را می آموزید ؛ همه اینها به ایجاد یک اعتماد به نفس بالا کمک میکند.

صرفه جویی در هزینه:

به غیر از ارزان بودن، شما نیز با خواندن کتاب ها، پول زیادی را صرفه جویی خواهید کرد. کتاب ها نیازی به برق ندارند و نیازی به هیچ نوع نگهداری ندارند. هنگامی که شما یک کتاب را در مورد یک مهارت مشخص مانند پخت و پز، چوب، و یا وظایف ساده می خوانید، پول خود را ذخیره میکنید. شما نه تنها مهارت های جدید را یاد می گیرید، بلکه هزینه های زیادی را نیز صرفه جویی می کنید.

سرگرمی رایگان

همه ما دوست داریم کتاب بخریم. خریدن کتاب برای ما یک سرگرمی فوق العاده به حساب می آید. چرا که حتی اگر کتابی را مطالعه نکنیم از ظاهر کتاب و مرور کلی یک کتاب لذت می بریم. شناخته شده ترین مزیت خواندن، سرگرمی باز کردن صفحات کتاب و دیدن صفحات آن باشد. در حقیقت، سرگرمی های بسیار زیادی از گذشته وجود داشته و دارند، اما مطالعه کتاب از آن جهت سرگمی متفاوتی است که فواید بسیار زیاد دیگری نیز برای ما دارد.

کتاب ها سرگرمی قابل حمل می باشد. در واقع آنها قابل حمل و سبک وزن هستند و مانند رایانه های بزرگ و بازی هایی هستند که فضای زیادی دارند. با یک کتاب، می توانید آن را در کیف دستی خود قرار دهید و به راحتی آن را در همه جا حمل کنید. شما می توانید هر جا، در یک هواپیما در هنگام مسافرت، در رختخواب خود بخوانید، قبل از اینکه بخوابید، زیر سایه ای که در آن استراحت می کنید و یا حتی در طول تعطیلات خود.

چگونه بیشتر مطالعه کنیم؟

در زندگی خود برنامه ریزی کنید و یک برنامه‌ای هم برای مطالعه در نظر بگیرید که بتوانید به طور روزانه آن را انجام دهید و دنبال کنید. برای نمونه، بهتر است با ۳۰ دقیقه مطالعه در صبح و هنگام نوشیدن چای یا قهوه برنامه‌ی خود را آغاز کنید و در موقعیت‌هایی مانند زمان استراحت و ناهار در محل کار یا پیش از خواب در خانه به خواندن کتاب‌های موردعلاقه‌تان بپردازید.

اگر اهل مطالعه هستید و همیشه و به طور مداوم کتاب می خوانید، مزایای فراوان کتاب خواندن را وارد زندگی‌تان خواهید کرد. خواندن، کاری لذت‌بخش، شاداب‌کننده و الهام‌بخش است. با خواندن کتابی که به شما انگیزه می‌دهد، اولین قدم را برای دگرگون کردن زندگی و مبارزه با مشکلات روحی مانند استرس و اندیشه‌های منفی برداشته اید. تنها خواندن چند برگ در صبح می‌تواند روزتان را پرانرژی و نشاط‌آور کند.

البته بهتر است برای شبها داستانی را انتخاب کنید که آرامش بخش باشد و اجازه دهد که به راحتی بخوابید. در واقع خوب است برای مطالعه در شب کتاب‌های کاغذی را در اولویت قرار دهید و تا جای ممکن به سراغ نسخه‌های الکترونیکی نروید. برخی پژوهش‌ها درباره‌ی مقایسه‌ی تأثیر کتاب خواندن با استفاده از گوشی و تبلت در برابر کتاب‌های کاغذی صورت گرفته‌اند. اگرچه برخی از آن‌ها هیچ تفاوتی میان این دو روش کتاب‌خوانی پیدا نکرده‌اند، ولی یک مطالعه نشان داد کتاب خواندن با استفاده از تبلت منجر به کاهش حس خواب‌آلودگی می‌شود و در واقع خواب‌تان را می‌پراند.

آیا مطالعه کردن عوارضی هم به دنبال دارد؟

بی تردید، به همان اندازه که می توانیم از فواید کتاب بهره ببریم و استفاده کنیم، ممکن است در معرض آفت ها و خطرهای نوشته های سست و بیمار و مسموم و انحرافی هم قرار گیریم. راه دادن کتاب های ناسالم به مدرسه ها و خانه ها، در واقع مسمومیت فکری و اخلاقی نسل ما را به دست خودمان فراهم می آورد. بنابراین، نظارت بر چاپ کتاب و بررسی محتوای آن، در جامعه سلامت خواه و دوراندیش ضروری است. کسانی که به سلامت اندیشه و باورها و گرایش های افراد جامعه دل بستگی دارند، نمی پذیرند که در عرضه آثار منتشر شده، حدّ و مرز و نظارت و محدودیتی نباشد.

 پس بهتر است کتاب هایی را مورد استفاده قرار دهیم که به نفع زندگی و آینده یمان باشد.کتاب هایی را مطالعه کنیم که روی  روحیه مان تاثیر منفی نگذارد و ما را به آرامش برساند.

---