چکار کنیم دل‌نازک و زودرنج نباشیم؟

برخی افراد زود آزرده‌خاطر و ناراحت می‌شوند و واکنش‌هایشان هم متفاوت است؛ گاهی ناراحتی آن‌ها منجر به عصبانیت می‌شود، گاهی قهر می‌کنند، گاهی بغضشان می‌گیرد، گاهی اشکشان درمی‌آید و گاهی محیط را ترک می‌کنند. به‌هرحال، برخی افراد تحریک‌پذیری بالا و آستانه تحمل پایینی دارند.
حساسیت بیش‌ازحد را می‌توان پاسخ‌های حاد ذهنی، جسمی و احساسی به محرک‌های بیرونی یا درونی تعریف کرد. یک فرد بسیار حساس می‌تواند درون‌گرا، برون‌گرا یا مابین آن‌ها باشد. اگرچه در یک فرد حساس و زودرنج جنبه‌های مثبت بسیاری وجود دارد مانند توانایی بیشتر در گوش دادن، داشتن همدلی بیشتر و درک بهتر دیگران اما حساسیت زیاد نیز بر سلامتی، شادی و موفقیت فرد تأثیر منفی می‌گذارد و اغلب روابط را پیچیده می‌کند.
این افراد همچنین در ازدواج دچار مشکل خواهند شد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که در دوران نامزدی به زودرنج بودن طرف مقابلتان توجه داشته باشید و اگر متوجه شدید نامزدتان با کوچک‌ترین حرفی ناراحت می‌شود، سریع گریه می‌کند و از رفتار سایرین خیلی زود تأثیر می‌پذیرد، بهتر است کمی تأمل‌کنید چون باوجوداین رفتارها در طرف مقابلتان همیشه باید ترس و اضطراب رفتار با همسرتان را داشته باشید تا مبادا چیزی ناراحتش کند؛ اما آیا یک فرد زودرنج به خاطر داشتن این ویژگی شخصیتی باید خود را از حضور در جمع و ازدواج محروم کند؟! آیا زودرنجی و حساسیت بیش‌ازحد قابل‌درمان است؟چرا بعضی افراد زودرنج هستند؟

زودرنجی در افراد به دلایل مختلفی بروز می‌کند:
1- یکی از دلایل زودرنجی افراد به نوع رفتار والدین با فرزند در دوران کودکی مربوط می‌شود. درواقع، دو رفتار از ناحیه والدین منجر به زودرنجی فرزند می‌شود:
دسته اول، والدینی هستند که سرویس‌دهی بالایی دارند و می‌خواهند همیشه فرزندشان برنده باشد. این والدین در هر شرایطی سختی را به جان می‌خرند تا فرزندشان در سختی نباشد اما این‌گونه رفتار از سوی والدین آرام‌آرام شرایط را به سمتی پیش می‌برد که فرزندشان زودرنج می‌شود و طاقت نه شنیدن، تند صحبت کردن دیگران و سختی‌های زندگی را ندارد.
دسته دوم، والدینی هستند که به‌شدت نسبت به فرزند بی‌توجهی می‌کنند. کودکانی که بیش‌ازاندازه با بی‌مهری، تحقیر، سرزنش، انتقاد و تمسخر از سوی والدین روبرو شوند، در آینده زودرنج خواهند شد.

2- دومین دلیل زودرنجی، کمبود اعتمادبه‌نفس است. افرادی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند مدام در مورد قضاوت دیگران نسبت خودشان نگران‌اند. این افراد مدام زندگی، شرایط و همسرشان را با دیگران مقایسه می‌کنند و چون خودشان را پایین‌تر از دیگران می‌دانند، اعتمادبه‌نفسشان پایین آمده و به طبع زودرنج می‌شوند.

3-سومین دلیل زودرنجی، توقعات بالا است. افرادی که توقع دارند دیگران به آن‌ها محبت کنند، محبت‌های آن‌ها را جبران کنند، مراعات حالشان را کنند، به آن‌ها احترام بگذارند و به‌طورکلی افرادی که انتظارات بالایی از اطرافیان دارند، زمانی که توقعاتشان از اطرافیان برآورده نمی‌شود، به هم می‌ریزند و با واکنش‌های متفاوت مثل عصبانیت، گریه، بغض، قهر و ... واکنش نشان می‌دهند.

چگونه زودرنجی خود را درمان کنیم؟

حقیقتاً افراد زودرنج خودشان بیش از اطرافیان آزار می‌بینند زیرا کوچک‌ترین حرف و رفتار اطرافیان آن‌ها را دچار فشار روانی می‌کند. این افراد بسیار شکننده هستند و وقتی کسی رابطه‌ای را با آن‌ها شروع می‌کند، بعد از مدتی تازه مشکلاتش شروع می‌شود تا جایی که ادامه رابطه دشوار خواهد شد لذا لازم است افراد زودرنج قبل از وارد شدن در یک رابطه با رعایت یکسری نکات این ویژگی شخصیتی خود را درمان کنند:

زودرنجی‌تان را باور کنید
اگر نشانه‌های زودرنجی مثل تجزیه‌وتحلیل بیش‌ازحد هر کلمه و رفتار کوچک دیگران و مرور افکار منفی را در خود می‌بینید و یا اطرافیان به شما می‌گویند که فردی دل‌نازک و حساس هستید، بپذیرید زیرا تا زمانی که باور نکنید که فردی زودرنج هستید نمی‌توانید به فکر درمان آن نیز باشید.

اعتمادبه‌نفس خود را تقویت کنید
همان‌طور که اشاره کردیم یکی از دلایل زودرنجی، عدم اعتمادبه‌نفس است. داشتن اعتمادبه‌نفس پایین شما را در برابر انتقاد، حرف و رفتار دیگران آسیب‌پذیرتر می‌کند. چند روش ساده برای افزایش اعتمادبه‌نفس این است که:
-به نظر و قضاوت دیگران اهمیت ندهید.
-لیستی از نقاط قوت خود تهیه‌کرده و روی آن‌ها تمرکز کنید.
-هرروز کاری را انجام دهید که باعث می‌شود شما احساس مفید بودن داشته باشید.
-موفقیت‌های خود را هرچند کوچک جشن بگیرید.

ارتباطتان با دیگران را گسترش دهید
معمولاً افراد زودرنج چون تحمل برخی رفتارها و حرف‌ها را ندارند و نمی‌خواهند از سوی دیگران مورد آسیب قرار بگیرند از دیگران فاصله می‌گیرند و ارتباطشان با دیگران را محدود می‌کنند اما حذف کردن آدم‌ها و فاصله گرفتن از دیگران به‌شدت اوضاع را بدتر کرده و باعث می‌شود قضاوت‌های منفی شما درباره دیگران تقویت شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای درمان زودرنجی روابط اجتماعی خود را گسترش داده و خودتان را در معرض حرف و رفتار دیگران قرار دهید.

به نیازهای خود توجه کنید
افرادی که بیش‌ازاندازه به دیگران محبت می‌کنند و همیشه درصدد تأمین نیازهای دیگران هستند اغلب انتظار دارند که دیگران نیز در قبال آن‌ها این‌گونه عمل کنند. عدم جبران محبت‌های آن‌ها اغلب باعث زودرنجی این افراد می‌شود اما این افراد برای درمان زودرنجی خود لازم است کمی به نیازهای خودشان توجه کنند نه اینکه فقط به فکر تأمین نیازهای دیگران ازجمله والدین، فرزند و همسرشان باشند. آدم‌های اطراف شما مسئول تمام نیازهای شما نیستند، همان‌طور که شما نیاید مسئولیت نیازهای آن‌ها را بر عهده بگیرید.

قضاوت و ذهن‌خوانی را کنار بگذارید
آدم‌های زودرنج معمولاً درباره حرف و رفتار دیگران قضاوت می‌کنند که اغلب قضاوت‌هایشان درست نیست. مثلاً می‌گویند: «من می‌دونم فلانی عمداً این حرف رو زد»، «فلانی این کار رو کرد که توی جمع من رو خراب کنه» و...این ذهن‌خوانی‌ها باعث می‌شود تا زودرنجی شدت پیدا کند؛ بنابراین به‌محض آنکه چنین افکاری به ذهنتان خطور کرد، آن‌ها را کنترل کرده و با انجام یکسری کارها مثل تماس گرفتن با یک دوست، دور شدن از آن فضا، سرگرم شدن با موبایل و... خودتان را از آن موقعیت دور کنید.

دیگران را همان‌طور که هستند بپذیرید
پذیرش خود و دیگران یکی از مهم‌ترین مراحل روان‌درمانی و خودشناسی است. دقت کنید که اختلافات فرهنگی، فکری، عقیده‌ای بین آدم‌ها طبیعی است. الگوهای رفتاری هر فرد برگرفته از خانواده، تجربیات و حوادثی است که در طول دوران زندگی تجربه کرده است. پس نمی‌توان از دیگران انتظار داشت که با ما مطابق میل و خواسته‌مان رفتار کنند. آرامش روحی وقتی به دست می‌آید که آدم‌ها را همان‌طور که هستند بپذیرید و بر نقاط مثبتشان تکیه کنید؛ اگر فردی اهل نیش و کنایه اندختن، عصبی و تندمزاج است، او را با این ویژگی ها بپذیرید؛ در این صورت دیگر نمی‌رنجید و باور می‌کنید که طرف مقابلتان مدل رفتارش این‌گونه است.

وسعت دیدتان را بالا ببرید
بالا بردن وسعت دید و ارزش‌گذاری موضوعی یکی دیگر از بهترین راه‌ها برای درمان زودرنجی است. زمانی که فرد وسعت دیدش را بالا می‌برد و مسائلی که موجب ناراحتی‌اش شده را با چیزهای مهم‌تر ارزش‌گذاری می‌کند تا حد زیادی از ناراحتی و زودرنجی‌اش کاسته می‌شود. مثلاً زمانی که از حرف مادرتان ناراحت می‌شوید ببینید آیا حرف مادرتان مهم‌تر بود یا وجود مادرتان؟! یا وقتی کسی با حرفی شما را می‌رنجاند به این فکر کنید که آیا آن حرف مهم‌تر بود یا سلامت روح و روان خودتان؟!

توقعتان را پایین بیاورید
بزرگ‌ترین دلیل زودرنجی و ناامیدی افراد انتظارات و توقعات زیاد از دیگران است. توقعات بخشی از زندگی ما هستند، بنابراین باعث بروز بسیاری از استرس‌ها و اضطراب‌ها در ما می‌شوند، به این صورت که اگر دیگران توقعات ما را برآورده نکنند، دچار ناراحتی می‌شویم اما این را به خاطر بسپارید که وظیفه شما در زندگی برآورده کردن نیازها و توقعات دیگران نیست. همین‌طور نباید انتظار داشته باشید دیگران هم تابع توقع و انتظار شما باشند. برای کاهش انتظار از دیگران باید به این نکات توجه کنید:
- انتظار نداشته باشید دیگران بیشتر از خودتان به شما احترام بگذارند
- انتظار و نیاز به دوست داشتن دیگران را کنار بگذارید
- توقع نداشته باشید دیگران شبیه خواسته‌های شما باشند
- از دیگران توقع ذهن‌خوانی نداشته باشید(فکر، احساس، خواسته و انتظاراتتان را بیان کنید)
-توقع نداشته باشید دیگران تغییر کنند