مهم ترین فیلم های کودک در سینمای ایران

 در گذشته اکثر خانواده ها،کودکان خود را با فیلم های کودکانه سرگرم می کردند.در آن زمان تکنولوژی تا این حد پیشرفت نکرده بود وبازی های کامپیوتری و موبایل و ... نبود به همین خاطر فیلم های کودکانه در بین کودکان طرفداران زیادی داشت.

امروزه ساخت فیلم های سینمایی کودکان کاری دشوار است. با پیشرفت تکنولوژی،اطلاعات کودکان هم در زمینه های مختلف بالا رفته و به دلیل همین اطلاعات بالا،کودک و نوجوان با هر نوع فیلم ایرانی ارتباط برقرار نمی‌کند.به همین خاطر انتخاب موضوع و محتوای خوب برای فیلم های سینمایی کودکان بسیار اهیمت دارد.

 در سینمای ایران تاکنون تعداد زیادی فیلمهای سینمایی ایرانی مخصوص کودکان ساخته شده است. این فیلم های کودکانه ایرانی با استقبال گسترده‌ای از سوی کودکان و نوجوانان مواجه شده‌اند.

در سال های بعد از وقوع انقلاب ،سینمای کودک و نوجوان به‌واسطه جنبه‌های تربیتی و تاثیرگذاری‌اش بر تربیت نسل‌های بعدی انقلاب مورد توجه قرار گرفت.یکی از اولین فیلم هایی که در حوزه سینمای کودک و نوجوان ساخته شده است،حیاط پشتی مدرسه عدل آفاق به کارگردانی داریوش مهرجویی در سال 1359 می باشد. کل داستان این فیلم در مدرسه‌ای می‌گذشت که مابه‌ازایی از جامعه بود. اما فیلم توقیف شد و نهایتا بعد از مدتی طولانی در سال ۱۳۶۷ با سانسور و ممیزی زیادی به‌نمایش درآمد.همچنین رسول پسر ابوالقاسم به کارگردانی داریوش فرهنگ هم از نخستین فیلم‌هایی است که اوایل دهه شصت، درباره نوجوانان در شرایط سخت کاری ساخته می‌شود.

 در دوران جنگ تحمیلی هم فیلم های زیادی در حوزه کودک و نوجوان ساخته شدند. از جمله اولین فیلم‌های این‌چنینی که با فضایی جنگی ساخته شد، حصار به کارگردانی حسن محمدزاده بود. فیلمی که داستان نوجوانی ده ساله را تعریف می‌کرد که در غیاب پدرش که به جبهه رفته است، برای نجات مادر بیمارش تلاش می‌کند.

 در ادامه مطلب می خواهیم تعدادی از فیلم های کودک و نوجوان در سینمای ایران را برایتان بیان کنیم:

خورشید

خورشید فیلمی ایرانی در ژانر درام (خانوادگی و اجتماعی )به کارگردانی مجید مجیدی و تهیه کنندگی امیر بنان محصول سال ۱۳۹۸ است. این فیلم به نویسندگی مشترک مجید مجیدی و نیما جاویدی است. خورشید برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر شده‌است.

 فیلم خورشید، ساخته مجیدی به مسئله کودکان کار می‌پردازد. فیلم روایتگر داستان زندگی پسری 12 ساله به اسم «علی» است که همراه سه دوستش، کار می کند تا بتواند نیازهای خانواده اش را رفع و یک زندگی خوب را برایشان فراهم کند.  این چهار نوجوان، هرکدام به دلایلی پدر یا مادر خود را از دست داده‌اند و مشغول به کارهایی هستند که مناسب سن‌شان نیست. علی که بزرگتر دیگر بچه‌هاست, از طرف پیرمردی به دنبال گنجی در زیرزمین یک مدرسه می‌رود اما …

علی نصیریان، جواد عزتی، طناز طباطبایی، روح‌الله زمانی، صفر محمدی، علی غابشی، علی تقوا زاده، بابک لطفی خواجه پاشا، ابوالفضل شیرزاد، شمیلا شیرزاد و یوسف صفری بختیاری بازیگران «خورشید» هستند.

این فیلم همچنین به عنوان نماینده سینمای ایران در بخش مسابقه اصلی شیر طلایی هفتاد و هفتمین دوره جشنواره فیلم ونیز انتخاب شد و توانست برنده جایزه «فانوس جادویی» این جشنواره شود. خورشید مجید مجیدی، به انتخاب منتقدین هالیوود ریپورتر، در شمار بیست فیلم برتر دو جشنواره ونیز و تورنتو در سال 2020 قرار گرفت. خورشید، نماینده سینمای ایران در اسکار 2020 است.

قهرمانان کوچک

از دیگر فیلم های دیدنی در حوزه کودک و نوجوان ، قهرمانان کوچک می باشد.این فیلم در بین کودکان طرفداران زیادی دارد.

قهرمانان کوچک فیلمی به کارگردانی حسین قناعت محصول سال 1395 است. ماجرای فیلم دربارهٔ چهار کودک و نوجوان هفت تا یازده سالهٔ تکواندوکار، که پدرانشان، کارگران یک کارخانهٔ تولید لوازم التحریرِ در شُرُفِ تعطیلی هستند، برای جلوگیری از بی‌کاری پدرانشان و گیر انداختن قاچاقچیانِ این کالا، که در واقع عاملینِ اصلی این تعطیلی هستند، به تعقیب آنها می‌پردازند.
مهم ترین ویژگی «قهرمانان کوچک» شخصیت پردازی بازیگران اصلی آن است. «امیرکیان»، «ایمان»، «پارسیا» و «یاس» به عنوان شخصیت های اصلی قصه، قهرمانانی معمولی و از جنس همان مخاطبان کودک و نوجوانی هستند که این فیلم را تماشا می کنند . این کودکان با ورزش تکواندو آشنا هستند، چیزی که شاید در نسل جدید کمتر یافت شود؛ نسلی که بیشتر در  شبکه های اجتماعی و بازی های رایانه ای است. البته علاقه کودکان به رایانه، کاملاً در «قهرمانان کوچک» نادیده گرفته نشده و «یاس» و «پارسیا» علاوه بر تکواندو، اهل رایانه هم هستند. به جز این تفاوت، این چهار نفر کاملاً شبیه کودکان و نوجوانان معمولی هستند. کارگردان به جای استفاده از الگوهای ابرقهرمانی مسلط بر جریان اصلی سینمای جهان، از قصه ای متفاوت استفاده کرده و از ویژگی های خارق العاده در قهرمان های فیلم، استفاده نکرده است.در این فیلم غول چراغ جادو وجود دارد که آرزوهای این بچه ها را برآورده می کند.این موضوع از فانتزی های فیلم می باشد.

 بازیگرانی مانند برزو ارجمند، بهنوش بختیاری،آناهیتا همتی، بیژن بنفشه خواه و رامین ناصر نصیر، ارژنگ امیر فضلی،نادر سلیمانی، شهرام قائدی و یوسف کرمی ... در فیلم قهرمانان کوچک بازی می کنند.

این فیلم همچنین موفق ترین اثر سی امین جشنواره فیلم های کودک و نوجوان اصفهان هم بود و به جایزه پروانه زرین بهترین فیلم دست یافت.

منطقه پرواز ممنوع

 منطقه پروزا ممنوع فیلمی زیبا و پر طرفدار در سینمای کودک و نوجوان می باشد. این فیلم در ژانر کودک و نوجوان ایرانی به نویسندگی و کارگردانی امیر داسارگر و تهیه‌کنندگی حامد با مروت‌نژاد است. "منطقه پرواز ممنوع" پرفروش ترین فیلم در سال 1398 در حوزه کودک و نوجوان بود.

منطقه پرواز ممنوع روایتگر داستان سه نوجوان است که در حین آماده‌شدن برای مسابقه ساخت پهپاد، با پیداشدن یک یوزپلنگ در حوالی محل زندگیشان، وارد مسائل و درگیری‌های مختلف و مهیجی می‌شوند. با این حال موضوعاتی همچون مدافعان حرم، فعالیت‌های علمی دانش‌آموزان، دستاوردهای علمی، فناوری و نظامی کشور و سایر موضوعات راهبردی نیز در بستر یک داستان برای مخاطبان به تصویر کشیده می‌شود." منطقه پرواز ممنوع" تلاش می کند تا نوجوان را با سینما آشتی دهد و او را با این عرصه و مفاهیم آن آشنا کند.

محمد مهدی، نصیر و روح‌الله ، با بازی متین پاکزاد، متین کرمانی و علیرضا اکبری، سه رفیقی نوجوانی هستند که تصمیم میگیرند در کارگاه چوبی که به کمک مصطفی، پدر محمد مهدی با بازی هادی حجازی‌فر ساخته‌اند دور هم جمع شوند تا خود را برای پروژه ساخت پهپاد و شرکت در مسابقات ملی دانش‌آموزی هوا فضا آماده کنند، اما غافل از این که در این راه به طور کاملا اتفاقی پی به فعالیت یک گروه جاسوسی برده و درگیر مسائل آن میشوند.

در فیلم سینمایی «منطقه پرواز ممنوع» بازیگرانی همچون هادی حجازی فر (در نقش آقا مصطفی، پدر محمدمهدی)، محمد فیلی (در نقش پدربزرگ، پدربزرگ محمد مهدی)، متین‌پاکزاد (در نقش محمد مهدی)، متین کرمانی (در نقش روح الله)، علیرضا اکبری (در نقش نصیر)، علی ذکریایی (در نقش آقای خانی)، زین العابدین تقی پور(در نقش آقا حامد)، بهارنوحیان (در نقش مادر، مادر محمد مهدی)، پوریا سلطان زاده (در نقش آقا سامان) و ... به ایفای نقش پرداخته اند.

 یدو

فیلم سینمایی «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری ، کارگردان و مدیر فیلمبرداری باسابقه ی سینمای ایران است .فیلمنامه ی یدو توسط «مهین عباس زاده» و مهدی جعفری از داستان «زخم شیر»ِ «صمد طاهری» اقتباس و نوشته شده است. فیلمبردار اثر نیز برعهده ی مرتضی نجفی بوده است. این فیلم پس از اکران در جشنواره در بهمن ماه 1399  و قبل از اکران عمومی توسط صدا و سیما از تلوزیون پخش شد.

داستان فیلم درباره ماه های آغازین جنگ تحمیلی است. دورانی که خانواده های شهرهای مختلف خوزستان به ناچار خانه و کاشانه و همه ی دلبستگی خود را رها کردند و به شهرهای دیگر پناه بردند تا جان خود را نجات دهند. این فیلم ،داستان مادری است با سه فرزند ؛که نمی خواهد خانه اش را رها کند. زنی که توانایی گذشتن از زادگاهش را ندارد. زنی که خانه و و زندگی اش را به اندازه ی فرزندانش دوست دارد. او نه  اینکه نمی تواند؛  او در واقع  نمی خواهد جنگ را و قدرت ویران کنندگی آن را باور کند. به دعا و سنگر و حرز پناه می آورد تا باشد، بماند، زندگی کند، در جایی که ازآنِ خودش است. او خانه ی در خطر بمباران شدن را به غربت ترجیح می دهد. در این میان پسر بزرگتر و نوجوان خانواده، از دست این تصمیم مادر عصبانی است. مدام به جان مادر غر می زند که مانند تمام اهالی محل از آن جا بروند تا از بین نرفته اند. به هر بهانه ای با مادر بحث می کند و حرف از رفتن می زند. یدو  نوجوان خانواده،تلاش می‌کند خانواده‌اش را قانع کند تا از آبادانی که حالا در کنترل عراقی‌ها قرار گرفته مهاجرت کنند.مادر اما بیش از آنچه یدو تصورش را دارد عاشق خانه ای است که در آن مادر شده است.

این فیلم به سفارش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شده است.در این فیلم بازیگرانی از جمله ستاره پسیانی ،میلاد صویلاوی،محمد علی آلبو علی؛ ریحانه آریامنش،رضا نوری،اکبر اودود و...نقش آفرینی می کنند.

سلفی با رستم

"سلفی با رستم" فیلمی به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی حسین قناعت محصول سال ۱۳۹۸ است. این فیلم در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور دارد. «سلفی با رستم» ماجرای هلیا دختر 10 ساله ای است که از رازهای پدرش آگاه می شود و زندگی اش دگرگون می شود. این فیلم یک اقتباس آزاد از رمان سیاه دل نوشته کورنلیا فونکه است. حسین قناعت کارگردان فیلم «سلفی و رستم» داستان این فیلم را از جنبه آشناسازی کودکان و نوجوانان با حوزه کتابخوانی متفاوت بیان کرده و هدف اصلی اش از ساخت این فیلم را آشنایی نسل جدید با شخصیت‌های تاریخی این مرز و بوم بیان می کند. این فیلم در ژانر کودک و نوجوان-فانتزی در سال ۹۸ ساخته شده است.
در این فیلم بازیگرانی از جمبه امیرحسین صدیق،شقایق فراهانی، آناهیتا همتی، زهرا جهرمی، محمدرضا هدایتی،مرتضی زارع، رامین ناصر نصیر،عباس محجوب،امین چنارانی، میرطاهر مظلومی،هلیا آهنگری و... هنرنمایی می کنند.

بچه‌های آسمان

بچه‌های آسمان، فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی محصول سال 1375 است.داستان این فیلم درباره ی پسرکی به نام علی است  کفش‌های خواهرش را گم می‌کند. از آنجایی که زهرا کفش دیگری ندارد و پدر هم توانایی مالی خرید کفش نو را ندارد، قرار می‌گذارند که صبح‌ها زهرا کتانی علی را بپوشد و ظهر علی در مسیر منتظر پایان مدرسه زهرا و آمدن او می شود تا کتانی را از زهرا دریافت و با آن به مدرسه برود. با وجود تلاشی که زهرا برای به موقع رساندن کفش ها به علی می کند اما علی هر روز دیر به مدرسه می رسد تا اینکه در مدرسه یک مسابقه برگزار می شود در این مسابقه به نفر سوم یک کتانی جایزه می دادند. تمام آرزوهای علی در این مسابقه نهفته است. چون یکی از جوایز پرداختی مسابقه ، یک جفت کفش ورزشی است. کفشی که در صورت برنده شدن مسابقه از آن علی می شود و او، این کفش را به خواهرش هدیه می دهد.

فیلم «بچه های آسمان» چندمین اثر مجید مجیدی است. مجید مجیدی کارگردان و نویسنده این فیلم، در میان سایر کارگردانان و نویسندگان سینمای ایران، جایگاه خودش را دارد. به همان اندازه که برای کارگردانش افتخار و جایزه به ارمغان آورد. بچه های اسمان سومین فیلم از مجید مجیدی است. به پدر،  باران،بچه های آسمان(1375)،  رنگ خدا و  بدوک از جمله فیلم هایی است که توسط مجید مجیدی ساخته شده است.

فیلم بچه های آسمان از زمان نخستین اکران خود جوایز زیادی را به دست آورده است:  برنده سیمورغ بلورین بهترین فیلم از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر(1375)، برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از پانزده همین جشنواره فیلم فجر(1375)، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر(1375)، برنده سیمرغ بلورین بهترین تدوین از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر(1375)، کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین فیلم برداری از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر(1375)، کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر(1375)، کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر و همچنان برنده جایزه از جشنواره کن.

این فیلم به لحاظ موضوعی، محتوای اجتماعی دارد که در آن علی (میرفرخ هاشمیان) در نقش پسر، زهرا (بهاره صدیقی) در نقش خواهر علی، امیر ناجی در نقش پدر و خانم فرشته سرابندی در نقش مادر، و رؤیا (نفیسه جعفری) که در مقام شخصیت فرعی فیلم، نقش دوست زهرا خواهر علی را بازی می کند.

خواهران غریب

 یکی دیگر از فیلم هایی که در حوزه کودک و نوجوان ساخته شد و همه از دیدن آن لذت بردند،خواهران غریب بود. این فیلم اثری به کارگردانی کیومرث پوراحمد و بر اساس رمان خواهران غریب اریش کستنر است که در سال ۱۳۷۴ با بازی خسرو شکیبایی و افسانه بایگان به نمایش درآمد.

«خواهران غریب» روایتگر قصه دو خواهر دوقلو است که به واسطه جدا شدن والدینشان، از یکدیگر جدا افتاده‌اند و در یک گردهمایی دانش‌آموزان مدارس مختلف، به واسطه شباهت ظاهری و اشتراک داستان‌هایی که هر یک از والدین برایشان سر هم کرده‌اند، نسبت خانوادگیشان را کشف می‌کنند. این دو خواهر، در تصمیمی شجاعانه، یک ماجراجویی پرهیجان کودکانه را آغاز می‌کنند و جایشان را با یکدیگر عوض می‌کنند تا زمینه آشتی پدر و مادرشان را فراهم آورند. پدر قراراست با همکار و نامزدش، ثریا ازدواج کند. دخترها تصمیم می‌گیرند که ثریا را از این کار بازدارند تا پدر و مادرشان دوباره باهم ازدواج کنند ....

 این فیلم برای بزرگسالان هم جذاب می باشد و حتی نکاتی برای تماشای بزرگسال دارد. یکی از این نکات، نشانه‌گذاری‌هایی است که شاید برای مخاطب کودک چندان قابل‌درک یا لااقل جذاب نباشد؛ به‌عنوان‌مثال، منصور خسروی در طول فیلم (چه در رابطه با خانم‌جان، چه ناهید و چه ثریا) درگیر دوگانه زن/ مادر است و تنها جایی هم که درگیری (و در لحظاتی، ناتوانی) او را برای خلق ملودی مناسب می‌بینیم، هنگامی است که دارد روی آهنگی با مضمون مادر کار می‌کند. این قبیل نشانه‌گذاری‌ها می‌توانند باعث شوند که «خواهران غریب» در مرتبه‌های بعدی تماشا هم نکات جدیدی برای جلب نظر مخاطبان داشته باشد.

یکی از صحنه‌های تأثیرگذار فیلم از نظر احساسی، صحنه آشتی‌کنان منصور و نسرین (که منصور او را نرگس می پندارد ) هنگام پخش ترانه «صد دانه یاقوت» است.در این صحنه کارگردان به‌جای کِش دادن این احساس، بلافاصله ایده‌ای کمدی را به تصویر می‌کشد؛ منصور از نسرین می‌خواهد تا پارتیتورِ “انار” را برای او بیاورد و نسرین، از سرِ ناآگاهی، تابلویی نقاشی را با تصویری از زنده‌یاد غلامحسین بنان در کنار یک انار به‌دست منصور می‌دهد.

خواهران غریب یک فیلم کودکانه بود. با این وجود ساده، صمیمی و کودکانه بودن فیلم باعث نشده بود که پوراحمد مخاطبش را دست کم بگیرد. خواهران غریب به عنوان یک فیلم کودک فیلمنامه چفت و بست داری دارد. پوراحمد سعی کرده تا حرف‌ها و مضامین فیلمش را تا حد ممکن به طور غیر مستقیم منتقل کند و خوشبختانه در این مسیر هرگز به این فکر نکرده که حرفی که می‌خواهد بیان کند، ساده است یا پیچیده. او کار خودش را انجام داده و یکی از علل اصلی خاطره‌ساز شدن خواهران غریب همین است.

 در این فیلم خسرو شکیبایی،افسانه بایگان،پریسا گلدوست، پرویندخت یزدانیان، لادن طباطبایی،الهام و الهه علی یاری و رحیم بقایی نقش آفرینی کرده اند.

 این فیلم موفق به دریافت  سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی توسط کیومرث پوراحمد و بهترین طراحی صحنه و لباس در چهاردمین دوره جشنواره فیلم فجر شده است.

 نفس

«نفس» سومین ساخته داستانی بلند نرگس آبیار و به تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی، ابوذر پورمحمدی و شرکت نورتابان محصول سال ۱۳۹۴ است. این فیلم در تاریخ ۱۹ آبان ۱۳۹۵ در سینماهای ایران اکران شده‌است.  این فیلم داستان زندگی 4 کودک ،به نام‌های بهار، نادر، کمال و مریم را در دهه ی پنجاه روایت می کند که آرزوهای زیادی برای آینده شان دارند اما اتفاقات غیرمنتظره ای در انتظارشان است. دنیای این کودکان، دنیایی پر از رویاهای زیبای کودکانه است و قرار است رنگ حقیقت به خود بگیرد.

قهرمان «نفس» دختری 8 یا 9 ساله به نام بهار است که همراه با پدر، مادر بزرگ، خواهر و دو برادرش در یک خانه خیلی ساده و به دور از هیاهوی شهر زندگی می کند. این دختر شخصیتی جستجو گر و کمال طلب دارد و بسیار باهوش و با استعداد است. او به مطالعه علاقه فراوانی دارد و به نوعی با شخصیت های کتاب هایی که می خواند همزاد پنداری می کند و از آنها الهام می گیرد.

بهار، انقلاب اسلامی را پشت سر می گذارد و وارد جنگ تحمیلی می شود. پدرش به جبهه های نبرد حق علیه باطل می رود و او و دیگر اعضای خانواده را به خانه دایی شان در یزد می برد.

در « نفس» به بخش هایی از زندگی مردم در دهه50 و اوایل دهه60 اشاره شده است ،این فیلم پیام های تلخی در دل خود دارد. "نفس" با گام‌های کودکانه بهار گوشه‌ای از تاریخ معاصر را نشان میدهد و با وجود پایان غم انگیزش حال مخاطب را خوب می‌کند.

نفس برای نمایش در بخش سودای سیمرغ سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر پذیرفته شده‌است؛ و دو جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای شبنم مقدمی و جایزه بهترین فیلم در بخش نگاه ملی را بدست آورده‌است. بازی و گریم پانته آ پناهی‌ها در فیلم نفس از دید منتقدان سینمایی بسیار چشمگیر بود.

 در این  فیلم سینمایی بازیگرانی از جمله جمشید هاشم پور، ساره نورموسوی،مهران احمدی، گلاره عباسی، پانته آ پناهی ها،شبنم مقدمی،محمدرضا شیرخانلو،سیامک صفری،ساقی زینتی،علی خانبابایی، احسان قاسمی،روژان آراوند،هنرنمایی می کنند.

---