سوغاتی و صنایع دستی شهر مشهد را بشناسید

 شهر مشهد، مانند دیگر شهرهای ایران دارای سوغاتی و صنایع دستی زیبایی می باشد. صنایع دستی، هنری است که از گذشته در ساخت اشیاء زینتی و مصرفی بکار گرفته می شود. با گشت و گذار در بازارهای مشهد، صنایع دستی مختلفی را میبینیم که هر کدام زیبایی و جلوه ی خاصی دارند و نظر زائران حرم رضوی را به خود جلب می کنند.

مشهد،یکی از شهرهای مذهبی کشور می باشد و سالانه میلیون ها زائر به این شهر سفر می کنند. از  همان گذشته های دور مردم برای زیارت امام رضا(ع) به این شهر سفر می کردند و سنت سوغاتی خریدن را هم به جا می آورند. از گذشته‌های بسیار دور، فرهنگ سوغاتی آوردن همراه با ایرانیان بوده است. سوغات ،کالایی است که معمولا مسافر با خود از شهر و کشوری که به آن سفر کرده، به همراه می‌آورد و آن را به دوستان یا خانواده خود به عنوان یک یادگاری هدیه می‌کند.

در این مطلب می خواهیم شما را با صنایع دستی و سوغاتی های این شهر مذهبی آشنا کنیم:

سوغاتی های مشهد

سوغاتی‌های مشهد هم خوراکی هستند و هم غیرخوراکی و سوغاتی‌های خوراکی مشهد مقدس کم نیست. در کنار سوغاتی‌های خوراکی، صنایع‌دستی این شهر نیز بسیار نفیس و گران‌بها است. تنوع سوغاتی‌های مشهد بسیار زیاد است و یک سوغاتی در انواع و اقسام مختلف بسته‌بندی پیدا می‌شود و هر فردی با هر سلیقه‌ای می‌تواند خرید خوب و مناسبی داشته باشد.
 زعفران
یکی از سوغاتی های با ارزش و پرطرفدار این شهر، زعفران می باشد. این طلای سرخ به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین و محبوب ترین سوغاتی‌های مشهد شناخته می‌شود. چرا که خراسان اصلی‌ترین منطقه کشت زعفران در ایران شناخته می‌شود و زعفران این منطقه بسیار باکیفیت است. کاشت زعفران در این منطقه، صدها سال قدمت دارد و خانواده های بسیاری در مزارع خراسان به کشت زعفران مشغول هستند.

 زعفران، این طلای سرخ به عنوان گرانبها ترین ادویه جهان شناخته می شود، شاید به‌دلیل رنگ، عطر و طعم بی‌نظیر آن است که در ادویه‌های دیگر به این کیفیت دیده نمی‌شود و یا شاید به‌دلیل خواص دارویی ویژه‌ای است که باعث شده جزو گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان در نظر گرفته شود.

شغل اصلی اکثر مردم ساکن استان خراسان کشت و برداشت گیاه زعفران است. از شهرهای مختلف استان خراسان رضوی مانند تربت حیدریه، زاوه، تربت جام، گناباد و نیشابور گرفته تا شهرهای مختلف استان خراسان جنوبی مانند قاینات، فردوس، بشرویه و بیرجند،همه مشغول کشت و برداشت زعفران هستند. در این میان شهر قاینات از نظر کیفیت و شهرت توانسته گوی سبقت را از دیگر شهرها بِرُباید و به‌عنوان پایتخت زعفران ایران شناخته شود.به‌همین‌دلیل است که بهترین نوع زعفران در ایران با عنوان زعفران قائنات معروف است. زعفران از قدیم به‌عنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی و کشاورزی ایران بوده است و امروز هم زعفران ایران به بسیاری از کشورهای دنیا صادر می‌شود.

زعفران در واقع گلی است با گلبرگ‌های ارغوانی و کلاله‌ای قرمزرنگ که در واقع کلاله خشک‌شده مورداستفاده قرار می‌گیرد. زعفران نه‌تنها در صنایع غذایی بلکه در رنگ‌سازی، نساجی و صنایع چرم هم کاربرد دارد. این محصول مهم دارای خواص دارویی بسیاری زیاد از جمله ضد سرطان بودن، جوان‌سازی پوست، شادابی تقویت حافظه و بسیاری از خواص دیگر، است. زعفران مرغوب ،رنگ قرمز تیره دارد و در صورت قرار گرفتن در آب، دیر رنگ است. اشکال عرضه این محصول به‌صورت درشت (پوشال)، ریز (سرگل)، دسته (دارای ریشه) است. در بازارهای مشهد می‌توان انواع زعفران سوغات خراسان را همچون زعفران سرگل، پوشال یا دسته را با بهترین قیمت و کیفیت پیدا کرد.

از آنجایی‌که زعفران گیاه گران‌قیمتی است، معمولاً آن را در بسته‌های بسیار کوچک بسته‌بندی می‌کنند و به‌فروش می‌رسانند. یک نکته بسیار مهم هنگام خرید برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی وجود دارد؛ آن هم این است که زعفران مرغوب به طور معمول رنگ قرمز تیره دارد و زمانی که در آب قرار می‌گیرد، دیر رنگ خواهد داد.
 زرشک
یکی دیگر از سوغاتی های با ارزش این شهر، زرشک می باشد. خراسان جنوبی مرکز اصلی تولید زرشک ایران است. بسیاری از زمین‌های خراسان زیر کشت زرشک هستند و زرشک بی‌دانه این منطقه بسیار مشهور است. به همین دلیل خرید زرشک به عنوان سوغاتی در میان گردشگران بسیار محبوبیت دارد.  خراسان رضوی سهم کمی در تولید زرشک دارد اما به واسطه حجم زیاد گردشگران و مسافرانی که به مشهد سفر می‌کنند زرشک در مشهد فروش زیادی دارد. زرشک قاین از انواع خوشمزه تولید شده در خراسان جنوبی است.

 استان خراسان مانند زعفران، در زمینه تولید زرشک رتبه اول کشور را از آن خود کرده است. بنابراین می‌توان به‌راحتی در بیشتر مغازه‌های اطراف حرم امام رضا(ع) و سطح شهر زرشک مرغوب خراسان را پیدا کنید و با توجه به فراوانی این محصول، آن را با قیمت مناسب خریداری کنید. این محصول علاوه بر خواص دارویی، در طبخ غذاهای ایرانی کاربرد زیادی دارد و ازاین‌رو انتخاب مناسبی به‌عنوان سوغات مشهد است. توجه داشته باشید که بهتر است زرشک را از مراکز خرید معتبر و قابل اطمینان بخرید.
از انواع زرشک می‌توان به زرشک اناری و مجلسی اشاره کرد که از نظر رنگ و طعم کمی با یکدیگر متفاوت هستند.

ادویه هفت قلم
یکی دیگر از سوغاتی هایی که می توان از شهر مشهد خرید ،ادویه هفت قلم می باشد. ادویه هفت قلم ترکیبی از هفت ادویه معطر و پرطرفدار است که طعم بسیار خوبی را به غذا می‌ بخشد. این ادویه حاوی ترکیبی از دارچین، زردچوبه، زنجبیل، سماق، گلپر، فلفل سیاه و فلفل قرمز است که با تناسب‌ های خاصی ترکیب شده اند و در غذا های ایرانی، برای طعم دادن به غذا استفاده می شوند. وجود چنین ادویه هایی، کار آشپزی را آسان تر کرده و دیگر نیاز به مخلوط کردن جداگانه این ادویه ها نیست و با در اختیار داشتن ادویه هفت قلم، می توان به یک باره طعم خوشی را به غذای مورد نظر بخشید.

هر یک از این ادویه های به صورت جداگانه برای خود خواص فراوانی دارد. مثلا دارچین از لخته شدن خون جلوگیری می کند، همچنین بهترین دارو برای درد های عضلانی می باشد، قند و کلسترول خون را کنترل می کند و یا زردچوبه ضد حساسیت، ضد درد، ضد اسید معده،ضد نفخ،ضد تومور و... می باشد.

همچنین زنجبیل،سماق،فلفل قرمز،گلپر،فلفل سیاه هم به نوبه ی خود دارای خواص فراوانی برای سلامتی بدن می باشند. ادویه هفت قلم علاوه بر خوش طعم و معطر نمودن غذا در سلامتی انسان هم بسیار موثر است.

این ادویه خوش رنگ را حتماً هنگام قدم زدن در بازارهای مشهد آن را به شکل فله یا بسته بندی دیده اید. این چاشنی غذا معمولاً برای انواع خورش‌های ایرانی و آبگوشت مصرف می‌شود.
نقل و نبات
 یکی دیگر از سوغاتی های خوراکی شهر مشهد ، نبات می باشد. حتما این سوغاتی خوشمزه را در بازارهای این شهر به فراوانی دیده اید. برای تهیه‌ی نبات، ابتدا شکر را در آب جوش حل می‌کنند تا محلول سیرشده به دست آید. سپس نخی را در آن آویزان می‌کنند  و می‌گذراند تا خنک شده و بلور تشکیل شود. از خصوصیات ویژه‌ی نبات، گرم بودن آن است. به همین جهت این فرآورده، در طب سنتی ایران و برای درمان مشکلات ناشی از سردی مزاج به‌وفور استفاده می‌شود. امروزه برای تنوع دادن به این محصول، انواع نبات چوبی طعم‌دار تولید و به بازار عرضه شده‌ است. طعم‌هایی از قبیل دارچینی، نعنایی، زعفرانی، زیره، لیمویی، آویشن ....

انواع نبات عبارت‌اند از شاخه نبات، نبات چوبی، نبات دندانه که همان نگین نبات است و به‌دلیل قابلیت شکنندگی بالا در هنگام بسته‌بندی خرد شده است و برای مصارف خانگی مناسب است، نبات تخته که عبارت است از تکه نبات‌هایی که در کف و جداره‌ی پاتیل‌ها تشکیل می‌شود که به‌دلیل غلظت خیلی زیاد شیره در کف پاتیل‌ها باعث تخته شدن آن‌ها می‌شود که به خاطر شکل نامنظم آن، بیشتر به‌شکل فله عرضه می‌شود، پرده نبات و پودر نبات که همان خرده‌های نبات است که کمی از شکر درشت‌تر هستند و از قابلیت حل شدن بالا با همان خواص نبات برخوردارند.نبات مایع یا شیره نبات که دو نوع مختلف هستند ولی معمولا به جای هم به کار میروند و منظور هم یکی می باشد نبات مایع ، نباتی می باشد که به صورت مایع در آمده است و در انواع نبات مایع زعفرانی و نبات مایع گیاهی عرضه می شود که بسیار مناسب برای تهیه شربت زعفرانی و شربت های مختلف گیاهی می باشد.

هنگام خرید نبات دقت کنید که نبات‌های چوبی را تهیه کنید (نبات‌هایی که از نی‌های پلاستیکی در تولید آن‌ها به کار رفته اغلب غیربهداشتی هستند و تماس نی پلاستیکی با نوشیدنی داغ برای سلامتی شما مضر است)،و همچنین به تاریخ تولید و مجوز بهداشت آن دقت کنید و نبات‌های شفاف‌تر را خریداری کنید.

نبات خوب طعم شیرینی دارد و به رنگ سفید یا زعفرانی، دارای نگین‌های درشت و شفاف و فاقد جوهر قند و از نظر ضخامت دارای قطر کمی می‌باشد. بهترین مشخصه برای نبات اعلاء شفافیت بلور آن می‌باشد.


آجیل خشکبار،سوغاتی مقوی
یکی از تنقلاتی که از گذشته در فرهنگ و ذائقه‌ی ما ایرانی‌ها وجود داشته، انواع خشکبار است. خشکبار شامل انواع مغزها و میوه‌های خشک‌شده است. آلو بخارا، آلوچه، لواشک، برگه هلو، انجیر خشک، توت خشک، نخود و کشمش و انواع تخمه، خشکباری هستند که به‌وفور در بازارهای این استان به چشم می‌خورند.

خراسان رضوی یکی از استان‌هایی است که تولیدات گسترده‌ای در عرصه آجیل و خشکبار از جمله پسته، کشمش، بادام، گردو و تخمه آفتابگردان دارد و همین امر سبب شده است خشکبار این استان به کشورهای زیادی صادر شود و از طرفی این محصول به عنوان سوغات مرکز این استان یعنی مشهد معرفی شود. سالانه مقدار زیادی آجیل و خشکبار نظیر پسته، توت، انجیر خشک، برگه آلو و زردآلو، بادام، گردو، فندق، نخود و کشمش در کشور تولید و به خارج از کشور صادر می شود که در این میان استان خراسان رضوی در تولید اقلامی مانند کشمش، آلو، پسته و بادام نقش و سهم عمده‌ای دارد.

 مردم خراسان رضوی و مشهد  سهم زیادی در تولید آجیل و خشکبار دارند.این شهر به دلیل زائرپذیری و نیز فرهنگ مصرف آجیل و خشکبار در بین شهروندان آن به عنوان پر مصرف ترین شهر خشکبار و آجیل کشور شناخته می‌شود. خرید زائران، مصرف شهروندان، سوغات و صادرات از مهمترین عوامل پر مصرف بودن آجیل در این کلانشهر محسوب می‌ شود. همچنین خرید نخود و کشمش در مشهد از سوی زائران و مسافران بسیار زیاد است.
ترشی مشهدی
یکی دیگر از سوغاتی های خوشمزه و پرطرفدار این شهر، ترشی مشهدی یا همان سالاد مشهدی می باشد . این ترشی از چاشنی‌های خوشمزه و اصیل استان خراسان است که با گوجه فرنگی و رب گوجه تهیه می‌شود و به خاطر رنگ و طعم بی‌نظیر آن با ترشی‌های دیگر متمایز است. ترشی مشهدی از ترکیب گوجه‌فرنگی، گل‌کلم‌، هویج، کرفس، سبزیجات معطر و انواع ادویه تهیه می شود. تفاوت اصلی این ترشی با انواع دیگر در جوشاندن آب گوجه همراه با سرکه است که مزه و طعمی متفاوت در ترکیب نهایی می‌دهد.

 اگر خواستید این سالاد خوشمزه را خودتان در منزل تهیه کنید ابتدا باید گوجه‌‌فرنگی‌ها را روی اجاق گاز قرار دهید تا کبابی شده و کاملا پخته و له شوند. سپس پوستشان را بگیرید و به کمک دست داخل یک صافی بیشتر له کنید تا تخم گوجه گرفته شود تنها عصاره‌ای از آن‌ها باقی بماند. این همان عصاره گوجه فرنگی است که باید سبزیجات در آن خوابانده شود.سپس عصاره گوجه  به دست آمده را داخل یک قابلمه روی حرارت قرار دهید و صبر کنید تا 10 تا 15 دقیقه بجوشند. آب گوجه باید کمی غلیظ شود سپس نمک و سرکه را اضافه کنید و هم بزنید.
حرارت زیر قابلمه را خاموش کنید و اجازه دهید تا مواد کاملا خنک شوند. ترخون، نعنا و جعفری را ساطوری خرد کرده و همراه سبزیجات خرد شده به محلول آب گوجه و سرکه اضافه کرده و خوب با هم مخلوط کنید تا سس گوجه‌فرنگی ترشی مشهدی شما خوب به خورد مواد برود. حبه‌های سیر را هم به صورت ریز خرد کرده و اضافه کنید تا طعم سیر در سراسر ترشی قابل تشخیص باشد.سپس مواد ترشی را داخل ظرفی بریزید. در ظرف را محکم ببندید و در جای خنک و تاریک قرار دهید. بعد از دو هفته ترشی مشهدی یا ترشی سالاد مشهدی شما آماده است.

صنایع دستی

همانطور که گفتیم در شهر مشهد، علاوه بر این سوغاتی های خوشمزه و با ارزش،صنایع دستی گرانبهایی یافت می شود. در ادامه برخی از صنایع دستی مشهد را که می توان به عنوان سوغاتی برای دوستان خود هدیه ببرید ، معرفی می کنیم:

سنگ تراشی و هرکاره تراشی
از اصیل ترین صنایع دستی مشهد که قدمتی بیش از ۱۴ قرن دارد میتوان به سنگ تراشی، هرکاره تراشی و قلم زنی اشاره کرد. استادان این حرفه با استفاده از ابزارآلات، اشیای کاربردی و زینتی می سازند و استادان قلم زن بر روی آنها طرح و نقش می اندازند. این سوغاتی به دلیل عدم حمایت در حال فراموشی است هرچند که هنرمندان قلم زن با قلم زنی روی این سنگ مرغوب این سنگها را به گوهر ناب تبدیل کرده اند.

آنچه اکنون طرفداران بسیاری دارد دیگ ها و ظروف سنگی هستند که بین مردم مشهد به «هرکاره» معروف است و از گذشته تا امروز سوغات مخصوص مشهد بشمار می آید. علاوه بر محبوبیتی که در بین زائران ایرانی دارد، اعراب حاشیه خلیج فارس جزو مشتریان اصلی این دیگ های سنگی هستند.

سنگ (هَرکاره) از نوع سنگهای «سرپانتین» است، این سنگ به دلیل ضربه پذیر بودن و جنس نرمش در ساخت اجسام تزیینی و ظروف استفاده می‌شود که مرغوبیت ترین سنگ«سرپانتین»، در معدن های مشهد یافت می شود و مرغوبیت این سنگ در مشهد به قدری است که در هیچ جای دنیا به مرغوبیت این سنگ، نمی توان پیدا کرد.

در زمان قدیم از آن برای ساخت دیگ، هاون، دست‌آس(آسیابی که آن را با دست گردانند) حوض یا معبرهای خیابانی یا شیرهای وسط حوض درست می کردند؛ اما در حال حاضر بیشتر از این سنگ برای کارهای تزئینی استفاده می کند مانند شکلات خوری و قندان، لیوان و هر چیز تزئینی؛ و هنرمندان قلم زن روی آن قلم زنی می کنند. سنگ (هرکاره) خودش خاکستری؛ اما برای اینکه روی آن قلم زنی انجام شود به آن رنگ سیاه میزند و بعد با قلم های فولادی روی آن طراحی می کند.
 فرش مشهد
 یکی دیگر از صنایع دستی مشهور این شهر، فرش آن می باشد. قالی های مشهد بخصوص آثار دوران صفویه در اکثر موزه های سراسر دنیا هنر ایران را به نمایش گذاشته است. در گذشته بسیاری از هنرمندان قالیباف برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد مهاجرت می کردند و آثار بی نظیری را خلق کردند. مشهد از مهم ترین مراکز فرش بافی و قالی بافی در ایران می باشد که با سفر به این شهر می توان شاهد زیبا ترین فرش دستباف آن بود.  شناسه ی قالی های مشهد رنگ لاکی، نقش و نگار ترنج و حاشیه لاجوردی است.

فیروزه
یکی دیگر از سوغاتی هایی که می توان از شهر مشهد برای دوستان هدیه برد، انگشتر فیروزه می باشد. فیروزه یکی از کهن ترین سنگ هایی است که از گذشته های دور به عنوان جواهر و زینت به کار می‌رفته است. یکی از بهترین هدیه‌هایی که می‌توانید به عنوان سوغات از شهر مشهد داشته باشید، سنگ فیروزه است که هم به صورت سنگ تنها، و هم به عنوان انگشتر، گردنبند، گوشواره، دستبند و حتی تسبیح هم تولید و در دسترس علاقمندان به هنر خراسان قرار می‌گیرد.رنگ و شکل زیبای سنگ فیروزه در طول تاریخ، آن را به یک سنگ اسرار آمیز و گرانبها تبدیل کرده است.

شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی، از گذشته های دور، به عنوان شهری شناخته می‌شده‌ است که هنرمندان و صنعتگران  فیروزه تراش بی‌مانندی را در خود پرورانده است. این هنر، به شکلی موروثی در میان مردم شهر نیشابور وجود دارد و از پدران روزگاران کهن به پسران رسیده است و به این شکل، نسل های زیادی در طول تاریخ، به این هنر فاخر و ارزشمند مشغول بوده‌اند. هنری که در جهان، به عنوان یک هنرِ ایرانی شناخته می‌شود و شهر نیشابور را مهد و خواستگاه این صنعت زیبا و چشم نواز شناخته می‌شده است.

قدمت کشف سنگ فیروزه به پنج هزار سال پیش، و قدمت هنر و صنعت فیروزه تراشی به سه هزار سال پیش باز می‌گردد. تاریخ و گذشته‌ی این صنعت، باعث شده نام فیروزه‌ی نیشابور به عنوان یک نام شناخته شده میان طرفداران جواهرسازی ثبت شود.در گذشته‌های دور، در زمان هخامنشیان، این سنگِ زیبا و گرانقدر، به عنوان هدیه و پیشکشی از طرف پادشاهان ایرانی، به پادشاهان سایر ممالک داده می‌شد.

سنگ فیروزه در دو نوع عجمی (صاف) و نوع شجری ( رگه دار) وجود دارد که نوع اول یعنی سنگ فیروزه‌ی عجمی، بیشتر مورد پسند ایرانیان است. سنگ فیروزه، سنگی زنده به حساب می‌آید. پس اگر نگران آسیب دیدنِ جواهر فیروزه نشان خود هستید، از برخورد چربی، مواد شیمیایی و اسیدی به جواهر خود جلوگیری کنید.

انگشتر و سنگ‌های زینتی

از آنجایی که مشهد، شهری مذهبی است، سوغات آن هم تحت تاثیر فرهنگ و مذهب آن قرار می گیرد. اکثر زائران که دنبال سوغاتی متبرک هستند،به سراغ  تسبیح، سجاده و مهر  و انگشترهای با نگین سنگی می‌روند.

عقیق، دُرنجف ،یاقوت ،زمرد،شرف شمس،حدید، از انواع نگین‌های سنگی پرفروش در مشهد هستند. عقیق‌تراشی در خراسان رضوی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد و زینت‌آلات ساخته‌شده با نگین این سنگ‌ها از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد است.

سماور سازی

سماور واژه ای روسی به معنای خودجوش است. در دوره صفویه قهوه وارد ایران شد و در آغاز احتمالاً از سماور برای تهیه قهوه استفاده می‌گردید اما بعدها وسیله‌ای برای تهیه چای بود. بنابر شواهد در قرن هجدهم میلادی از ایران و خاورمیانه به روسیه وارد شد و مردم آن را به یک کالای هنری تبدیل کردند. برای اولین بار توسط شاهرخ نوه ی نادر شاه افشار وارد ایران شد و تا مدت ها کالایی وارداتی بود. بعدها این هنر در میان عشایر و روستاییان رونق گرفت. سازندگان علاوه بر سماور، وسایل مرتبط مانند لگنچه، پارچ و جام می سازند. مشهد یکی از تولید کنندگان سماور است و با عبور از بازارهای قدیمی مشهد سماورهایی با طرح و نقش و جنس های متفاوت می بینیم. از جمله مصنوعات دستی در مشهد مقدس سماورسازی است که تولیدات آن بسیار معروف می‌باشد. این سماورها با نقش و نگار آراسته گردیده و گاهی با ورشو آبکاری می‌شود.

پوستین‌دوزی

 از دیگر صنایع دستی این شهر مقدس، پوستین دوزی می باشد. پوستین، دست سازهایی است از جنس پوست گوسفند، که استاد کاران ماهری را در شهرهای ییلاقی شاندیز و قوچان به خلق این هنر واداشته است.

شواهد نشان می دهد که فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، سابقه هزار ساله و یا بیشتر دارد. پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد ساکن شده بودند، شیوه کار آنان به این ترتیب آغاز می‌شد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در آفتاب باز می کردند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مانند خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند، برای تزیین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.

این هنر را می توانید در بازارچه های طرقبه و شاندیز در اشکال مختلف مثل پالتو، جلیقه، کلاه، شال گردن، پاپوش، دستکش، انواع سجاده، پادری و … ببینید. با خرید این پوستین ها ضمن آنکه اثری ارزشمندی از هنرمندان خراسان را به یادگار برده اید، میتوانید سخت ترین زمستان ها را به گرمی بگذرانید.
آینه کاری
آیینه‌ کاری و آیینه‌ نگاری ترکیب هنر ایرانی و نور و روشنی است. آینه کاری؛ هنری فاخر و تابان است، که نور و روشنی و شکوه ایرانی و اسلامی را منعکس می کند. بازتاب قریحه‌ی ایرانیانی که هنر و فرهنگ را پایه و سرخط هر چیزی قرار می‌دادند. هنر آیینه‌کاری در زمان شاه طهماسب اول به شکلی جدی آغاز به کار کرد.در این دوره، شاه طهماسب دستور ساخت دیوان خانه‌ ای در شهر قزوین را داده است که در ساخت و تزئین این بنا، از هنر آیینه کاری رونمایی شده است.

این هنر در شهر‌های مختلف ایران و در بناهای گوناگونی در اندازه‌های مختلف صورت می‌گرفت. شهرهایی چون اصفهان و یزد و شیراز و تبریز و قزوین. اما در زمان صفویان، هنر آیینه کاری به شهر مشهد، و به حرم امام رضا علیه‌ السلام راه پیدا کرد. امروزه بیشترین میزان استفاده از هنر آیینه کاری را در حرم مطهر امام رضا می‌توان دید. به همین علت، این هنر جنبه‌ای اسلامی و مذهبی دارد و تماشایش تداعی کننده‌ی مقبره‌ها و آرامگاه‌های بزرگان دینی است.آیینه کاری های حرم مطهر اما رضا علیه‌ السلام در شهر مشهد مقدس، به لحاظ قدمت و غنا، به ترتیب اولویت عبارت است از: بقعه‌ی مطهر امام رضا، دارالسیاده، توحید خانه، دارولایه، دارالرحمه، دارالحجه، دارالهدایه، دارالسعاده، دارالخلاص، دارالسلام، دارالسرور، دارالزهد، رواق شیخ بهایی، دارالعباده، دارالشرف، دارالعزه، و مقبره‌ی خالصی.

در حرم مطهر امام رضا هنر آینه کاری به روش های مختلفی صورت گرفته؛ یکی از این روش های سنتی استفاده از قطعات آینه به شکل های منظم و هندسی در طرح های ترنج و اسلیمی است که به صورت تزیینی در گچ نشانده شده است. این روش در برخی قسمت های حرم نظیر نمای غرفه های اطراف صحن انقلاب و بخشی از بدنه توحید خانه به کاررفته است.روش دیگر، آینه کاری با آینه بی رنگ و یا شیشه های رنگارنگ است؛ این شیوه در تزیین قسمت هایی از بدنه رواق های دارالسیاده، دارالسعاده، توحیدخانه و دارالزهد به کار رفته است.

 دیگر سوغاتی های مشهد

سوغاتی ها و صنایع دستی این شهر بزرگ فقط محدود به این تعدادی که بیان کردیم نیست،این شهر سوغاتی های دیگری هم دارد. ازجمله :
محصولات چرمی
بسیاری از برندهای مشهور چرم همچون چرم مشهد در این شهر قرار دارند و محصولات چرمی به یکی از سوغاتی‌های محبوب و ویژه‌ این شهر تبدیل شده است. خراسان رضوی یکی از قطب‌های تولید چرم کشور است و برخی از مهم‌ترین شرکت‌های تولیدکننده چرم یعنی چرم مشهد، چرمیران و چرم منته را در خود جای داده است.

عطر
عطر مشهد میان گردشگران بسیار پرفروش و محبوب است. این عطرها با رایحه گل‌ها همچون گل زعفران، گل یاس و گل نرگس در بسیاری از فروشگاه‌های مشهد فروخته می‌شود.

مهر، جانماز و تسبیح، سوغات متبرک مشهد
ازآنجایی‌که بیشتر گردشگران و مسافران مشهدی به قصد زیارت به این شهر می‌آیند، برایشان خرید مهر، جانماز و تسبیح برای تبرک حس خوبی دارد.البته در هر شهر ایران حتما فروشگاه‌های زیادی پیدا می‌شود که تسبیح بفروشند اما تسبیح‌هایی با دانه‌های کمیاب و خوش‌تراش در کمتر جایی پیدا می‌شود. شما می‌توانید انواع تسبیح مانند تسبیح شاه‌مقصود، دلربا، انواع عقیق، ام‌البنین، فیروزه و کهربا را به‌عنوان سوغات مشهد برای دوستان خود هدیه ببرید.

انواع مختلف مهر و سجاده هم در بازارهای مشهد به فروش می‌رسد که بسیاری از سجاده‌ها از جنس ترمه و مخمل کاشان است. مهر در مشهد دربسته بندی‌ها و اندازه‌های مختلفی عرضه می‌شود.

جیلی بیلی
جیلی بیلی یکی از سوغاتی های خوراکی پرطرفدار در شهر مشهد می باشد. در مشهد شکلات‌های رنگی بانام جیلی بیلی عرضه می‌شود که در واقع پاستیل‌های مخصوص در رنگ‌های مختلف است. چند سالی است که جیلی بیلی به‌عنوان یکی از خوراکی‌ها و سوغاتی‌های محبوب مشهد شناخته می‌شود.

---