آشنایی با سوغات و صنایع دستی مردم قزوین

قزوین یکی از شهرهای خوش آب و هوا و حاصلخیز با مردمانی هنرمند و چیره دست می باشد.این شهر  به دلیل داشتن آثار تاریخی فراوان، هر ساله گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می کند.علاوه بر آثار تاریخی، این شهر سوغاتی های خوشمزه ای دارد که از تنواع بالایی برخوردار هستند.این سوغاتی های خوشمزه را می توان به سه دسته نان و شیرینی های سنتی قزوین (که طعم فوق العاده ای دارند) ، خشکبار و میوه های تازه و صنایع دستی قزوین تقسیم کنیم.

 قزوین از شهرهای قدیمی و باستانی ایران است و برای مدتی پایتخت ایران هم بوده است. تاریخچه این شهر  به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این استان از نظر تعداد آثار تاریخی در ایران و جهان به ترتیب رتبه‌های اول و سوم را دارد. در نوشته‌های قدیم اروپایی‌ها از قزوین به‌عنوان شهر باستانی آرساس یا آرساسیا یاد شده و یونانی‌ها قزوین را راژیا می‌نامیده‌اند.

همانطور که گفتیم این شهر از لحاظ سوغاتی هم از غنای بالایی برخوردار است. این استان از زمان‌های دور یکی از شهرهای پیشرو در تولید شیرینی‌های سنتی بوده است. زنان هنرمند این استان در جشن‌ها و مراسم مختلف به شیرینی‌پزی می‌پردازند و این رسم همچنان تا به امروز نیز پابرجا است.در ادامه مطلب می خواهیم شما را با سوغاتی های خوشمزه و صنایع دستی زیبای این شهر آشنا کنیم.

نان نازک قزوین

نان نازک یکی از خوشمزه ترین شیرینی های سنتی قزوین است که طرفداران پروپاقرصی دارد. نان نازک قزوینی از جمله نان هایی است که بسیار نازک و در عین حال ترد بوده و به راحتی نیز قابل خوردن است.

برای تهیه این نان خوشمزه به نمک، بیکینگ پودر، تخم مرغ، وانیل، خامه صبحانه،ماست، آرد سفید،شکر، کره، هل سائیده شده و جوز هندی رنده شده نیاز است.

 برای تهیه نان نازک قزوینی ابتدا آرد، نمک و بیکینگ پودر را با هم ترکیب کرده و سه بار متوالی آن ها را الک کنید.سپس کره و یا مارگارین موجود را ذوب کرده و با استفاده از هم زن، به هم بزنید تا رنگ آن به کرم تغییر کند. به اندازه سه قاشق غذا خوری از آرد الک شده را به مارگارین یا کره ذوب شده  اضافه کنید و به آرامی هم بزنید. سپس تخم مرغ ها را دانه دانه و به صورت کامل به مواد موجود در ظرف اضافه کرده و هر بار مخلوط به دست آمده را هم بزنید.

هربار که تخم مرغ اضافه می کنید، مقداری از آرد الک شده را نیز اضافه کنید. این کار موجب سفت شدن خمیر می شود. پس از اضافه کردن تخم مرغ دوم، نوبت به افزودن وانیل می رسد. مخلوط موجود را با استفاده از همزن و یا با سرعت دست به خوبی هم بزنید.در مرحله بعد مقداری خامه به مواد اضافه کنید و باز هم مقداری آرد اضافه کنید. سپس ماست را به خمیر اضافه کنید و و این بار بدون استفاده از هم زن و تنها با به کارگیری دست،بقیه آرد را به مواد  اضافه کنید و به خوبی ورز بدهید.

بعد از درست کردن خمیر نوبت به تهیه مواد درونی نان است. برای این کار مقداری کره یا مارگارین، آرد، یک قاشق چای خوری هل سائیده شده و در صورت تمایل یک عدد جوز هندی با اندازه کوچک را داخل مخلوط کن ریخته و همه آن ها را به خوبی با هم مخلوط کنید. مواد باید به شکل خرده های نان در بیایند. سپس یک کاغذ روغنی را درون سینی فر پهن کرده و آن را با استفاده از روغن مایع به طور کامل چرب کنید.  خمیری را که در مرحله نخست تهیه کرده اید، به دو نیمه مساوی تقسیم کرده و باقیمانده آن را نیز به دو نیمه دیگر تقسیم بندی کنید. این کار را به منظور تهیه دو رولت نازک باید انجام دهید.

سطحی را آرد پاشی کرده و هر بخش از خمیر را به صورت مربعی به قطر 2 میلی متر  بر روی آن پهن نمایید. سپس سطح این خمیر را با استفاده از مایع درونی تهیه شده به طور کامل بپوشانید.سپس مواد میانی اضافه شده بر روی خمیر را با دست فشار دهید تا این مواد به خوبی به خمیر بچسبند و از آن جدا نشوند. سپس خمیر را از یک طرف گرفته و تا سر دیگر آن به صورت رولی بپیچانید.سپس طرفین رول به دست آمده را بسته و آن را با فشار دست اندکی تخت و نازک تر کنید و سپس آن را درون فر که از قبل در دمای 180 درجه گرم کرده اید قرار دهید.

نان چرخی قزوین

یکی دیگر از سوغاتی های خوشمزه این شهر ، نان چرخی قزوین می باشد. نام این شیرینی به این دلیل است که بعد از آماده شدن خمیر باید آن را چرخ کنید و برای تهیه این شیرینی باید دستگاه مخصوص نان چرخی را تهیه کنید. روی نان چرخی با تخم خرفه یا پسته پوشانده می شود. نان چرخی قزوین در عین سادگی یکی از شیرینی ها پر فوت و فن می باشد که می توانید در طعم و مزه های زعفرانی و یا کاکائویی آن را تهیه کنید.

 برای تهیه این شیرینی به آرد برنج، روغن جامد،ماست، زرده تخم مرغ، آرد سفید، بکینگ پودر و پودر هل نیاز است.

همانطور که گفتیم برای تهیه این نان ،برای چرخ کردن مواد باید از دستگاه مخصوص نان چرخی استفاده کنید که می توانید از لوازم قنادی های تهیه کنید و یا قالب آن را گرفته و در چرخ گوشت برقی خود قرار داده ولی باید از دو نفر کمک بگیرید زیرا به دلیل برقی بودن دستگاه سرعت آن بالا می رود و یا اگر هیچکدام را در دسترس نداشتید شیرینی را با کاتر مستطیل بزنید. برای روش سنتی با کمک چرخ گوشت دستی باید خمیر را داخل محفظه ریخته و دسته را بچرخانید سپس با قیچی تمیز آن را برش دهید و داخل سینی فر قرار داده و به دلخواه روی شیرینی ها پودر پسته بریزید.

پنیر کوزه ای قزوین

 یکی از سوغاتی های خاص این شهر، با طعم زیره که در کوزه تهیه می شود، پنیر کوزه ای می باشد. البته امکان دارد این پنیر بصورت ساده بدون طعم و یا با طعم سبزی معطر دیگری باشد. در گذشته برای تهیه پنیر آن را به مراه آب در کوزه ای میریختند و پس از آن در زیر خاک نگه داری می کردند و بعد از مدت ها آن را برای مصرف بیرون می آوردند. این پنیر میتواند برای صبحانه، در کنار نون داغ و چای طعم بیاد ماندنی را  برایتان ایجاد کند. اگر برای گردشگری به این شهر سفر می کنید، پنیر کوزه ای آن را فراموش نکنید.

 نان برنجی قزوین

شهرهای مختلف ایران شیرینی نان برنجی را به روش‌های مختلف درست می‌کنند. نان برنجی مخصوص قزوین هم از شیرینی‌های خوشمزه و پرطرفدار این شهر است . شیرینی زیبایی که با آرد برنج، زعفران، شکر، تخم مرغ، روغن جامد، هل و گلاب درست می‌شود و عطر و طعمی بی‌نظیر دارد. برای تزئین این سوغات قزوین هم از تخم خرفه، پودر پسته یا خلال پسته استفاده می‌کنند.

 برای تهیه این نان خوشمزه به مقداری روغن کاملا جامد، روغن کرمانشاهی،آرد برنج،پودر شکر، زرده تخم مرغ، سفیده تخم مرغ، گلاب،پودر هل و خلال پسته نیاز دارید.

 بعد از پخت این شیرینی باید توجه داشته باشید که به هیچ وجه به شیرینیهای پخته شده دست نزنید چون پودر میشود، بگذارید به مدت 24 ساعت داخل همان سینی در هوای آزاد بمونه تا کاملا خنک شود.همچنین در نان برنجی قزوینی نکته بسیار بسیار مهم انتخاب آرد برنج هست. آرد برنج باید بسیار “حریر” باشد و چندین بار الک شده، بدون نم، وبسیار نرم باشد.

نان سنتی اگردک

 یکی دیگر از سوغاتی های پرطرفدار این شهر، نان سنتی اگردک می باشد . این نان بسیار مقوی و مغذی می باشد و برای وعده های صبحانه و عصرانه بسیار می چسبد. این نان خوشمزه در شهرهای دیگر از جمله همدان، زنجان و ماسوله هم درست می شود. خمیر این نان خوشمزه را با آرد، مایه خمیر، شکر، آب، زعفران، تخم مرغ و نمک درست می‌کنند، می‌گذارند استراحت کند و بعد در روغن زیاد سرخ می‌کنند.

باقلوای قزوین

 یکی دیگر از شیرینی های خوشمزه قزوین، باقلوای آن می باشد. باقلوای قزوین دارای سه مدل باقلوای لوزینه، باقلوای پیچ و معروف‌ترین نوع خود یعنی باقلوای پرچمی است که با ترکیب قند بادام، قند پسته، مواد معطر، قند زعفران، گلاب، هل و آرد ساخته می‌شود. این باقلوا با رنگ‌های متنوع و جذاب خود هر بیننده را به خود جذب می‌کند و البته به مراتب از باقلوای یزد، شیراز و اصفهان دلکش‌تر و خوردنی‌تر است.
برای تهیه باقلوا معروف این شهر (پرچمی) باید ابتدا مواد خمیر باقلوا، مواد لازم داخل باقلو و مواد شربت باقلوا را تهیه کرده و سپس برای پخت آن اقدام کرد. برای تهیه خمیر این شیرینی به مقداری گلاب،آب گرم، زرده تخم مرغ،روغن جامد آب شده،آرد الک شده و برای تهیه مواد داخل باقلوا به مقداری پودر بادام، پودر پسته، پودر قند،زعفران حل شده و پودر هل نیاز است. همچنین برای تهیه شریت این باقلوا به مقداری آب و شکر،گلاب،پودر قند و هل نیاز دارید.

نان چایی قزوین

شیرینی نان چای یا نان چایی قزوین یکی از بهترین شیرینی ها برای پذیرایی عید نوروز است. هر چند که این شیرینی در اصل برای عصرانه و سرو با چای معروف شده اما به خاطر ترد و خوشمزه بودن و البته طرز تهیه بسیار راحت، میتواند در عید نوروز گزینه ی خوشمزه و جذابی باشد. شیرینی نان چای قزوینی از شیرینی های اصیل ایرانی به شمار می رود. نان چایی قزوین شیرینی ملایمی دارد و به همین علت است که به اسم نان آن را می شناسند.

 برای تهیه این نان به مقداری آرد، پودر قند، کره،زرده تخم مرغ،ماست ،بکینگ پودر،پودر هل نیاز است.همچنین برای رومال شیرینی به زرده تخم مرغ،زعفران غلیظ دم کرده، ماست،کنجد و پودر پسته نیاز است.

ابتدا پودر قند را خوب الک کنید. سپس روغن جامد یا کره را در در دمای محیط بگذارید تا کمی ذوب شود. پودر قند و روغن را در یک کاسه ی نسبتا بزرگ بریزید. به مدت 4 دقیقه روغن و پودر قند را با همزن برقی بزنید تا مواد حجیم و کرمی رنگ شود. از لیسک برای جمع کردن مواد از اطراف ظرف کمک بگیرید.سپس زرده های تخم مرغ را به مخلوط روغن و پودر قند اضافه کنید. سپس هل را در کاسه بریزید و به مدت 1 الی 2 دقیقه مواد را خوب بهم بزنید. وقتی مواد کاملا یک دست شد همزن برقی را خاموش کنید و کاسه را در کناری بگذارید.

در کاسه ی دیگری ماست بریزید و بیکینگ پودر را به آن اضافه کنید. ماست را خوب بهم بزنید تا بیکینگ پودر به طور کامل در آن حل شود. چند ثانیه صبر کنید تا ماست کمی پف کند. حالا مخلوط ماست را به کاسه ی محتوی مایه شیرینی نان چای اضافه کنید. با همزن برقی مواد را بهم بزنید در حدی که ماست به خوبی با بقیه مواد ترکیب شود. سپس آرد را به کمک الک به مایه شیرینی اضافه کنید. اول مقداری از آرد را الک کنید و به کمک همزن برقی کمی هم بزنید. سپس بقیه آرد را کم کم اضافه کرده و با قاشق یا لیسک مابقی آرد را مخوط کنید.

 در مرحله ی بعد سطح کار را آرد بپاشید و خمیر را روی آن قرار دهید. خمیر را به آرامی ورز دهید تا کاملا یک دست شود. ورز دادن خمیر را تا حدی ادامه دهید که وقتی آن را فشار میدهید شکل بگیرد و از هم پاشیده نشود. مراقب باشید که خمیر را بیش از حد ورز ندهید، چون در این صورت خمیر به روغن می افتد و نان چایی خراب می شود. خمیر را در کیسه ی فریزر بگذارید یا روی کاسه ای را که خمیر در آن است بپوشانید. نیم ساعت خمیر را در محیط خنک بگذارید تا استراحت کند و شیرینی نان چای با کیفیت تر شود.

برای تهیه رومال شیرینی نان چای قزوینی ابتدا یک کاسه ی کوچک بردارید و ماست و زرده ی تخم مرغ را در آن با هم مخلوط کنید. برای خوش رنگ تر شدن شیرینی ها زعفران دم کرده را به مخلوط اضافه کرده و خوب بهم بزنید.
در مرحله ی آخر هم فر را روشن کنید تا گرم شود. خمیر را روی میز بگذارید و با وردنه آن را تخت کنید. بهتر است ضخامت خمیر حدودا نیم تا یک سانتی متر باشد. برای راه راه شدن شیرینی ها میتوانید از وردنه شیار دار یا چنگال استفاده کنید. سپس به کمک انواع کاترهای شیرینی، خمیر را برش بزنید. سعی کنید خمیر را خیلی حرکت ندهید تا به روغن نیفتد.

به کمک یک فرچه ی تمیز روی تمام شیرینی ها را رومال بمالید. سپس برای دور دوم این کار را تکرار کنید تا شیرینی های بهتری داشته باشید. روی تمام شیرینی ها را پودر پسته یا کنجد بپاشید. شیرینی ها را به مدت 20 الی 25 دقیقه در فر بگذارید تا قهوه ای روشن شوند.

این شیرینی از آنجا که در دسته شیرینی های خشک قرار دارد براحتی نگه داری می شود و می توان بعنوان یک سوغات خوب و ماندگار از شهر قزوین برای اقوام خود هدیه ببرید.

خشکبار و میوه های قزوین

اگر برای خرید سوغاتی در سفر خود به  شهر قزوین به دنبال خوراکی‌های طبیعی و تازه هستید، حتما میوه های خوش رنگ این شهر نظر شما را به خود جلب خواهد کرد مانند سیب، زردآلو، انار سنگان و ذغال اخته هیر. بهتر است بدانید

ذغال اخته کل کشور از روستایی به نام هیر، که یکی از روستا های شهر رازمیان استان قزوین است، تامین می شود.این روستا،طبیعتی زیباو اب و هوای دلخوشی دارد که رودخانه ای به نام نینه را در خود جای داده و در مجاورت کوه سنگی به نام لترتله قرار دارد.

در این روستا با فرا رسیدن زمان برداشت محصول هرساله جشن شکرگزاری با آئین های محلی ، موسیقی و آواها ، بازی‌های سنتی و توزیع محصول برگزار می شود. این جشن به جشن ذغال اخته معروف است و مورد استقبال گردشگران زیادی قرار می گیرد.علاوه بر ذغال اخته، فندق و گردوی هیر نیز از جمله محصولات باغی مرغوب کشور می‌باشد . بطوری که گردوی این منطقه دارای روغن فراوان و بسیار خوشطعم است . همچنین درخت گردوی کهنسالی در روستای هیر قرار دارد که از سالخوردگان روستا نقل شده در گذشته بالغ بر ۲۰۰ هزار گردو از این درخت برداشت می شده‌است.

یکی دیگر از سوغاتی های خوشمزه استان قزوین، خشکبار و آجیل است که به فراوانی در این استان یافت می شود، آجیل هایی مانند: گردو تازه روستای هیر، بادام، فندق، پسته و کشمش تاکستان.

شهر تاکستان به خاطر داشتن باغ‌های زیبا و حاصلخیز انگور با محصولات درجه یک شناخته می‌شود. تبدیل انگور به کشمش هم یکی از آن فعالیت‌هایی است که مردم سال‌های سال است به آن اشتغال دارند. تاکستانی‌ها بهترین کشمش‌های درجه یک جهان را در کشورمان تولید می‌کنند. به خاطر همین هم هست که کشمش‌خورها، یا حتی آن‌ها که زیاد اهل خوردن این خوراکی سالم و خوشمزه نیستند، نباید خرید کشمش بی‌دانه تاکستان را از قزوین فراموش کنند. کشمش سالم‌ترین سوغات قزوین برای عزیزانتان است.
صنایع دستی

 قزوین هم مانند دیگر شهرهای ایران دارای صنایع دستی زیبا و فراوان می باشد.در ادامه برخی از این صنایع دستی زیبای این شهر را برایتان معرفی می کنیم:

جاجیم‌بافی

جاجیم پارچه ای ضخیم و کم عرض است که با استفاده از پودهای کلفت بافته می‌شود. رنگ‌های به کار رفته در جاجیم در 6 تا 8 رنگ و بیشتر از رنگ‌های سنتی و گیاهی و طرح‌های ساده و هندسی و اغلب به دو شکل راه راه و ستاره ای است. جاجیم‌ها اغلب به صورت نوارهایی با عرض 25 تا 30 سانتیمتر و طول 50 متر بافته می‌شوند. برای استفاده از جاجیم چند نوار کنار همدیگر دوخته می‌شوند تا پارچه‌های بزرگ فراهم شود.

عمده مواد اولیه در بافت جاجیم، پشم‌های تابیده شده الوان است که در تارو پود آن بکار می‌رود. گاه بصورت دستریس توسط بافندگان تولید شده و گاه از کارخانه‌های ریسندگی تهیه می‌شود؛ از نخ‌های پنبه ای در بافت پود نازک استفاده می‌شود. بافت و چله کشی جاجیم در اکثر نقاط ایران شبیه به هم بوده و تفاوت آن در بکار بردن رنگ و نقش است، نقوش جاجیم‌های الموت شامل: نقش ابری، اشکیو گلی (بلبلی) و ساده یا لت لتی( بدون نقش) است و نقوش جاجیم‌های بویین زهرا ( ساده یا لت لتی) می‌باشد.
این روزها برای روزآمد کردن استفاده از این صنایع دستی با جاجیم‌های زیبا لوازمی مانند کوسنی و پرده می‌دوزند. این سوغات قزوین در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف در بازار قزوین موجود است.

 سرمه دوزی

سرمه دوزی نوعی دوخت تزئین است که قدمت آن به ۲۵۰۰ سال تا ۳۰۰۰ سال پیش می رسد.سرمه دوزی یکی از رودوزی‌های شاخص و فاخر ایرانی است، نخ سرمه به عنوان مواد اولیه اصلی این هنر نخی است که با استفاده از طلا‌ و یا نقره یا مطلا‌ و آلیاژهایی به صورت لوله‌ای صاف و محکم و یا انعطافی و یا به صورت چهار گوش مربعی یا مستطیل تابیده می‌شود . این نوع نخ حالت ارتجاعی دارد و به هر شکل ممکن حالت می‌گیرد.

سوزن دوزیهای سنتی ایران یکی از روشهای دیرینه ی تزیین جامه و بسیاری از منسوجات است که به نوعی در زندگی بشر کاربرد داشته و دارد. دست دوخت ها بجز جنبه ی تزئینی و شناسنامه ای که در برگیرنده ی اقلیم و جامعه ی پدید آورنده اش است در بعضی از اوقات بخاطر عقاید مذهبی بر روی البسه جلوه گری می کرد. در قبل از اسلام بجز جنبه ی تزئینی، جنبه ی طلسم گونه ی آن نیز مطرح بوده است.قدیمی ترین نمونه های گلدوزی شده ایرانی که در دست می باشد متعلق به دوره ی سلجوقی است.

برای سرمه دوزی به پارچه ترمه یا مخمل، لایه چسب پارچه ای یا کاغذی یا چسب گیاهی مثل نشاسته و سریش و پارچه متقال، نخ سفید کتانی برای زیر کش کار (نخ کوک)، قیچی پارچه و قیچی برای بریدن سرمه ها (قیچی تاشو بهتر است)، قیچی مخصوص گلدوزی،طرح مورد نظر، متر و خط کش،کاربن و سوزن نیاز است. سوزن مناسب دوخت، برای پارچه ی ترمه و مخمل معمولاً سوزن با ضخامت متوسط بهتر است. بهترین نوع سوزن برای سرمه دوزی سوزن کرول است که در عین بلندی دارای ظرافت است و دارای شماره ی ۱۸ است. سوزن منجوق دوزی بسیار نازک و ظریف با شماره ی ۱۰ تا ۱۳ با نخ قرقره ی نمره ی ۶۰ برای منجوق و ملیله بسیار مناسب است.
سرمه دوزی، یک نوع دوخت تزئینی با سرمه‌های براق و زیبا بر روی ترمه یا مخمل است که قدیم بیشتر بری تزئین لباس، پرده و به طور کلی پارچه‌ها استفاده می‌شد اما این روزها این هنر جنبه دکوراتیو بیشتری پیدا کرده است. اجسام مختلف سرمه‌دوزی شده و پارچه‌های زیبای سرمه‌دوزی را می‌توانید از بازار قزوین برای دوستانتان هدیه ببرید.

نم‌نم‌دوزی اشیا

نم‌نم‌دوزی یکی از اصیل‌ترین صنایع دستی قزوین است. نم‌نم‌دوزی یا ملیله‌دوزی هنری بسیار ظریف است که با ملیله ، منجوق و مهره‌های رنگی، طرحی زیبا روی پارچه‌ها می‌نشاند. از این هنر برای آراستن پارچه‌ها، لباس‌ها و یا وسایل دیگر مثل کیف پول، جای شانه و آینه، جای مهر یا حتی برای تزئین رومیزی، روتختی و … استفاده می‌کنند.

نم نم دوزی، نوعی از رودوزی‌های سنتی که با استفاده از انواع دوخت و گره‌های دستی و به‌کارگیری منجوق های فلزی در تزیین پارچه‌ها، جای شانه و آیینه و مهر مورد استفاده قرار می‌گرفت و معمولاً توسط دختران جوان دم بخت به‌عنوان تحفه‌ای ارزشمند در جهیزیه دوخته می‌شد، ازآنجاکه دوخت این اثر دست‌دوز نیاز به ظرافت و دقّت فراوان دارد، تولید آن آرام‌آرام و نم نم جلو می‌رود؛ به همین دلیل به آن نم نم دوزی می‌گویند.

زره بافی

 یکی دیگر از هنرها و صنایع دستی این شهر، زره بافی می باشد. زره از دیرباز به‌عنوان یکی از ادوات جنگی مورداستفاده قرار می‌گرفت و در قرون معاصر با پیوند این هنر به آیین تعزیه‌خوانی طراحی و نوع ساخت آن دستخوش تغییر شد و به‌عنوان بخشی از لباس تعزیه‌خوانان شد. هنری که از درهم‌تنیده شدن مفتول‌های فلزی به شکل کلاه و زره درآمده و از عصر شاه‌طهماسب اول تا حال با تکیه بر اعتقادات و باورهای این سرزمین شیعی دست‌به‌دست، به امانت به عصر معاصر رسیده است.

تاریخ دقیقی برای این هنر مشخص نشده است؛ ولی بارونق یافتن هنر تعزیه و شبیه‌خوانی در زمان صفویه، زره بافی احیا شد و زره بافان برای استفاده در نمایش‌ها مشغول تولید زره شدند و این هنر را سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعدی منتقل کردند.
مرحوم اسماعیل بابایی پدر سرلشگر شهید عباس بابایی و مرحوم رضا بابا نعل بره از هنرمندان به نام این هنر بودند.

پن بافی (نوار بافی)

هنر پَن‌بافی یا نوار‌بافی، نوعی بافندگی است، که تولیدات حاصل از آن نوارهایی با اندازه عرض‌های متفاوت از هم است، که کم و زیاد شدن عرض نوار بستگی به تعداد کارت‌ها و جنس نخ‌ها دارد؛ یعنی هر چه تعداد کارت‌ها بیش‌تر باشد و جنس نخ‌ها ضخیم‌تر باشد، عرض نوار نیز پهن‌تر می‌باشد و بلعکس. طول این نوارها برحسب نیاز و علایق شخصی بافنده می‌باشد.

درکارت‌بافی، وَرد یا دستگاه بافت پیچیده وجود ندارد و درحقیقت کارت‌ها با تعداد سوراخ‌های گوناگون، نقش وَردها را ایفا می‌کنند. این سوراخ‌ها نیز، همان میلمیلک‌ها هستند که نخ‌های تار با رنگ و جنسیت مورد نظر و براساس نقشه و طرح، از آن‌ها عبور می‌کنند. کارت‌ها در اشکال مختلف: مربع، مستطیل، مثلث، چند ضلعی هستند که متداول‌ترین آن‌ها مربع شکل می‌باشد؛ چون کار با آن آسان‌تر است و در میان انگشتان دست، راحت‌تر قرار می‌گیرد.

اندازه کارتها متغیر است و جنس این کارت‌ها قبلا از عاج، چرم گاو، پوست آهو، سفال و فیبر بود. ولی امروزه از چوب نازک، طلق یا حتی  کارت‌های تلفن و اینترنت استفاده می‌شود. هنگامی که کارت‌ها همگی نخ‌کشی شدند، آن‌ها را دسته نموده، با چرخش توامان یا انفرادی کارت‌ها به جلو یا عقب باعث بلند شدن یک سری تار می‌شود و در نتیجه دهانه‌ای ایجاد می‌ شود، که پود به راحتی از میان آن عبور خواهد کرد.

ویژگی بارز این تکنیک بافت، در چرخش کارت‌ها بوده که پیچیدن( تابیدن) تارها دوبه‌دو، به دور هم را سبب می‌گردد. این ویژگی، تشخیص یک نوار کارت‌بافت را از دیگر بافت‌ها آسان‌تر می‌سازد.

---