والدین در تحصیلات فرزند خود چه نقشی دارند؟
چگونگی رفتار، واکنش و ارتباط والدین با فرزندان میتواند تاثیر بسزایی در رشد تحصیلی آنها داشته باشند.در واقع آنها با روش های تربیتی، رفتار، ارتباطات و نگرش به فرزندانشان یاد میدهند که چه چیزی برای زندگی لازم و چه چیزی مضر است. آنها باید امکانات و شرایط را به نحوی ایجاد کنند که کودکان فرصت پیشرفت در زمینههای مختلف زندگی را داشته باشند.
برخی از والدین نیز با هدف و تصوری که در ذهن خود برای آینده فرزندشان دارند سعی میکنند با رفتارهای خود، تشویقات، تنبیهات و… توقعات خود را برای فرزندانشان بیان کنند و آنها را با فرستادن به مراکز آموزشی و دیگر راهکارهای آموزشی در راهی قرار دهند که با اهدافشان هماهنگ باشد.
برخی از والدین با هدف و تصوری که در ذهن خود برای آینده فرزندشان دارند سعی میکنند با رفتارهای خود، تشویقات، تنبیهات و… توقعات خود را برای فرزندانشان بیان کرده و سعی میکنند آنها را با فرستادن به مراکز آموزشی و دیگر راهکارهای آموزشی در راهی قرار دهند که با اهدافشان هماهنگ باشد.
والدین بخصوص مادران برای درس خواندن و رشد تحصیلی فرزندان خود از آماده کردن هیچ نوع امکاناتی دریغ نمیکنند، خواه گرفتن معلم خصوصی باشد یا ثبت نام در آموزشگاهها و خرید انواع کتب درسی و کمک درسی برای کمک به پیشرفت تحصیلی فرزند خود.
برخی از والدین با هدف و تصوری که در ذهن خود برای آینده فرزندشان دارند سعی میکنند با رفتارهای خود، تشویقات، تنبیهات و… توقعات خود را برای فرزندانشان بیان کرده و سعی میکنند آنها را با فرستادن به مراکز آموزشی و دیگر راهکارهای آموزشی در راهی قرار دهند که با اهدافشان هماهنگ باشد. در این مطلب می خواهیم نقش والدین در تحصیلات آموزشی فرزندان را بیان کنیم:
الگو پذیری از والدین
یکی از عوامل مهمی که در رشد تحصیلی فرزند تاثیر مهمی دارد، رفتار مثبت برای الگو بردای فرزند است، برای مثال زمانی که خود والدین زمانی را برای مطالعه در نظر میگیرند خود باعث الگو برداری فرزند خود شده و نقش مطالعه و یادگیری را در زندگی بهتر درک خواهند کرد، اینکه بخواهیم تمام زمان آموزش را به مدرسه بسپاریم و از زمان سپری شده در خانه چشم بپوشیم اشتباه است، همانطور که میدانید زمان زیادی از روز فرزند در خانه سپری میشود، بنابراین اهمیت دادن به این زمان برای آموزش فرزند بسیار حائز اهمیت است.والدین باید فرزند را از همان دوران کودکی به مطالعه، کتاب خواندن، داستان گوش کردن تشویق کنند. در واقع این والدین بهتر می توانند فرزند خود را به تحصیل و مطالعه گرایش دهند و او را به درس خواندن تشویق کنند.
نظام تنبیه و پاداش
والدین می توانند فرزند خود را به روش های مختلفی تربیت کنند.در واقع تربیت کودک، جنبههای مختلفی دارد که از مهمترین آنها، می توان به نحوه پاداش دادن و تنبیه کودک اشاره کرد. کودکی که با فعالیتهای علمی و مطالعه تشویق شده و پاداشهایش نیز در راستای خواستههای اوست، بسیار بیشتر از کودکی که بخاطر فحاشی یا کتک کاری تشویق شده و با درس خواندن تنبیه شده، در تحصیل موفق خواهد شد. در حقیقت والدین باید بدانند که تنبیه کردن فرزند ؛آفتی برای تحصیل است که نه تنها نتیجه ی مثبتی ندارد، بلکه باعث می شود که فرزند از درس خواندن دلزده شود.اما اگر فرزند با اینکه نتیجه ی خوبی هم از امتحان خود نگرفته باشد و والدین با منطق با او صحبت کنند و دلیل نمره ی کم او را بپرسند،و او را راهنمایی کنند، قطعا تاثیر بهتری خواهد داشت.همچنین توصیه میشود، والدین برای تشویق فرزندان خود به فعالیتهای تحصیلی، از تشویقهای کلامی مانند تحسینکردن و ارائه بازخورد مثبت در مورد تکالیفی که به خوبی انجام داده اند، استفاده کنند.
والدین نباید انتظار داشته باشند که فرزندشان ،خودش به تنهایی مسیر موفقیت را بپیماید.مثلا او را به کلاس درس بفرستند و انتظار داشته باشند بک نابغه از کلاس بیرون بیاید. تحقیقات نشان داده که بزرگ ترین عامل تعیین کننده موفقیت فرزند در مدرسه، میزان حمایت در خانه و آموزش در خانواده است
همراه بودن با فرزند
داشتن سواد و تحصیلات والدین و همچنین سطح فکری بالا برای تعامل و همراه صحیح با فرزند جهت پیشرفت تحصیلی او بسیار موثر است.یکی از عواملی که میتواند تاثیر مثبتی در رشد تحصیلی فرزند داشته باشد سطح فکری و تحصیلات والدین است، زمانی که فرزندان در دروس خود دچار مشکل میشوند اگر این باور را داشته باشند که میتوانند برای رفع مشکلشان از والدین خود کمک بگیرند با اطمینان خاطر بیشتری درس خوانده و کمتر دچار افت تحصیلی خواهند شد.
والدین نباید انتظار داشته باشند که فرزندشان ،خودش به تنهایی مسیر موفقیت را بپیماید.مثلا او را به کلاس درس بفرستند و انتظار داشته باشند بک نابغه از کلاس بیرون بیاید. تحقیقات نشان داده که بزرگ ترین عامل تعیین کننده موفقیت فرزند در مدرسه، میزان حمایت در خانه و آموزش در خانواده است. والدین نباید کودک را فقط به خواندن امر کنند و از او بخواهند خودش از پس تمام وظایفش بر بیاید.در واقع آنها باید فرزندخود را در تمام مراحل و همه مقاطع تحصیلی کمک کنند و او را همراهی کنند.
همچنین والدین نباید در زمانهای مهم تحصیلی فرزند مثلا در زمان امتحانات آنها را تنها گذاشته و به حال خود رها کنند.آنها در زمان امتحانات فرزند هم باید او را همراهی کنند.
نظارت بر فعالیت های فرزند
یکی دیگر از نقش های مهم والدین در تحصیلات فرزند این است که بر فعالیت های او نظارت داشته باشند.در واقع نظارت بر فعالیت های فرزند در امور خانه و مدرسه از مهمترین وظایف والدین می باشد.والدین باید به فعالیت کودک در خانه و مدرسه توجه داشته باشند و رفتارهای غیر طبیعی او را به کمک روانشناسان بررسی کنند و از فرزند خود غافل نشوند. والدین نباید به فرزند خود مانند یک نگهبان و بازجو توجه کنند، بلکه باید این توجه به گونه ای باشد که به کودک حس مراقبت و توجه را برساند.فشار نیاوردن به فرزند
والدین نیاید به هیچ وجه به کودک خود فشار بیاورند و از او بخواهند که از هم سن و سالها و همکلاسی های خود جلوتر بیفتد و پیشرفت های بالاتری داشته باشد. هیچ کودکی برای موفق شدن، نیاز به صد قدم جلو بودن از خود و سنش ندارد. در حقیقت والدین برای یادگیری باید به فرزند خود فرصت و زمان دهند و اجازه دهند که او بر طبق توانایی و سن خود حرکت کند.والدین هلیکوپتری چه کسانی هستند؟چگونه یک نوجوان می تواند موفق باشد؟افراد در خانواده تا چه حدی می توانند آزاد باشند؟
درک کردن فرزندان
هر پدر و ﻣﺎدری ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﯽ و تدبیر ﮐﺎﻣﻞ، رﻓﺘﺎر بچه های ﺧﻮد را مورد توجه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و به وسیله رﻓﺘﺎرﻫﺎی آﻧﻬﺎ از اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸﺎن آگاه شوند. آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را درك ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دقت کنند. بچه ها ﻫﺮ زمان از سوی ﺧﺎﻧﻮاده و واﻟﺪﯾﻦ درك شوند ﺑﻪ آسانی اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻧﺎن در ﻣﯿﺎن ﻣﯿﮕﺬارﻧﺪ و خیلی از ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ را پیش آنها خواهند گفت و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ باعث ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪن و پیشرفت تحصیلی داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.والدین نیاید به هیچ وجه به کودک خود فشار بیاورند و از او بخواهند که از هم سن و سالها و همکلاسی های خود جلوتر بیفتد و پیشرفت های بالاتری داشته باشد. هیچ کودکی برای موفق شدن، نیاز به صد قدم جلو بودن از خود و سنش ندارد. در حقیقت والدین برای یادگیری باید به فرزند خود فرصت و زمان دهند و اجازه دهند که او بر طبق توانایی و سن خود حرکت کند.
اولویت قرار دادن تحصیل فرزند
والدین باید تحصیل فرزند را اولویت همه کارهای خود و فرزند قرار دهند.کسانی که به تحصیل فرزند توجهی نمی کنند و امور دیگر را مهم تر از تحصیل فرزند خود می دانند، نباید انتظار داشته باشند که فرزندشان در این عرصه به موفقیت برسد.والدین برای موفقیت فرزند خود باید از سفرها و مهمانی های غیرضروری پرهیز کنند .در واقع هر چیزی که مانع از تحصیل خوب فرزند می شود را کنار بگذارند.
آگاه شدن از وضعیت درسی فرزند
باید اولیا از وضعیت درسی فرزند خود آگاه باشند، آنها باید بدانند، فرزندشان در چه درسی کارکرد بهتری دارد و چه مسئله ای برای او سخت تر است. ولی نکته قابل دقت این است که والدین هیچ وقت نباید به فرزند خود القاهای نادرست ارائه کنند مثلا اینکه او در ریاضی ضعیف است. اگر آنها اینکار را با فرزند انجام دهند و به او القا کنند که در برخی درسها ضعیف هستند، باعث می شود فرزند درباره خودش این طور فکر کند که او هر قدر هم در درسهایش تلاش کند، اما نمی تواند به نتیجه ی دلخواه خود برسد و در واقع او در ان ردس(مثلا ریاضی یا زبان خارجه) ضعیف است.آگاه شدن اولیا از وضعیت دانشآموز در درسهای مختلف باید با برنامهریزی برای به دست آوردن شایستگی در درسها انجام گیرد، نه اینکه باعث برچسبزنی و اشتباهات دیگر شود.
کودک باید بچگی کند
والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که فرزندشان در دوران کودکی باید بچگی کند و از دنیای کودکانه خود لذت ببرد.آنها نباید زمانهای استراحت و تفریح کودک را به درس اختصاص دهند. کودک سالم، کودکی است که بازی و شیطنت کرده و کنار آن نیز درس و تحصیل خود را دنبال کند. بنابراین نباید با فشار آوردن به کودک، سلامت روحی و روانی آینده او تخریب شود. تعادل بین درس خواندن، بازی و استراحت برای داشتن یک زندگی تحصیلی با کیفیت ضروری است.والدین با رعایت این نکته میتوانند خانواده سالم خود را نیز شکل دهند.
درس خواندن را در فرزند عادت دهید
بهتر است والدین به بچه خود کمک کنند، به درس خواندن عادت کند. یکی از مهمترین عاملهای به وجود آوردن عادت به مطالعه، مکانی است که مطالعه در آن صورت میگیرد. تا حد امکان، دانشآموز همواره در یک مکان مخصوص به مطالعه بپردازد. عوض کردن مرتب مکان مطالعه میتواند باعث کاهش عادت به مطالعه و تمرکز شود.والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که فرزندشان در دوران کودکی باید بچگی کند و از دنیای کودکانه خود لذت ببرد.آنها نباید زمانهای استراحت و تفریح کودک را به درس اختصاص دهند. کودک سالم، کودکی است که بازی و شیطنت کرده و کنار آن نیز درس و تحصیل خود را دنبال کند
توجه به علایق کودک
والدین باید به علاقه های فرزند خود توجه کنند. آنها نباید فرزند خود را به اجبار به درس خواندن اجبار کنند. بسیاری از این کودکان بدون علاقه و به خواست والدین، حتی در بسیاری از مسابقات مقام آوردهاند. اما در نهایت با بالا رفتن سن کودک و پا گذاشتن به دوران بلوغ مشکلات شروع میشود.کودکان در سنین پایین قدرت نه گفتن و مقابله با خانواده را ندارند و از نظر مالی و روحی نیز به آنها وابسته هستند. بنابراین نقش خانواده انکار نشدنی است و کودک در مسیری که آنها مهیا کردهاند قدم میگذارد. اما نتیجه آن افزایش تنش، ناامیدی، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر و در سنین بالاتر نارضایتی از خانواده خواهد بود.
احترام به استعدادهای کودک
شاید برخی از والدین تمام نکاتی که درباره پیشرفت تحصیلی فرزند لازم باشد را انجام داده باشند، اما باز فرزندشان علاقه و گرایشی به درس ندارد. والدین باید بدانند که با اصرار آنها به تحصیل، در صورتی که واقعا کودک استعداد و علاقه دیگری داشته و رویاهایش مسیر دیگری را دنبال میکند، کاری بسیاری بیهوده و آسیب زننده به کودک میباشد. یک مکانیک کاربلد و حرفهای علاقهمند به کار، بسیار خوشحالتر، سالم تر و موفق تر از دکتری است که علاقهای به کارش نداشته و با تحمل فشارهای شدید روحی به این مرتبه رسیده است. ارتباط با مشاوره خانواده به شما کمک میکند تا از دوران کودکی بهترینها را برای کودکتان انتخاب کنید.پاداش دادن به فرزند
همانطور که گفتیم والدین در تحصیل فرزند نقش مهمی دارند . آنها باید طوری رفتار کنند که فرزند خود را به تحصیل تشویق کنند. آنها برای اینکار باید برای فرزند خود هدیه بخرند و به او پاداش می دهند و یا در قبال نمره ی خوبی که او گرفته او را به پارک و یا شهر بازی ببرند تا کودک به درس و تحصیلات خود بیشتر ترغیب شود.تقسیم بندی نقش والدین در تحصیل فرزند
نقش والدین در تحصیل فرزند را می توان از چند قسمت مورد توجه قرار داد. والدین هم از لحاظ روحی ،هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ مالی نقش مهمی در تحصل فرزند دارند. در ادامه برخی از موارد را بیان می کنیم:والدین از لحاظ روحی هم در تحصیل فرزند نقش مهمی دارند. از جمله این نقش ها:
کاهش استرس: والدین از لحاظ روحی باید استرس فرزند را از او دور کنند.دنیای تحصیل پر از استرس است. برخی اوقات اهمیت بیش از حد خانواده به فرزندان خود و توقعات پدر و مادر در مورد فرزندان موجب بروز افراطگریهایی میشود، که یکی از این توقعات توجه زیاد به گرفتن نمرات ۲۰ میباشد که این توقعات میتواند به خاطر مقایسه کردن با دیگر فرزندان، دوستان و… با توجه به امکاناتی که برای فرزند مهیا کرده اند باشد و تا جایی ادامه پیدا کند که به جای داشتن تاثیر مثبت، به خاطر اضطرابی که در فرزند بوجود میآورند موجب گرفتن نتیجه منفی نیز میشوند.
استرس بخش جدا نشدنی آزمون های تحصیلی است و هرچه در این مسیر هدف بزرگتر باشد استرس هم بیشتر است. والدین موظف هستند در هر شرایطی با فرزند خود رفیق باشند تا منجر به کاهش استرس و اضطراب دانش آموز شوند.
از رفتارهایی که موجب بروز استرس و اضطراب در فرزند شما میشود مانند ایجاد ترس و دلهره، داشتن توقعات و انتظارات بیش از توان فرزند، وسواس شدید والدین نسبت به نمرات و همچنین فشار زیاد برای درس خواندن یا مقایسه فرزندان با دیگر فرزندشان و یا دیگران اجتناب کنید.
برای کاهش استرس در فرزند و بهبود رشد تحصیلی :
سعی کنید جو خانواده را آرام و مناسب برای مطالعه فرزند خود نگه دارید و از بروز تنشها و دعواها در محیط خانه تا حد امکان خودداری کنید.
همچنین در ایام امتحانات، فرزند نیاز به حمایت های عاطفی و محیطی مناسب برای درس خواندن دارد، بنابراین سعی کنید رفت و آمدهای خانوادگی و عواملی که موجب عدم تمرکز فرزندتان برای درس خواندن میشود را در این ایام محدود کنید.
از رفتارهایی که موجب بروز استرس و اضطراب در فرزند شما میشود مانند ایجاد ترس و دلهره، داشتن توقعات و انتظارات بیش از توان فرزند، وسواس شدید والدین نسبت به نمرات و همچنین فشار زیاد برای درس خواندن یا مقایسه فرزندان با دیگر فرزندشان و یا دیگران اجتناب کنید.
افزایش امید و اعتماد به نفس در فرزند: کسانی که پشت کنکور هستند حتی اگر بسیار درس خوانده باشند معمولاً امید کمی دارند و گاهی ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند.چون ذهن خود را خالی می بینند در این زمینه بسیار مهم است که والدین بتوانند مسیر روشن زندگی را به شخص برای موفقیت در کنکور نشان دهند.
کمک به تمرکز: نقش والدین در تحصیل فرزند به شکلی است که باید فضای آرام بخشی برای فرزند ایجاد کنند .آنها باید کمک کنند تا فرزندشان در کارها و درس های خود تمرکز داشته باشد. برای اینکار آنها باید در دوره تحصیلی هر نوع تشنج در داخل منزل را از بیین ببرند و ایجاد این تشنج در منزل کار اشتباهی می باشد.
دعوت به تفریح: نقش والدین در تحصیل فرزند تنها در مسیر درس خواندن نیست.آنها برای اینکه روح و روان فرزندشان را در آرامش قرار دهند باید برنامه ریزی کنند و او را به تفریح و یا مسافرت ببرند. منزل کار اشتباهی می باشدبازی ببرند تا کودک به درس و تحصیلات خود بیشتر ترغیب شود.پدر و مادر باید فرزند را دعوت به یک تفریح چند ساعته کنند و اصلاً از درس سوال نکنند و در فرزند خود آرامش را ایجاد کنند.
والدین علاوه بر اینکه از لحاظ روحی نقش مهمی در تحصیل فرزند دارند، از نظر جسمی هم بسیار موثر می باشد.
نقش والدین در تحصیل فرزند تنها در مسیر درس خواندن نیست.آنها برای اینکه روح و روان فرزندشان را در آرامش قرار دهند باید برنامه ریزی کنند و او را به تفریح و یا مسافرت ببرند
تغذیه سالم: بهتر است در طول تحصیل فشار های جسمی وارد شده به فرزند کنترل شود، اگر درگیر عادت بد از جمله جویدن ناخن و .... شده است نیاز است که از مشاور کمک گرفته شود. همینطور بسیار مهم است که وضعیت تغذیه فرزند به درستی مشخص شود. والدین در طول دوران تحصیل باید به تغذیه فرزند خود اهمیت دهند.
خواب کافی: والدین باید فرزندان خود را به خواب کافی دعوت کنند. به طور کلی خواب کافی سبب می شود که ذهن در وضعیت درست خود قرار بگیرد.
والدین در تحصیل فرزند از نظر مالی هم نقش تاثیر گذاری دارند:
کلاس های تقویتی: همه والدین حتما نباید فرزند خود را به کلاس های تقویتی بفرستند، درصورتی که فرزند نیاز به کلاس تقویتی داشت، پدر و مادر باید او را به کلاس تقویتی بفرستد. تاکید به لزوم کلاس تقویتی نیست اما اگر فرزند نیاز به فضای کمک تحصیلی دارد وظیفه والدین است که برای او فراهم سازد.
امنیت مالی برای فرزند: اگر فرزند این تصور را داشته باشد که اگر کار کند بخشی از نیاز داخل منزل را برطرف می سازد پس بهتر است درس را کنار بگذارد، این مسئله برای او بسیار آسیب رسان است ،بنابراین بهتر است والدین حداقل امکانات زندگی را برای او فراهم کند تا باو به درس و تحصیل خود برسد.
اگر فرزند این تصور را داشته باشد که اگر کار کند بخشی از نیاز داخل منزل را برطرف می سازد پس بهتر است درس را کنار بگذارد، این مسئله برای او بسیار آسیب رسان است ،بنابراین بهتر است والدین حداقل امکانات زندگی را برای او فراهم کند تا باو به درس و تحصیل خود برسد.
ارتباط خانه و مدرسه با هم
یکی از عوامل و نیازهای اساسی برای پیشرفت تحصیلی فرزندان ارتباط موثر و مثبت والدین با مدرسه دانشآموز است.این دو بنیاد یعنی خانه و مدرسه هر دو وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده دارند و ارتباطشان و همکاری آنها باهم یقیناً ضروری خواهد بود، زیرا در صورت عدم ارتباط و هماهنگی بین این دو نهاد آموزشی و تربیتی و بدون ارتباط مداوم هیچ کدام نخواهند توانست وظیفه خود را به شکلی کامل و صحیح انجام دهند.به دو دلیل این ارتباط متقابل بین والدین فرزند با مدرسه اهمیت زیادی دارد، در درجه اول ارتباط مثبت بین خانه و مدرسه باعث هماهنگی در هدفها، روشهای آموزشی و تربیتی و جلوگیری از بروز دوگانگیها و تعارضات در امور تحصیلی و تربیتی فرزندان میشود و در مورد بعدی با ارتباط والدین با مدرسه بهتر خواهند توانست نیازهای فرزندشان، وضعیت تحصیلی او و بطور کلی اطلاعات کاملتری را از شرایط فرزند خود بدست آورده و نقش مفیدتری برای تربیت و آموزش فرزند خود داشته باشند.