همه چیز در مورد کراتینین خون
کراتینین بالای خون؛ علائم، علت‌ها و درمان
بدن ما می‌تواند انواع ضایعات و سموم متابولیتی را از طریق مکانیسم‌های گوناگون دفع کند اما چه خواهد شد اگر بدن، توانایی‌اش برای دفع مواد سمی را از دست بدهد؟ این اتفاق می‌تواند منجر به بالا رفتن سطح کراتینین و احتمالا عوارض جدی بعدی شود.
کراتینین چیست؟
کراتینین یک فرآورده متابولیکی از کراتین و یک محصول جانبی از متابولیسم عضله است. کراتین یک مولکول مهم است که به تولید انرژی و بهبود عملکرد ورزشی کمک می‌کند. تقریبا 2 درصد از کراتین بدن به کراتینین تبدیل شده و از طریق خون به کلیه‌ها انتقال داده می‌شود. کلیه‌ها، مقدار زیادی از کراتینین را فیلتر کرده و ان را از طریق ادرار از بدن دفع می‌کنند.پایین بودن کراتینین در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بالا بودن کراتینین در خون باشد و در برخی موارد عارضه‌ای نگران کننده است.
کراتینین: سطح نرمال
سطح کراتینین در بدن شما معمولا بستگی به توده عضلانی، جنسیت، سن و دیگر فاکتورهای سلامتی دارد. سطح کراتینین خون معمولا با معیار میلی‌گرم در دسی‌لیتر اندازه‌گیری می‌شود.افراد سنین بالاتر نسبت به سایر افراد بزرگسال کراتینین پایین‌تری دارند و بدنسازها ممکن است نسبت به بیشتر افراد بزرگسال دارای کراتینین بالاتری باشند. علتش هم این است که عضلات افراد سنین بالا تحلیل رفته است در حالی که بدنسازها در مقایسه با بیشتر افراد عادی عضلات بیشتری دارند. همچنین کسانی که دچار هرگونه اختلالی در عضلات خود هستند ممکن است سطح کراتینین خونشان به میزان چشمگیری پایین‌تر باشد.
| دسته‌بندی | سطح کراتینین |
| مردان بالغ | 0.9 تا 1.3 mg/dl |
| زنان بالغ | 0.7 تا 1.1 mg/dl |
| نوزادان | 0.2 mg/dl |
| کسانی که یک کلیه دارند | 1.8 تا 1.9 mg/dl |
چرا سطح کراتینین خون نباید بالا باشد؟
بالا بودن سطح کراتینین خون در صورت عدم درمان عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت:. آسیب به کلیه‌ها
در صورتی که سطح کراتینین بالاتر از حد نرمال برود و مداوا نشود به کلیه‌ها آسیب خواهد زد.
. افزایش ریسک بیماری قلبی و عروقی
بالا بودن کراتینین، ریسک ابتلا به بیماری قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
. ایجاد اختلالات تنفسی
بالا بودن کراتینین می‌تواند موجب اختلالات تنفسی شود؛ اما چگونگی این ارتباط هنوز مشخص نیست.
روش‌های طبیعی پایین آوردن سطح کراتینین
. سرکه سیبتشکیل سنگ کلیه می‌تواند سطح سرُمی کراتینین را تا حدی بالا ببرد. سرکه سیب حاوی اسیداستیک است که می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهد. ضمنا سرکه سیب خاصیت ضدمیکروبی دارد که به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی کمک کرده و می‌تواند جلوی افزایش سطح کراتینین خون را بگیرد. البته مطالعه‌ی علمی در این زمینه کم انجام شده است. یک قاشق مرباخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب گرم بریزید، مقداری عسل به آن اضافه کنید و روزی یک بار بنوشید، ترجیحا همراه با یک رژیم غذایی پُرکربوهیدرات.
استفاده از چای بابونه می‌تواند سطح کراتینین را پایین بیاورد. گیاه بابونه را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و بگذارید ده دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و کمی عسل اضافه نمایید. می‌توانید چای بابونه را روزی سه تا چهار بار بنوشید
. خربزه تلخ
خربزه تلخ سرشار از انواع املاح، ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر است. شواهد علمی نشان می‌دهند خربزه تلخ می‌تواند مثل یک ادرارآور طبیعی عمل کند، جریان خون را بهبود بخشد و کلیه‌ها را برای کاهش کراتینین خون تقویت نماید. اما تحقیقات انجام شده در این زمینه محدودند. هر روز نصف فنجان آب خربزه تلخ بنوشید.
هشدار: در مصرف خربزه تلخ یا عصاره آن زیاده‌روی نکنید.
. دارچین
دارچین یک ادرارآور طبیعی است. برخی از افراد باور دارند دارچین می‌تواند موجب بهبود قابلیت فیلتر کردن کلیه‌ها شود و سطح کراتینین بدن را تنظیم نماید.
یک دوم قاشق غذاخوری دارچین را با آب گرم مخلوط کرده و روزی یک بار بنوشید.
. چای بابونه
استفاده از چای بابونه می‌تواند سطح کراتینین را پایین بیاورد. گیاه بابونه را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و بگذارید ده دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و کمی عسل اضافه نمایید. می‌توانید چای بابونه را روزی سه تا چهار بار بنوشید.
. چای سبز
چای سبز یک آنتی اکسیدان طبیعی است و خاصیت ادرارآوری دارد. ذات ادرارآوری چای سبز می‌تواند به قابلیت تصفیه‌کنندگی کلیه‌ها کمک کرده و ادرار را افزایش دهد، بنابراین سطح کراتینین را کاهش خواهد داد. مقداری چای سبز را ده دقیقه دم کنید، اجازه دهید کمی سرد شود و عسل به آن اضافه کنید. می‌توانید روزی دو تا سه بار چای سبز بنوشید.
. سیر
سیر یک آنتی‌اکسیدان طبیعی است و به عنوان یک ادرارآور نیز عمل می‌کند. سیر کمک می‌کند ضایعات سمی از بدن خارج شده و سطح کراتینین پایین بیاید. همچنین سیر سطح آهن پلاسما را افزایش داده و سطح هموگلوبین را بهبود می‌دهد. می‌توانید چهار یا پنج حبه سیر را بجوید یا سیر له شده را به سالادها و دیگر غذاهایتان اضافه کنید. این کار را روزی یکی دو بار انجام دهید.
. زنجبیل
زنجبیل حاوی فلاوونوئیدها و اتانول است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارند و از کلیه‌ها در برابر آسیب محافظت کرده و سطح کراتینین را پایین می‌آورند. یک تکه دو سانتی‌متری از زنجبیل را در آب جوش بیندازید و بگذارید ده دقیقه دم بکشد. کمی عسل به آن اضافه کرده و فورا مصرف کنید. می‌توانید چای زنجبیل را روزی سه بار بنوشید.
. آب نارگیل
نارگیل سرشار از ویتامین C می‌باشد و می‌تواند کراتینین خون را پایین بیاورد و کلیه‌ها را سالم و بدون سنگ نگه دارد. روزی یک لیوان آب نارگیل بنوشید.
هشدار: در روز بیشتر از یک لیوان آب نارگیل ننوشید چون ممکن است اثر منفی بر کلیه‌ها بگذارد.
. آب کرن‌بری
کرن‌بری که تقریبا همان زغال اخته خودمان است، اسید کوئینیک دارد که جلوی تشکیل سنگ کلیه را می‌گیرد. روزی یک فنجان متوسط آب کرن‌بری بنوشید.
. روغن زیتون
روغن زیتون فعالیت ضدتشکیل سنگ کلیه در بدن دارد و می‌تواند سطح کراتینین خون را نیز پایین بیاورد. روزانه یک قاشق روغن زیتون به سالادتان اضافه کنید.
هشدار: هنگام استفاده از روغن زیتون در پخت و پز آن را زیاد گرم نکنید.
اگر سطح کراتینین خونتان بالاست از مصرف چه غذاهایی باید پرهیز کنید؟
. اسفناجاسفناج سرشار از پتاسیم است و ضمنا اگزالات زیادی دارد که می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرد.
. غذاهای کنسروی
غذاهای کنسروی سدیم زیادی دارند. سدیم برای افزایش طول عمر مواد غذایی کنسروی به آن‌ها اضافه می‌شود. این سدیم می‌تواند تاثیرات بدی روی عملکرد کلیه‌ها داشته باشد و حتی علائم موجود را بدتر کند.
. محصولات لبنی
محصولات لبنی منبع فسفرند. افرادی که بیماری مزمن کلیوی دارند باید مصرف لبنیات را محدود نمایند زیرا فسفر می‌تواند تعادل کلسیم بدن را به هم بزند و منجر به تجمع ضایعات پروتئینی در بدن شده و به کلیه‌ها فشار وارد کند.
. نوشیدنی‌های صنعتی
نوشیدنی‌های رنگی پُر از فسفر هستند تا طعم و ظاهر بهتری پیدا کنند. اما اگر در حال حاضر مشکلاتی در کلیه‌تان دارید بهتر است از مصرف انواع نوشیدنی‌های صنعتی پرهیز کنید تا فسفر زیادی به کلیه‌هایتان فشار وارد نکند.
. نان گندم کامل
نان گندم کامل پُر از فسفر، پتاسیم و سدیم است و می‌تواند برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند نامناسب باشد. غلات کامل موجود در نان گندم کامل دارای درصد بالاتری از سدیم نسبت به نان سفید هستند. همچنین از مصرف غذاهای فرآوری شده، چیپس و خیارشور اجتناب کنید زیرا این مواد غذایی پُر از سدیم‌اند.
بیشتر بخوانید
توصیه‌هایی برای پیشگیری
. از مصرف مکمل کراتین خودداری کنید زیرا می‌تواند احتمال تجمع کراتینین را افزایش دهد.. مصرف پروتئین را کاهش دهید زیرا می‌تواند تجمع پروتئین را در بدن افزایش داده و سطح کراتینین را بالا ببرد.
. غذاهای فیبردار بیشتر مصرف کنید، مانند غلات کامل، حبوبات، سبزیجات و میوه‌ها.
. شواهد علمی همیشه نشان داده‌اند مصرف زیاد نمک می‌تواند اثرات منفی بر عملکرد کلیه‌ها بگذارد، بنابراین توصیه می‌شود کمتر نمک مصرف کنید.
. بعد از مشورت با پزشک می‌توانید بعضی از آساناهای یوگا را که چرخش ستون فقرات را شامل می‌شوند انجام دهید.
علل بالا بودن سطح کراتینین
اگر عملکرد کلیه‌ها در اثر هرگونه عارضه‌ای دچار اختلال شود می‌تواند سطح کراتینین را بالا ببرد. برخی از شایع‌ترین علت‌های بیماری‌های مزمن کلیوی یا بالا بودن سطح کراتینین در افراد بزرگسال شامل موارد زیر می‌شود:. دیابت
دیابت گاهی می‌تواند منجر به افزایش کراتینین شود.
. فشار خون بالا
فشار خون کنترل نشده می‌تواند سطح کراتینین را در بدن بالا ببرد.
. عفونت‌های مجاری ادراری
عفونت‌های مجاری ادراری می‌تواند سبب افزایش کراتینین شود.
. داروهایی مانند سایمتیدین
سایمتیدین برای درمان اسیدی شدن معده و زخم معده به کار می‌رود. مصرف مداوم سایمتیدین می‌تواند کراتینین را افزایش دهد.
علائم بالا بودن سطح کراتینین
علائم کراتینین بالا و اختلال در عملکرد کلیه اغلب طیف گسترده‌ای دارد و ممکن است به هم مرتبط نباشند. برخی از افراد ممکن است بیماری شدید کلیوی و سطح بالایی از کراتینین داشته باشند اما کاملا بدون علامت، در حالی که عده‌ای دیگر معمولا دارای علائمی مانند موارد زیر هستند:. تورم یا اِدم
. تنگی نفس
. دهیدراسیون بدن
. خستگی
. تهوع و استفراغ
. اختلال حواس
اگر سطح کراتینین‌تان بالاست حتما باید به طور دوره‌ای و منظم وضعیت کلیه‌هایتان بررسی شود. روش‌هایی برای بررسی سلامت کلیه‌ها از جهت هرگونه ناهنجاری وجود دارند.
تشخیص
اگر آزمایش خون شما نشان بدهد که سطح کراتینین خونتان بالاست، تست‌های زیر روی شما انجام خواهد شد:. آزمایش نیتروژن اوره خون یا BUN
در این آزمایش عملکرد کلیه‌ها به‌وسیله‌ی سنجش مقدار نیتروژن اوره در خونتان بررسی می‌شود. نیتروژن اوره خیلی زیاد یا خیلی کم اغلب نشانگر مشکلات کلیوی است.
. آزمایش GFR
این آزمایش میزان فیلتراسیون گلومرولی (رگ‌های خونی در کلیه‌ها) را نشان می‌دهد. میزان نرمال GFR در یک فرد سالم، 90 تا 120 میلی‌لیتر در دقیقه می‌باشد. هر عددی کمتر از این، نشانگر اختلال در عملکرد کلیه و بالا بودن کراتینین است.
. آنالیز ادرار
در این آزمایش، ادرار از جهت فیزیکی و شیمیایی آنالیز می‌شود و از جهت وجود پروتئین، گلوکز و گلبول‌های قرمز خون مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در نهایت این که:
کراتینین بالا در صورت عدم درمان می‌تواند تهدیدی برای سلامتی باشد. از این رو مهم است به طور دوره‌ای تست‌هایی انجام دهید تا در صورت بروز مشکل، زودتر اقدامی انجام دهید. هر چند توصیه‌های ارائه شده مفیدند اما پیش از استفاده از هر راهکار خانگی و طبیعی با پزشکتان مشورت کنید.
