علت کاهش وزن ناخواسته چیست؟

وقتی بیمار بابت کاهش وزن ناخواسته‌اش به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک فورا به بررسی علت‌های اصلی می‌پردازد تا وضعیت او را از جهت بیماری‌های خطرناک بسنجد.
لازم به یادآوری است که همه‌ی کاهش وزن‌های ناخواسته به این شرط که تداوم نداشته باشند لزوما خطرناک نیستند. بنابراین ارزیابی پزشکی در این موارد لازم است تا قدم‌های بعدی مشخص شوند.
اگر بیمار در عرض شش ماه، بیشتر از 5 درصد از وزن قبلی بدن خود را از دست بدهد، پزشکان آن را زنگ خطر می‌دانند. اگر کاهش وزن کمتر از این میزان باشد احتمالا توصیه می‌شود تا یک سال صبر کنید.

چه کسانی در معرض خطرند و چرا؟

افرادی هستند که بیشتر در معرض کاهش وزن ناخواسته قرار دارند. برای یک فرد بزرگسال سالم، این اتفاق به ندرت روی می‌دهد اما می‌تواند ناگهان اتفاق بیفتد. در مورد افراد بالای 60 سال وضعیت متفاوت است و بیشتر از ده درصد این افراد ممکن است دچار کاهش وزن ناخواسته شوند.
همچنین دو درصد از بیمارانی که در بیمارستان بستری می‌شوند طی این مدت وزن کم می‌کنند. اما اگر دوران بستری طولانی باشد یا همیشگی شود این درصد به پنجاه می‌رسد.
کاهش وزن ناخواسته موجب افزایش احساس ناخوشی شده و در بیمارانی که از قبل بیمارند می‌تواند بیماری را بدتر کند. در مورد سرطان، کاهش وزن ناخواسته علامت پیشرفت بیماری و پاسخ ضعیف به درمان می‌باشد.

علت‌های کاهش وزن ناخواسته

یکی از دلایل کاهش وزن ناخواسته که ربطی به حوزه پزشکی ندارد، مشکلات اقتصادی و مالی است. کم درآمد بودن و دسترسی نداشتن به مواد غذایی به اندازه کافی منجر به سوء تغذیه و کاهش وزن می‌شود. همچنین کاهش وزن ناخواسته می‌تواند دلایل روحی و روانی نیز داشته باشد، یا ناشی از یک اختلال یا بیماری باشد. کاهش وزن مرتبط با مصرف دارو نیز وجود دارد.

علت‌های کاهش وزن ناخواسته که ناشی از اختلال یا بیماری‌اند
بیماری‌ها و اختلال‌های زیادی می‌تواند سبب کاهش وزن شوند، از اختلالات سیستمیک مانند نئوپلاسما گرفته تا اختلالات هورمونی مانند دیابت.
در مورد سرطان، ترکیبی از کاهش وزن ناخواسته، کمبود قدرت و از دست دادن اشتها مطرح است. هر چند این علائم خود را در بیشتر سرطان‌ها نشان می‌دهند اما در مورد سرطان معده شایع‌ترند.
اختلالات گوارشی نیز منجر به کاهش وزن می‌شوند زیرا بیماران مقدار کمتری غذا می‌خورند تا از علائم دور بمانند. این مسئله خصوصا در بیماری سلیاک و بیماری کرون صحت دارد.
در میان اختلالات هورمونی که اشتها و جذب مواد مغذی را تغییر می‌دهند، نقص آدرنال را می‌توان نام برد که بیشترین نمود آن در بیماری آدیسون وجود دارد. افراد دچار دیابت نیز به دلیل تغییراتی که در حس چشایی و بویایی‌شان رخ می‌دهد و ضمنا به دلیل نوسانات انسولین ممکن است دچار کاهش وزن ناخواسته شوند.
در مورد افرادی که بیمار‌ی‌های نورولوژیکی دارند، این تغییرات رفتاری است که مشکلات خورن و متعاقبا کاهش وزن ایجاد می‌‌کند. در مورد بیماری پارکینسون و آلزایمر و زوال عقل، بیمار پیشنهاد غذا را رد می‌کند.

علت‌های روحی و روانی
افسردگی یکی از علت‌های کاهش وزن ناخواسته است که می‌تواند بواسطه‌ی دیگر بیماری‌ها پنهان بماند. افراد افسرده کمتر غذا می‌خورند اما اغلب این مسئله را مخفی می‌کنند و لاغری خود را به فاکتورهای دیگر بیرونی ربط می‌دهد.
آنورکسیا نروزا به امتناع از خوردن گفته می‌شود و گاهی دلیل آن عدم توانایی در بلع بدون هیچ انسدادی در مجاری گوارشی است. این اختلال موجب لاغری و پیامدهای خطرناکی برای سلامتی می‌شود. آنورکسیا نروزا معمولا در میان خانم‌های جوان بیشتر دیده می‌شود تا سایر افراد.
در نهایت، کسانی که به الکل و دیگر مواد مخدر اعتیاد دارند (مثلا کوکائین)، عادت‌های غذایی‌شان تغییر می‌یابد. این افراد معمولا اهمیتی به برنامه‌ی ناهار و شام خود نمی‌دهند و مواد مغذی مورد نیاز بدن‌شان را تامین نمی‌کنند.
علت‌های مرتبط با مصرف دارو
انواعی از داروها می‌توانند کاهش وزن ناخواسته را در لیست عوارض جانبی خود داشته باشند. این داروها برای یک علامت یا بیماری دیگری تجویز می‌شوند اما موجب کاهش وزن فرد نیز خواهند شد. لووتیروکسین که برای کم کاری تیروئید تجویز می‌شود، سوخت و ساز را افزایش می‌دهد و در دوزهای بالا، کالری سوزی زیادی دارد. لوودوپا برای بیماری پارکینسون نیز باعث کاهش وزن ناخواسته می‌شود. دیگوکسین و لیراگلوتاید نیز جزو این داروها هستند.

نسبت به کاهش وزن ناخواسته بی‌اعتنا نباشید

هم کسی که متوجه کاهش وزن ناخواسته‌اش می‌شود و هم پزشکی که چنین بیماری به او مراجعه می‌کند باید کاملا دقیق و سریع باشند. تست‌های تشخیصی و تکمیلی باید هر چه زودتر انجام شوند تا علت اصلی تشخیص داده شده و تا هنوز شرایط بدتر نشده است، درمان شروع شود.

---