روایتی پرحاشیه از ماجرای ساخت فیلم «روز واقعه»
شنیدن این موسیقی عجیب و شگفت‌انگیز، بدون نیاز به هیچ توضیح اضافه یا تصویر خاصی تداعی کننده روز واقعه است؛ فیلمی که قصه تولیدش پیچ و خم‌های زیادی داشته است.
اوایل دهه 60 عبدالله اسفندیاری که اون روزها یکی از مدیرهای تلویزیون بوده توی یه مجلس روضه ماجرای یه جوون مسیحی رو می‌شنود که هم زمان با واقعه عاشورا مجذوب امام حسین شده؛ اسفندیاری میگوید قصه براش جالب بوده و فکر کرده حتما فیلم خوبی ازش درمیاد. بعد ماجرا را با داریوش فرهنگ در میان می گذارد که فیلمنامه قصه نوشته بشود.
حدود یک سال بعد داریوش فرهنگ فیلمنامه‌ی روز واقعه را برای کسب مجوز به تلویزیون تحویل میدهد؛ فیلمنامه‌ای که کسی به نام «ع سالک» آن را نوشته بوده و اتفاقا مجوز هم دریافت می کند اما هیچ‌وقت توی تلویزیون ساخته نمیشود.
سه سال بعد بهرام بیضایی فیلمنامه را به اسم خودش در قالب یه کتاب منتشر میکند و معلوم می شود آن «عین» سالک در اصل همین بهرام بیضاییه که آن روزها چون درگیر حاشیه‌هایی بود و احتمال میدادن اسمش برای مجوز مشکل ایجاد کند تصمیم گرفته بودند ازش اسمی نیارن بعدها که حقوق فیلمنامه از بیضایی خریداری شد، شهرام اسدی که آن روزها تازه از خارج کشور آمده بود برای ساخت این فیلم انتخاب میشود.
اسدی درباره اشکالاتی که آن روزها برخی مسئولین به دیالوگ‌های فیلم گرفته بودند خاطره‌ای از علامه جعفری تعریف میکند و میگوید: چند جمله از دیالوگ‌های عبدالله را برای ایشان خواندم. رسیدم به جمله‌ای که مرد بتکده به نقل از امام‌حسین(علیه‌السلام) میگوید چگونه سنگی بر بتان مرده بیندازم، حال آنکه بت‌های زنده روی زمین‌اند. جمله که به آخر رسید. چهرهاش شکفت. گفت عجب جمله پرمغز و زیبایی است.
گفتم اتفاقا این یکی از آن جمله‌‌هایی است که می‌گویند حسین(علیه‌السلام) کجا چنین سخنی گفته‌اند. مأخذ و سند آن کجاست؟ یادم هست که در یک‌آن، ناراحتی و نارضایتی چهرهاش را پر کرد. گفت مأخذ و سند آن راه حسین است. حرکت و قیام حسین است. چه مأخذی از این بالاتر. همین جمله برهان حرکت حسین است. آن جملات و بسیاری جملات دیگر را با سازوکاری که مرحوم محمدتقی جعفری به من آموختند از خطر حذف و تعدیل رهانیدم.
روز واقعه فقط در یک بخش با فیلمنامه بیضایی تفاوت فاحش دارد؛ آن هم بخش مربوط به شهربانو دختر یزدگرد سوم است که در فیلم بر اساس یک باور عوامانه معتقد بودن همسر امام حسین (علیه‌السلام)بوده اما هیچ سند تاریخی براش وجود ندارد. خود شهرام اسدی چون این بخش را دوست داشته مدت زمان زیادی در این باره تحقیق میکند اما متوجه میشود این ایراد واقعا به لحاظ روایی به قصه وارد است و هیچ ریشه تاریخی ندارد بنابراین برای حفظش در فیلم اصرار نمیکند.
روایت‌مان درباره روز واقعه را با موسیقی آشناش شروع کردیم؛ موسیقی روز واقعه از معدود موسیقی فیلمهایی است که فارغ از فیلم برای خودش هویت مستقل هنری دارد و مجید انتظامی برای ساختش چالش‌های عجیب و غریبی را پشت سر گذاشته است.
که به نظر عجیب‌ترینش اینه که انتظامی موسیقی معروف و شگفت‌انگیز روز واقعه را با ابزاری مثل سنگ، چوب و قابلمه ساخته و ضبط کرده!
انتظامی جایی در خاطراتش نقل کرده: اول صبح رفتم دو، سه گونی سنگ جمع کردم و بردم داخل استودیو. منزل مادرم بودم، به او گفتم به من قابلمه و قاشق بدهید. مادرم گفت می‌خواهی چه کنی؟ گفتم می‌خواهم اینها را به هم بزنم. گفت سوراخ میشود که. گفتم بله ممکن است این اتفاق هم بیفتد و دقیقا اتفاق هم افتاد.
جالبه که انتظامی آن روزها از نتیجه کار خودش راضی نبوده و بابت اینکه کار را نتوانسته خوب از آب دربیاوررد احساس سرخوردگی می‌کرده تا اینکه آخرین روز اکران فیلم در جشنواره فجر علی حاتمی از موسیقی فیلم تعریف میکند و همین تمجید کوتاه حال انتظامی را بهتر میکند.
روز واقعه در بین کمتر از 5 اثری که در طول 40 سال اخیر درباره روایت تاریخی ماجرای عاشورا ساخته شده ماندگارترین آن‌هاست.
