اسباب بازی های مناسب کودکان را بشناسید
اسباب بازی مهم ترین وسیله ای است که کودکان برای گذران وقت خود و سرگرم شدن به آن نیاز دارند.بسیاری از پدر و مادرها در ابتدای تهیه سیسمونی برای فرزند خود، اسباب بازی هایی را برای کودک خود فراهم می کنند که کارایی زیادی برای او ندارد و ممکن است تا مدتی بدون مصرف باقی بماند. کودکان در هر دوره ای از زندگی باید متناسب با رده سنی که در آن قرار دارند از اسباب بازی هایی استفاده کنند که به رشد و پیشرفت توانایی های فردی شان کمک کند.
والدین اگر اسباب بازی های مناسب برای کودک خود را نشناسند، مجبورند بر روی وسایلی هزینه کنند که کارایی مناسب برای فرزندشان ندارد، از این رو بهتر است در خرید این وسایل شناخت کافی را داشته باشند.
همه می دانیم که نوزاد در ماه های ابتدای تولد خود نیازی به اسباب بازی ندارد و با چشم های خود با وسایل دنبال می کند و همچنین صورت ها و رنگ های روشن و تند برایشان جذابیت بیشتری دارد و با دیدن وسایل رنگی دست و پایشان را تکان می دهند و با شنیدن هر صدایی سر می چرخانند تا رد صدا را پیدا کنند.
کودکان در سال های اولیه زندگی خود از نظر ذهنی به سرعت در حال رشد هستند. همین امر باعث میشود دائماً علاقه های جدیدی پیدا کنند و توجهشان به موضوعات جدیدی جلب شود. به همین خاطر لازم است در انتخاب اسباب بازیها به بازه سنی فرزند بیشتر توجه شود و والدین تازهترین علاقه مندیهای او را دنبال کنند.
بهتر است والدین اسباب بازی هایی را که مناسب سن کودکانش است را برایش فراهم کنند.همچنین انها باید اسباب بازی برای کودک خود فراهم کنند که زیبا باشد،چون اگر زیبا نباشد کودک علاقه ای به بازی کردن با آن از خود نشان نخواهد داد. بنابراین در انتخاب اسباب بازی برای کودک باید به هماهنگی رنگ ها ، طراحی و سبک اسباب بازی مورد نظر توجه کنید و ظاهر اسباب بازی باید به گونه ای باشد که توجه کودک را به خود جلب کند .
بسیاری از اسباب بازی ها طوری طراحی شده اند که تکالیف خاصی را در اختیار کودک قرار میدهند تا او بتواند از ظرفیتهای ذهنی خود استفاده کند و در قالب بازی، پاسخهای درست را کشف کند. در زمان خرید اسباب بازیهایی که با اهداف خاص و برای رشد فکری کودکان طراحی میشوند، والدین حتماً میزان سختی تکالیف را با تواناییهای کودک هماهنگ کنند و او را برای موفقیت در استفاده از این وسایل تحت فشار قرار ندهند.
کودکان در سال های اولیه زندگی خود از نظر ذهنی به سرعت در حال رشد هستند. همین امر باعث میشود دائماً علاقه های جدیدی پیدا کنند و توجهشان به موضوعات جدیدی جلب شود. به همین خاطر لازم است در انتخاب اسباب بازیها به بازه سنی فرزند بیشتر توجه شود و والدین تازهترین علاقه مندیهای او را دنبال کنند.
در ادامه مطلب می خواهیم شما را با این اسباب بازی ها آشنا کنیم:
اسباب بازی های کودکان قبل از یک سال
همانطور که گفتیم نوزاد در ماه های اول تولد به اسباب بازی نیازی ندارد و بیشتر از طریق چشم و صدا با اطرافیان ارتباط برقرار می کند؛ کودک در این سنین برای درک محیط اطراف اشیای مختلف را بررسی می کند و از طریق دیدن و لمس کردن شناسایی میکند. کم کم یاد میگیرد وسایل مختلف را به دهان ببرد و از این طریق اشیای مختلف را میشناسد. در این دوره اسباب بازیهایی که حواس کودک را تحریک میکنند به رشد کودک کمک خواهند کرد. مثل جغجغههای بزرگ و رنگی و اسباب بازیهای رنگی که در بالای تخت آویزان میشوند و با تکان خوردن حواس بینایی کودک بیشتر تحریک میشود. اسباب بازیهایی که به اصطلاح دندونی نامیده میشوند و کودک میتواند آنها را به دهان ببرد هم مناسب هستند.در این دوران اهمیت تماس پوستی با کودک، صحبت کردن با او، نشان دادن اشیا و اجسامی که به او توان تمایز اجسام و رنگها را میدهد بسیار بالاست. او به همهچیز نگاه میکند، به همه چیز گوش میکند و سعی میکند برای تشخیص ماهیت مستقل افراد و اجسام بر روی آنها تمرکز کند.
وسایلی باید برای کودک انتخاب شود که ایمنی او را تضمین کند و در کنار ایمنی باید برای کودک جذابیت داشته باشد.معمولا همه اسباب بازی ها برای کودکان جذاب به نظر می رسند ،اما ممکن است یک عنصر خطرناک در ماده اولیه اسباب بازی وجود داشته باشد که امنیت کودک را به خطر بیندازد.
اما از شش ماهگی کم کم متوجه وسایل اطرافش می شود و دوست دارد آنها را در دست و یا حتی در دهان بگیرد، از این رو اندازه و جنس مواد اولیه اسباب بازی از اهمیت بالایی برخوردار است. کودکان نوپا دوست دارند چیزها را از هم جدا کنند، کنار هم قرار بدهند، بیرون بکشند، داخل هم کنند، اضافه کنند و جمع کنند.
وسایلی باید برای کودک انتخاب شود که ایمنی او را تضمین کند و در کنار ایمنی باید برای کودک جذابیت داشته باشد.معمولا همه اسباب بازی ها برای کودکان جذاب به نظر می رسند ،اما ممکن است یک عنصر خطرناک در ماده اولیه اسباب بازی وجود داشته باشد که امنیت کودک را به خطر بیندازد.
وسایلی که در این دوران بیشتر توصیه می شود،عروسک های مخصوص این دوران، وسایل چوبی و پلاستیکی چرخ دار و عروسک های مخصوص آب، اشیای ساختنی مثل بلوک های بزرگ نرم و همچنین توپ ها و وسایل هل دادنی و کشیدنی برای تقویت عضلات بزرگ می باشد.
همچنین مکعبهای رنگی و ایمنی که برای کودکان زیر یک سال تولید میشوند انتخابهای خوبی برای کمک به کودک برای تمایز همزمان بین رنگها و شکلهاست. نیازی نیست که کودک در این سن این مکعبها را روی یکدیگر بچیند، همینکه بتواند آنها را بخورد، لمس کند، روی زمین بکشد و پرتاب کند، کافیست.
عروسکهای حجیم و نرم تفاوت سطوح را با سایر اسباب بازیها و اجسام را به کودک نشان میدهند، همچنین این عروسک های نرم تکیهگاه خوبی برای کودکانی هستند که هنوز توانایی نشستن را ندارند و میخواهند همه چیز را بهتنهایی کشف کنند.
مکعبهای رنگی و ایمنی که برای کودکان زیر یک سال تولید میشوند انتخابهای خوبی برای کمک به کودک برای تمایز همزمان بین رنگها و شکلهاست
توانایی گرفتن دست و ضربه زدن به اشیا در این سن در حال پیشرفت است. اسباب بازیهایی که امکان باز و بسته شدن دارند، اسباب بازیهایی که میتوان به آن ضربه زد، اسباب بازیهای صدادار، موزیکال و دارای حرکت بسیار مناسب هستند.گوش مهمترین وسیله برای دریافت اطلاعات دنیای بیرون می باشد. برای انتخاب اسباب بازیهای موزیکال بهدنبال آنهایی باشید که صداهای ساده، آرام و قابل فهمی برای کودک دارند. همچنین اسباب بازی های متحرک توجه کودک شیر خوار را به سمت خود جلب می کند و او را تحریک میکند تا برای به دست آوردن آنچه میخواهد چهاردستوپا راه برود و یا روی پای خود بایستد.
همچنین کودکان در این سن به لامپ، ماه، خورشید و هر منبع نور کوچک و بزرگی توجه نشان میدهند. با اسباب بازیهایی که لامپ دارند، کودک به تفاوت نور و تاریکی و محیطی که بر آن حاکم هستند، پی میبرد.
اسباب بازی مخصوص کودک یک ساله
کودکی که به سن یک سالگی رسیده ،می تواند تاتی تاتی راه برود و اولین کلمات را می گوید و در کنار همبازی های خود بازی می کند، اما همچنان به مراقبت والدین خود نیاز دارد تا در امنیت بماند. مهارتهای حرکتی در این دوره تکمیل میشود اما مهارتهای حرکتی ظریف هنوز در حال شکل گیری هستند. همزمان با رشد حرکتی، توانایی کلامی نیز در حال شکل گیری میباشد.کودک در سنین یک ونیم سالگی وارد دنیای خیالی کودکانه خود می شوند، شکل بازی های کودک رنگ و بویی تازه می گیرد و تمایل کودکان به سمت استفاده از ابزار و وسایل در بازی هایشان بیشتر می شود. ابتدا بازی های تقلیدی در کودک شکل می گیرد. در این مرحله و در حدود سن بیست ماهگی تا ۲.۵ سالگی کودکان به تقلید از کارهای بزرگسالان رو می آورند. در واقع در این مرحله آنها به اسباب بازی ها تمایلی نشان نمی دهند، زیرا ابزارها و وسایل واقعی خانه به خصوص وسایل آشپزخانه مثل قابلمه ها و کفگیرها و... برایشان جذابیت دارد.
کودک در سنین یک ونیم سالگی وارد دنیای خیالی کودکانه خود می شوند، شکل بازی های کودک رنگ و بویی تازه می گیرد و تمایل کودکان به سمت استفاده از ابزار و وسایل در بازی هایشان بیشتر می شود. ابتدا بازی های تقلیدی در کودک شکل می گیرد.
انتخاب اسباب بازی متناسب با سن کودک نقش مهمی در پرورش خلاقیت و هوش کودک دارد. اسباب بازی حتما باید متناسب با سن کودک باشد. مهمترین مساله در انتخاب اسباب بازی این است که کودک بر اسباب بازی مسلط باشد مثلاً کودک یک یا دو ساله نمی تواند با یک هلیکوپتر کنترلی یا یک ماشین کنترلی بازی کند و حتی ممکن است از سرعت و صدای آن اسباب بازی بترسد.
در این سن اسباب بازیهایی با ویژگیهای ساختاری میتوانند مفید باشند. مثل مکعبها، وسایل برج سازی و کتاب داستانهای بسیار ساده که دارای تصاویر رنگی هستند نیز موثر میباشند. نگاه کردن تصاویر توسط کودک و گوش دادن به داستانهای ساده از زبان پدر و مادر باعث رشد کلامی کودک میشود.
این کودکان در این سن به کتاب های آموزش تصویری معرفی اجسام و اشیای واقعی، همچنین ماژیک و مداد شمعی و نوشت ابزار های کودکانه، عروسک های کودک، عروسک تلفن، حیوانات پلاستیکی و هر عروسکی که نمونه واقعی آن در طبیعت باشد و پازل ها و اسباب بازی های ساختنی برای بازی نیاز دارد.
اسباب بازی مخصوص کودک دو تا چهار ساله
کودک دو ساله به سرعت در حال یادگیری زبان است و احساس خطر را درک می کند.با این همه فعالیت های فیزیکی زیادی مثل پریدن، بالا رفتن، آویزان شدن، قل خوردن و بازی های فیزیکی را امتحان می کند. او کنترل خوبی بر روی انگشت ها و دستانش دارد.در دو تا سه سالگی مهارتهای حرکتی ظریف و استفاده از دست و انگشتان پیشرفت بیشتری میکند. اسباب بازیهای کشیدنی، هل دادنی مثل ماشین و کامیون و ابزاری مثل رنگ انگشتی به تقویت مهارتهای دستی کودک کمک میکند.
یکی از وسایل بازی برای این بچه ها سه چرخه می باشد. سهچرخه ،به دلیل حس استقلالی است که کودک به واسطه این دستگاه به دست می آورد، هیجان انگیز می شود. کودک در هنگام استفاده از سهچرخه مانند دوچرخه به حفظ تعادل نیاز ندارد و فقط باید پدال بزند و در جاده های خیالی، خود را به دست باد بسپارد.
در این سن تواناییهای حرکتی، تجسم فضایی و درک فاصلهها در حال رشد است. توپ بازی هم میتواند نظر کودک را به خود جلب کند.
کامیون یا گاری بچهگانه هم مناسب کودکان در این سن و سال می باشد. کسانی که فرصت ندارند کودک را پارک ببرند بهتر است برای او یک کامیون باری اسباب بازی بخرند تا در گوشه ای از اتاق یا حیاط خانه، اسباب بازی هایش را پشت کامیون بار کند و با خود از این سو به آن سو بکشد و در محلی دیگر بارش را خالی کند و از این کار لذت ببرد.
یکی دیگر از وسایلی که در این دوران مورد علاقه ی کودکان به خصوص دختر قرار می گیرد، ست های آشپزخانه است. کودکان دوسال و بالاتر از بازی کردن با انواع میوه، سبزیجات، قابلمه، لیوان و قاشق پلاستیکی و …. لذت می برند. کودکان و به خصوص دختران در عالم خیال خود غذا و آب داخل قابلمه پلاستیکی می ریزند، با کبریت کوچک و الکی خود زیر گاز را روشن می کنند. با قاشق غذا را هم می زنند و آن را داخل بشقاب می ریزند و برای اطرافیانش که مهمانش هستند، سرو می کنند.این حس آشپزی و کدبانوگری برای آنها بسیار لذت بخش می باشد.
کامیون یا گاری بچهگانه هم مناسب کودکان در این سن و سال می باشد. کسانی که فرصت ندارند کودک را پارک ببرند بهتر است برای او یک کامیون باری اسباب بازی بخرند تا در گوشه ای از اتاق یا حیاط خانه، اسباب بازی هایش را پشت کامیون بار کند و با خود از این سو به آن سو بکشد و در محلی دیگر بارش را خالی کند و از این کار لذت ببرد.
کودکان در این گروه سنی وسایل شن بازی را هم دوست دارند. خاک بازی یکی از لذت بخش ترین سرگرمی های کودکان است. البته می توان گفت این بازی مختص کودکان نیست، انسان ها حتی در بزرگسالی نیز از این بازی لذت می برند. بهرت است برای لذت برردن کودک برای فرزند خود بیلچه و سطل و کامیون و دیگر وسایل موردنیاز برای شنبازی بخرتد تا در عالم کودکانه خود از آن لذت ببرد.
آجرهای خانه سازی (لگو) هم بهترین اسباب بازی کودک ۲ ساله برای تقویت مهارت های رشد و پرورش اوست. با کمک این اسباب بازی ها، کودک قدرت انتخاب، در دست گرفتن، روی هم چیدن و دسته بندی رنگ ها و شکل ها را یاد می گیرد. برای اینکه از امنیت این وسایل مطمئن باشید تا کودک آنها را در دهان خود نگذارد، خانه سازی های بزرگ و درشت را برای او انتخاب کنید.
یکی دیگر از وسایل بازی مناسب برای این کودکان پازل می باشد. کودک دوساله با ساختن پازل خیلی چیزها یاد می گیرد. رنگ و شکل و اندازه و قالب ها را یاد می گیرد و متوجه می شود هر قطعه ای جایگاه ویژه خودش را دارد و اگر در جای صحیح قرار نگیرند، نمی تواند به شکل موردنظر دست اسباب بازی -پازل چوبی پیدا کند. انواع پازل های کاغذی، پارچه ای و چوبی در شکل های سه بعدی، دو بعدی یا حیوانات در فروشگاه ها وجود دارند، فقط باید مناسب کودکان دو سال را انتخاب کرد.
کودکان در این سن و سال، اسباب بازی های حمام را هم خیلی دوست دارند. بهتر است والدین وسایل حمام او را کارتونی با شخصیت های زیبا همچون عروسک های قابل شستشو یا مجموعه حیوانات زیر آب مثل انواع ماهی و ستاره دریایی و . . . بخرند تا برای تمیز شدن و حمام کردن ذوق بیشتری داشته باشد و به اصطلاح به عشق آنها به حمام بیاید.
کودک دوساله با ساختن پازل خیلی چیزها یاد می گیرد. رنگ و شکل و اندازه و قالب ها را یاد می گیرد و متوجه می شود هر قطعه ای جایگاه ویژه خودش را دارد و اگر در جای صحیح قرار نگیرند، نمی تواند به شکل موردنظر دست اسباب بازی -پازل چوبی پیدا کند.
یک سری از اسباب بازی ها کشیدنی هستند. کودکان در این سن این اسباب بازی ها را دوست دارند.برخی از وسایل بازی خودشان سیم، دسته یا کابلی برای کشیدن دارند. برخی عروسک ها مثلا دم یا دست دراز دارند. بهتر است برای کودک دوساله خود دنبال اسباب بازی هایی باشید که بتواند دنبال خود بکشد و از این کار لذت ببرد.
علاوه بر این وسایل، کتاب های تصویری ؛ موزیک پلیر های خیلی ساده،چیزهای ساختنی برای این کودکان مناسب می باشد.
اسباب بازی کودکان تا 6 سال
این سن وقت مناسبی برای ورود به مهد کودک است.کودک بسیار کنجکاو است و زیاد سوال می کند. حس رقابت طلبی شعله ور می شود و کودک دوست دارد با دیگران تعامل کند. کم کم می توانند یک اسباب بازی را باهم به اشتراک بگذارند. قدرت تخیل و نمادسازی در این سن پیشرفتهتر میشود، بنابراین اسباب بازیهایی مثل ساز و شبیه به ابزار و اشیای دنیای واقعی، بازیهای تقلیدی را میسر میکنند. به علاوه با افزایش سن قدرت تفکر و پردازش شناختی کودک به سرعت در حال شکل گیری و گسترش است؛ بنابراین اسباب بازیهای آموزشی مثل پازلها، اعداد، حروف و تصاویر نیز مفید هستند. کودک در این سن با استفاده از بازیها میتواند شمردن و نامیدن را بیاموزد.بازی فکری به کودکان کمک می کند تا مهارت های زبانی و استدلالی خود را توسعه دهند . همچنین به کودکان یاد می دهد تا کشف کنند و مهارت های مختلف و خلاقیت را یاد بگیرند. بازی های فکری طوری طراحی شده اند تا به کودکان در جهت یادگیری هر چه بهتر کمک کنند.
اسباب بازی هایی که برای این سن توصیه می شود، پازل های ۲۰ قطعه ای و بیشتر و اسباب بازی هایی که به توانایی کودک در دسته بندی بر اساس قد و وزن و رنگ و … بپردازد، همچنین ساختنی های پیچیده تر، لباس هایی که کودک بتواند خودش بدون کمک بپوشد، نوشت افزار، چسب و خمیر و کاغذ و پخش کننده های موسیقی، اسباب بازی های حمل و نقلی، سه چرخه، آشنایی با ابزاری مانند میخ و چکش می باشد.
این کودکان نیاز به بازی های فکری مخصوص سن خود دارند. بازی فکری به کودکان کمک می کند تا مهارت های زبانی و استدلالی خود را توسعه دهند،همچنین به کودکان یاد می دهد تا کشف کنند و مهارت های مختلف و خلاقیت را یاد بگیرند. بازی های فکری طوری طراحی شده اند تا به کودکان در جهت یادگیری هر چه بهتر کمک کنند.
همچنین والدین باید برای تقویت مهارتها ،وسایل نقاشی را برای کودک فراهم کنند. خانه سازیها و لگوهای دارای جزییات بیشتر در این سن مناسب هستند و به افزایش قدرت پردازش و تمرکز کودک کمک میکنند.
اسباب بازی های مضر برای کودکان
بر اساس یافته های روانشناسان، استفاده از برخی اسباب بازیها برای کودکان خردسال مضر و زیانبخش است. این اسباب بازی ها می تواند وسایل بازی ریزی باشد که در دوره ابتدایی رشد که امکان در دهان رفتن و ایجاد خفگی دارند، باشد و باید توجه داشت که آنها را از کودک دور نگه دارید.همچنین اسباب بازیهایی که با مواد مضر مثل سرب و مواد سمی درست شده اند و سلامت کودک را به خطر می اندازند ؛این وسایل هم باید از دسترس نوزاد مخصوصا در دورههای اول رشد دور نگه داشته شوند.
اگر کودک در این سنین در معرض استفاده از تبلت ، تلفن همراه و یا بازی های ویدئویی قرار بگیرد، به درک منفعلانه عادت می کند که بهتر است بعد از بزرگ شدن فرزند اینگونه وسایل در اختیارشان قرار گیرد، نه در دوران کودکی. این ابزار نه تنها در رشد و خلاقیت کودک محدوودیت ایجاد میکنند، بلکه بر اساس پژوهشها میتوانند در دوره اولیه رشد بر مغز کودک، قدرت یادگیری و تعامل با محیط اختلال ایجاد کند.
وسایل و بازیهای دیجیتال و کامپیوتری برای کودکان خردسال و خصوصا زیر دو سال اصلا توصیه نمیشود. کودکان و مخصوصا کودکان خردسال در دوره ای از زندگی خود هستند که توانایی حسی آن ها درحال پیشرفت کردن است. اگر کودک در این سنین در معرض استفاده از تبلت ، تلفن همراه و یا بازی های ویدئویی قرار بگیرد، به درک منفعلانه عادت می کند که بهتر است بعد از بزرگ شدن فرزند اینگونه وسایل در اختیارشان قرار گیرد، نه در دوران کودکی. این ابزار نه تنها در رشد و خلاقیت کودک محدوودیت ایجاد میکنند، بلکه بر اساس پژوهشها میتوانند در دوره اولیه رشد بر مغز کودک، قدرت یادگیری و تعامل با محیط اختلال ایجاد کند.
اسباب بازیهایی که صدای خیلی بلند دارند مثل برخی تفنگها، موزیک خیلی بلند و... برای سلامت روان کودک مشکل ساز هستند و همچنین میتوانند بر شنوایی کودک تاثیر منفی بگذارند.
والدین باید اسباب بازی هایی را بخرند که کودکشان به آن علاقه دارد.اگر قرار باشد اسباب بازی آرامش کودک را از بین ببرد ، این برهم زدن آرامش از علاقه ی کودک نسبت به آن وسیله می کاهد. بهتر است که قبل از خرید اسباب بازی مورد نظر با کودک خود به انجام بازی مشابه آن بپردازید و با توجه به عملکرد کودک در طول بازی ، متوجه خواهید شد که آیا به انجام آن بازی علاقه ای دارد یا خیر.
سایر نکات راجع به اسباب بازی:
از انتخاب اسباب بازی هایی با قطعات مکانیکی مانند فنر، چرخ دنده ، چرخ و یا لولا خودداری کنید.اسباب بازی های پرتابی مانند بومرنگ می تواند باعث آسیب رساندن به چشم کودک شود و اگر فرزند از این وسایل استفاده میکند، باید قبل از هر چیزی توصیه های ایمنی را به او داشته باشید و به او گوشزد کنید که مراقب اطرافیان خود باشد.
قبل از دادن اسباب بازی به کودک خود بسته های پلاستیکی را از اسباب بازی جدا کنید . کاور های پلاستیکی بسیار خطرناکند زیرا ممکن است کودک آن را بر روی سر خود بکشدو دچار خفگی شود.
بادکنک ها یکی از وسایل سرگرم کننده و مورد علاقه ی کودکان می باشد ، اما ممکن است خطر هم داشته باشد و کودکان قطعات تکه تکه شده بادکنک ترکیده را دردهان خود قرار داده و ببلعند.
بهتر است تا زمانی که اسباب بازی های باتری خور و برقی مناسب کودکتان نیست، برایش فراهم نکنید، چرا که کودک به راحتی می تواند درپوش باتری را جدا کند و آن را در دهان خود قرار دهد.
قبل از دادن اسباب بازی به کودک خود بسته های پلاستیکی را از اسباب بازی جدا کنید . کاور های پلاستیکی بسیار خطرناکند زیرا ممکن است کودک آن را بر روی سر خود بکشدو دچار خفگی شود.