گاموفوبیا مانع جدید ازدواج جوانان ایرانی ؟

نویسنده : زینب سادات ابن‌الرضا | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی
طبق آمارهای رسمی، میزان ازدواج‌ها در سال ۸۹ حدود ۸۹۰ هزار بوده که در سال 1399 به کمتر از 530 هزار مورد رسیده است. در همین بین، مدیرکل جمعیت‌خانواده وزارت بهداشت گفته: «میزان ازدواج در کشور از سال ۸۹ تاکنون ۴۰ درصد کم شده و این زنگ خطری است که آینده کشور را در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی به مخاطره می‌اندازد.»(منبع خبر: ایرنا). واضح است که دلایل بسیاری باعث این کاهش آمار شده اما یکی از مسائلی که در چند سال اخیر جوانان به اصرار خانواده و به ناچار برای درمانش به مشاوران مراجعه می‌کنند و این مشکل رایج‌تر از گذشته شده است، پدیده گاموفوبیاست، ترسی بیمارگونه از متاهل‌شدن. در ادامه، نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.

فوبیا فراتر از تنفر است

«فوبیا» به تنهایی و به طور کلی، ترسی بیمارگونه و کنترل‌ناپذیر تعریف می‌شود. ترس مرتبط با فوبیا حسی فراتر از احساس تنفر یا ناراحتی است. مبتلایان به فوبیا ممکن است تشخیص دهند که ترس آن‌ها بیش از حد و غیرمنطقی است اما اغلب از مدیریت دلهره خود احساس ناتوانی دارند در حدی که دچار پریشانی و اضطراب روانی و فیزیکی مثل تپش قلب، لرزش، تعریق و... می‌شوند. افراد زیادی با فوبیاهای مختلف به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند که در بین آنان جوانانی هستند که با ترسی غیرواقعی از پیمان بستن، ترس از تعهد دادن و پذیرا شدن و همچنین باقی ماندن در یک رابطه ثابت و صادقانه در کنار شخص دیگر برای همیشه دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند که از اصطلاح گاموفوبیا برای مشخص کردن این ترس‌ها از لحاظ علمی و روان‌شناسی استفاده می‌شود.

ترسی غیرمنطقی اما رایج

فردی که طی دوران مجردی در نیمه راه پیشرفت است و برنامه‌های زیادی برای آینده‌اش دارد از هر تغییری مانند ازدواج می‌ترسد که معمولا در گاموفوبیا این ترس غیرمنطقی و بیش از حد گزارش می‌شود، در حالی که ازدواج به انسان ارزش و اعتباری جدید می‌دهد. از این رو می‌توان گفت هیچ فردی با ازدواج دچار ورشکستگی عاطفی، شخصیتی یا معنوی نمی‌شود بلکه فقط ارزش‌ها و داشته ‌هایش تغییر می‌کند. واقعیت این است که همه ما به یک اندازه در معرض شکست قرار داریم مگر این که در هر انتخابی به ویژه شریک زندگی منطق را در نظر بگیریم، نه فقط هیجانات و احساسات خود را. ما معمولا تصور می‌کنیم که ارزشمندترین دستاوردهای ما طی تجربیات متعدد به دست آمده ولی با کمک متخصص و مشاور می‌آموزیم ارزشمندترین دستاوردها به واسطه رویکردهای مناسب به دست می‌آید، البته تجربه هم گره‌گشاست.

علل ترس از ازدواج یا تعهد یا گاموفوبیا

احساسِ نداشتن امنیت‌شخصی
فرد، ازدواج برایش سخت است چرا که فکر می‌کند با ازدواج کردن همه مسائل شخصی، مالی و اجتماعی را باید به اشتراک بگذارد.

ترس از حوادث ناگوار مربوط به ازدواج
در بعضی از موارد گاموفوبیا با یک خاطره ناراحت‌کننده و ناخواسته در افراد بروز می کند. حوادثی مانند در دوران کودکی هدف سوء استفاده قرار گرفتن یا طلاق والدین یا نزاع بین پدر و مادر یا دیگر زوج‌های متاهل، شکست یا تجربه دیدن روابط فرازناشویی در ازدواج قبلی که باعث می شود فرد دیگر نه تنها به ازدواج فکر نکند بلکه در صورت فکر کردن به شدت احساس ترس در او پدیدار شود.

باورهای رایج و غلط درباره ازدواج
بعضی افراد فکر می‌کنند با شروع زندگی مشترک، تمام ارتباطات‌هایشان با دیگران، نزدیکان و دوستان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و به عبارت دیگر، باید به طور کامل قطع شود.
افسردگی
در شرایطی که فرد دچار افسردگی است، ترس ازمسئولیت، تعهد و ازدواج در او افزون‌تر خواهد شد. در چنین مواقعی معمولا تصویر ضعیف از خود و نبود اعتماد به نفس در فرد به وجود می‌آید که در پس آن با پدیده گاموفوبیا مواجه خواهد شد.

 

چگونگی مقابله با گاموفوبیا

گاموفوبیا یک اختلال و مشکل بسیار جدی است که فرد را به انزوا و تنهایی می‌کشاند. این افراد بی‌میل به ازدواج نیستند اما به شدت از قرار گرفتن و تعهد در روابط می‌ترسند و این ترس آسیب بزرگ و جبران‌ناپذیری طی زندگی همراه خواهد داشت. در چنین شرایطی فرد به کمک متخصص مشاور باید راه‌های چگونگی مقابله با گاموفوبیا را آموزش ببیند.
داشتن انتظارات منطقی از ازدواج
آگاه شوید چه انتظاراتی از رابطه زن‌و‌شوهری و ازدواج دارید. سطح انتظارات، توقعات، اهداف و همچنین میزان توانمندی‌های خود را مشخص کنید.

آگاهی از ترس‌های ذهنی
دلایلی را که باعث می‌شود وارد رابطه و ازدواج نشوید بررسی کنید و باید بدانید که وجود ترس‌هایی همچون از دست دادن آزادی، پذیرفته نشدن و تغییر کاملا منطقی و طبیعی است. چنان چه از وجود آن‌ها آگاه شوید، می‌توانید با فائق آمدن بر آن و برنامه‌ریزی کردن به دیدگاه‌های روشن‌تری برسید.

استفاده از تجربیات زوج‌های موفق
از تجربیات زوج‌های موفقی که در ارتباط سالمی حضور دارند، استفاده کنید چرا که آن‌ها یکدیگر را تشویق می‌کنند تا در جامعه قدرت عملکرد و توانایی شان را بالا ببرند و به نوعی به یکدیگر کمک می‌کنند تا با همراهی هم، سختی‌های زندگی را کمتر کنند.

کلید طلایی برای درمان گاموفوبیا

از مهم ترین مولفه‌هایی که در فرایند درمان حائز اهمیت است، خانواده درمانی است. به این صورت که خانواده فرد، آگاه به شرایط فرد گاموفوبیک می شوند و با برگزاری منظم جلسات مشاوره، فرد تحت حمایت خانواده قرار می‌گیرد که در این صورت انگیزه برای درمان بالا می‌رود که کلید طلایی برای موفقیت در درمان خواهد بود. درمان‌هایی از جمله دارو درمانی، مواجهه‌درمانی و درمان‌های رفتاری شناختی هم برای افرادی که دچار ترس بیش از حد یا غیرمنطقی از ازدواج هستند به کار می‌رود. در پایان شایان ذکر است که ترس از تعهد یا گاموفوبیا یک نوع تشویش غیرواقعی و واهی است که فرد پس از درمان متوجه می‌شود مزایایی که پس از ازدواج به دست می‌آید، خیلی بیشتر از چیزهایی است که فکر می‌کرده از دست خواهد داد.

---

منبع: زندگی سلام