رگ‌های واریسی؛ علت‌ها، درمان و پیشگیری

واریکوز می‌تواند فقط درد و اندکی تورم ایجاد نماید یا در شدیدترین حالت خود، منجر به لخته شدن خون، خونریزی و زخم شود.

علل ایجاد رگ‌های واریسی

کار یک سیاهرگ یا ورید، برگرداندن خون از تمام بدن به قلب شماست. دریچه‌هایی یک طرفه در داخل وریدها وجود دارند که کمک می‌کنند جریان خون از پاها به سمت قلب فرستاده شود. این دریچه‌های کوچک می‌توانند باز و بسته شوند. اما اگر این دریچه‌ها به دلایلی ضعیف شده و نتوانند به‌خوبی بسته شوند، خون در رگ‌ها تجمع کرده و به آن فشار آورده و باعث بزرگ و متورم شدن رگ می‌شود.
پاها بیشتر از سایر قسمت‌های بدن در معرض واریکوز قرار دارند زیرا این بخش‌ها جایی هستند که سخت‌ترین کار را در برابر نیروی جاذبه انجام می‌دهند.
در مورد خیلی از افراد، ضعیف شدن دریچه‌های داخل ورید (لانه کبوتری) و در نتیجه واریسی شدن رگ‌ها، جنبه موروثی دارد. دیگر فاکتورهایی که می‌توانند این احتمال را افزایش دهند شامل موارد زیر می‌شوند:
. تحرک نداشتن:
عضلات ساق پا به عنوان یک پمپ عمل کرده و خون را به سمت بالا پمپاژ می‌کنند، بنابراین اگر مدت زمان طولانی بنشینید یا بایستید، عدم وجود حرکت پمپاژ کننده می‌تواند باعث تجمع خون در پاها شود.
. وزن اضافی:
داشتن اضافه وزن می‌تواند در جریان خون در وریدهای بزرگی که در بالاتنه وجود دارند اختلال ایجاد کرده و تأثیر منفی بر رگ‌های پاهایتان بگذارند. دلیل اینکه گاهی در دوره بارداری، واریکوز به وجود می‌آید نیز همین است.
. چیزی مانع جریان خون به سمت بالا می‌شود:
یک انسداد فیزیکی، مانند یک لخته خون می‌تواند جلوی جریان خون از پاها به سمت بالا را بگیرد.
. سن:
با افزایش سن، دریچه‌های داخل وریدها ممکن است به خوبی سال‌های جوانی‌تان کار نکنند و این هم ریسک فاکتور دیگری برای واریکوز است.
. جنسیت:
متاسفانه خانم‌ها به دلیل تغییرات هورمونی که تجربه می‌کنند بیشتر مستعد واریکوز هستند. مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری نیز می‌تواند این احتمال را بالا ببرد.
. بارداری:
جنین در حال رشد شما فقط به مثانه‌تان فشار وارد نمی‌کند، بلکه به وریدهای پاهایتان نیز فشار می‌آورد. خوشبختانه در این مورد، رگ‌ها معمولاً در عرض سه تا 12 ماه بعد از زایمان بهبود می‌یابند.
همه‌ی رگ‌های قابل مشاهده روی پاها، رگ‌های واریسی نیستند. رگ‌های واریسی طیف گسترده‌ای دارند؛ از رگ‌های ریز و عنکبوتی گرفته تا رگ‌های بزرگ‌تر و کبود یا آبی‌رنگ و رگ‌های قلمبه شده و پیچ خورده که واقعاً رگ‌های واریسی محسوب می‌شوند؛ اما همه‌ی این رگ‌ها در طیف یکسانی از رگ‌هایی قرار می‌گیرند که خون از آن‌ها نشت کرده و جمع شده است.

رگ‌های واریسی چه مشکلاتی می‌توانند ایجاد کنند؟

رگ‌های واریسی فقط از نظر ظاهری آزاردهنده نیستند. هر وقت خون در جایی جمع شود و به جریان نیفتد، احتمال تشکیل لخته خون وجود دارد. لخته‌های خون می‌توانند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند، خصوصاً اگر به سمت ورید عمقی بروند. زیرا آن وقت این پتانسیل را دارند که به طرف ریه‌ها حرکت کنند.
رگ‌های واریسی می‌توانند خونریزی هم بکنند، خصوصاً در افراد سنین بالا که پوستشان نازک و ضعیف شده است. رگ‌های واریسی می‌توانند با آسیبی کوچک خونریزی کنند. ضربه‌ای که به پا وارد می‌شود می‌تواند خونریزی زیادی ایجاد کرده و حتی وضعیت فرد را اورژانسی کند.
پوست اطراف رگ‌های واریسی می‌تواند ملتهب شود، زیرا رگ‌های کوچک در پوست می‌توانند آسیب ببینند و آسیب دیدن رگ‌ها نیز توانایی‌ترمیم پوست را کاهش می‌دهد و در موارد شدیدتر می‌تواند زخم ایجاد نماید؛ زخم‌هایی که به‌سختی خوب می‌شوند.

چگونه می‌توان جلوی بدتر شدن رگ‌های واریسی را گرفت؟

راهکارهای ساده‌ای وجود دارند که کمک می‌کنند جریان خون بهتری در پاهایتان برقرار باشد. در نتیجه جلوی بدتر شدن رگ‌های واریسی گرفته خواهد شد.

به طور منظم ورزش کنید
عضلات پاهای شما، بزرگ‌ترین عضلات بدنتان هستند. این عضلات به وریدها کمک می‌کنند خون را به قلب برسانند. عضلات شما حین ورزش برخلاف جاذبه زمین عمل می‌کنند و به همین دلیل تمرینات مربوط به پا به پیشگیری از ظاهر شدن رگ‌های واریسی کمک زیادی می‌کنند.

اگر اضافه وزن دارید وزن کم کنید
اگر چاق باشید یا اضافه وزن داشته باشید، فشار بیشتری به پاهایتان وارد می‌شود. کاهش وزن اضافی باعث می‌شود رگ‌های واریسی جدیدی تشکیل نشوند. کاهش وزن، غیر از پیشگیری از واریکوز، فواید بی‌شمار دیگری هم دارد؛ احتمال بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع دوم را نیز پایین می‌آورد.

مدت زمان طولانی یک جا ننشینید یا نایستید
مشاغل امروزی ایجاب می‌کنند ساعت‌های متمادی یک جا بنشینید. یادتان باشد دست‌کم هر نیم ساعت یک بار از جایتان بلند شوید و چند دقیقه‌ای راه بروید. این کار، عضلات پا را وادار می‌کند خون را به سمت قلب برانند و این اتفاق وقتی نشسته‌اید کمتر می‌افتد. اگر شغلتان جوری است که باید بایستید، سعی کنید هر نیم ساعت راه بروید یا بنشینید و استراحت کنید.

لباس‌های تنگ نپوشید
پوشیدن لباس تنگ مخصوصا در ناحیه کمر و ساق، فشار زیادی به پاهایتان وارد می‌کند که می‌تواند رگ‌های واریسی را بدتر نماید.

پاهایتان را آویزان نگه ندارید
هر وقت ممکن است، پاهای خود را روی صندلی یا سطح بلندی بگذارید تا خون بتواند راحت‌تر به قلبتان بازگردد. مخصوصاً اگر به خاطر کارتان مجبورید ساعت‌های بنشینید یا بایستید، حتماً این مورد را رعایت کنید.

جوراب یا جوراب شلواری مخصوص واریس بپوشید
می‌توانید جوراب یا جوراب شلواری واریس بپوشید. جوراب واریس با فشار به قوزک پا و پایین پا، به برگشتن خون به قلب کمک می‌نماید. البته دقت کنید که برایتان تنگ نباشد.

رگ‌های واریسی چگونه درمان می‌شوند؟

در گذشته همیشه مدیریت واریکوز به جای مداخلات درمانی انتخاب می‌شد، زیرا تنها گزینه‌ی مداخله درمانی برای رگ‌های واریسی، نسبتاً تهاجمی بود.
اما امروزه، تکنیک‌های بسیار کم تهاجمی زیادی وجود دارند و به همین دلیل پزشکان، طرفدار درمان زودهنگام واریکوز با این شیوه‌ها هستند.
اولین قدم برای درمان رگ‌های واریسی، شناسایی علت آن است. این رگ‌ها علامتی هستند که مسئله‌ی دیگری را نشان می‌دهند و خود به خود بیماری محسوب نمی‌شوند. پزشک معمولاً از سونوگرافی برای شناسایی اینکه چه رگ‌هایی تغذیه‌کننده‌ی رگ‌های واریسی هستند استفاده می‌کند و اینکه آیا چیزی آن‌ها را مسدود کرده یا نه.
منبع مشکل و وضعیت فردی شما همگی در انتخاب دوره‌ی درمانی دخیل هستند، اما درمان‌ها می‌توانند شامل موارد زیر شوند:
. اسکلروتراپی: یک ماده شیمیایی تزریق می‌شود که داخل ورید را تحریک کرده و باعث می‌شود این رگ‌های ناخواسته تحلیل رفته و از بین بروند. باقیمانده‌ی رگ‌های تحلیل رفته توسط بدن جذب می‌شوند.
. ترمال ابلاسیون: ترمال ابلاسیون مشابه اسکلروتراپی است اما در این روش، رگ با لیزر یا امواج رادیویی با فرکانس بالا سوزانده می‌شوند.
. درمان واریکوز با چسب: باز هم رگ‌های ناخواسته واریسی نابود می‌شوند اما با استفاده از تزریق یک چسب مخصوص.
. جراحی: عمل جراحی برای برداشتن تمام رگ‌های واریسی انجام می‌شود.

برداشتن رگ‌های واریسی مشکلی ایجاد نمی‌کند؟ وجود این رگ‌ها لازم نیست؟

به نظر می‌رسد رگی که آن‌قدر بزرگ است که شما می‌توانید آن را از روی پوست ببینید، باید نقش مهمی در بدن داشته باشد اما در واقع این طور نیست. این رگ‌ها انجام وظیفه‌ای نمی‌کنند، بلکه رگ‌های کارآمد و به درد بخور دیگر را که به درستی کار می‌کنند به دردسر می‌اندازند. با برداشتن رگ‌هایی که کاری نمی‌کنند، رگ‌هایی که مجبورند به خاطر رگ‌های ناکارآمد اضافه کاری کنند، آرام و متعادل می‌شوند.

---