آیا ازدواج فامیلی خوب است؟

یکی از مهمترین دغدغه های هر پدر و مادری برای فرزندش ، زندگی و آینده ی او می باشد. آنها تمام تلاش خود را می کنند تا فرزندشان مناسبترین فرد را برای زندگی خود انتخاب کند. حال ممکن است این فرد یک فرد غریبه ای باشد که هیچ شناختی از او ندارند و یا ممکن است فرزندخواهر یا برادر خودشان باشد.

ازدواج فامیلی، ازدواجی است که زن و مرد جد مشترک داشته باشند. در گذشته خانواده ها خیلی بیشتر از زمان حال ،تمایل داشتند فرزندشان با فرزند یکی از فامیلها و آشنایان ازدواج کند، و حتی برخی از انها روی این موضوع تعصب داشتند و می گفتند که به هیچ عنوان با غریبه نباید وصلت کنند. چون در ازدواج فامیلی ،خانواده ها از همدیگر شناخت داشتند و هم کفو یکدیگر بودند. آنها معتقد بودند عقد دختر عمو و پسر عمو را در آسمان ها بسته اند. اما این نوع ازدواج ،اگرچه همراه با مزایایی برای خانواده ها می باشد، ممکن است مشکلاتی را هم برای آنها ایجاد کند.

ازدواج امری است که اگر دختر و پسر مهارتهای مهم زندگی را بلد نباشندو نتوانند با همسر و خانواده درست برخورد کنند، چه فامیلی و چه غریبه، با مشکل روبرو شده و بازنده ی این اتفاق می شوند.

 در واقع مهم‌ترین مسئله ،شناخت درست طرفین از یکدیگر قبل ازدواج است. شاید به همین دلیل خانواده‌ها فکر می‌کنند ازدواج فرزندشان با فامیل، که تصور می‌کنند شناخت خوبی نسبت به او و خانواده‌اش دارند مطمئن‌تر است و احتمال خوشبختی فرزندشان را بیشتر می‌کند. اما آیا در ازدواج های فامیلی میزان جدایی و طلاق کمتر هست؟ و آیا در ازدواج های فامیلی محبت بین همسران بیشتر است؟

 انواع ازدواج خویشاوندی

ازدواج با دختر عمو، دختر دایی، دختر خاله، دختر عمه و یا پسر عمو، پسر خاله، پسر دایی، پسر عمه انواعی از ازدواج فامیلی را پدید می‌آورد. در صورتی که فرزندان دو دختر خاله، دختر عمه، دختر عمو و یا دختر دایی با هم ازدواج کنند، نوعی از ازدواج خویشاوندی شکل می‌گیرد که به آن ازدواج موازی گفته می‌شود. نوع دیگری از ازدواج خویشاوندی، ازدواج متقابل است که در آن فرزند یک دختر خاله، دختر عمه، دختر عمو، دختر دایی با فرزند پسر خاله، پسر عمه، پسر عمو و یا پسر دایی ازدواج می‌کند. در فرهنگ های گذشته، بعضی از این ازدواج ها ناپسند و برخی دیگر مورد تشویق قرار می گرفت.

 باید و نباید های قبل از ازدواج فامیلی

 بهتر است همه کارهای قبل از ازدواج را انجام دهید و بعد آن را بین فامیل بازگو کنید. توجه داشته باشید یکی از مشکلات بزرگ ازدواج فامیلی ،اختلالات ژنتیکی در فرزندان است . نباید تا قبل از آزمایش ژنتیک کل فامیل را باخبر نکنید. اگر دختر و پسر با ازدواج فامیلی موافق هستند قبل از اینکه پسر به خواستگاری رسمی برود و رابطه ی عاطفی بین آنها ایجاد شود، لازم است یک مرکز مشاوره ژنتیک مراجعه کنند و از نظر ژنتیکی مورد بررسی قرار بگیرند و تا مطلع نشدن از جواب آزمایش فامیل را با خبر نکنند.

 بعد از اینکه جواب آزمایش و مشاوره ژنتیک مشخص و مثبت شد، صحبت های ابتدایی را آغاز کنند و ملاک ها و معیارهای خودشان برای ازدواج را عنوان کنند . اگر دختر و پسر قبل از مشاوره با یکدیگر گفتگو کنند و همین گفتگو ها صمیمیت ایجاد کند، اگر جواب مشاوره منفی هم که باشد نمی توانند تصمیم درستی برای آینده و زندگی خود بگیرند، حتی ممکن است تحت تاثیر احساسات خود قرار بگیرند و تن به ازدواج دهند و با مشکلات بعد از ازدواج روبرو شوند.

خانواده ها باید توجه داشته باشند که فرزندشان را  قبل از ازدواج فامیلی ،هم آزمایش ژنتیک ببرند و هم مشاوره ژنتیک. در آزمایش ژنتیک صرفا فقط آزمایش گرفته می شود و نمونه برداری انجام می شود و در مشاوره ژنتیک، سوال و جواب و گرفتن شرح حال از دختر و پسرانجام می شود. بنابراین لازم است افراد خویشاوندی که می خواهند با یکدیگر وصلت کنند مشاوره و آزمایش ژنتیک، هر دو با هم را انجام دهند.

یکی دیگر از مواردی که قبل از ازدواج باید به آن توجه داشته باشند ، مشاوره خانواده هاست. البته این مورد فقط منحصر به ازدواج فامیلی نمی شود و بهتر است همه خانواده ها قبل از ازدواج فرزندشان از جلسات مشاوره استفاده کنند. در واقع در همه ازدواج ها مخصوصا ازدواج های فامیلی باید طرفین از یکدیگر ارزیابی سنجیده ای داشته باشند. پس بعد از انجام مشاوره و آزمایش ژنتیک به یک مشاور خانواده مراجعه کنند تا بهتر بتواند آنها را با تبعات این ازدواج با خبر سازد.

چرا قبل از ازدواج فامیلی باید مشاوره ژنتیک انجام شود؟

 همانطور که گفتیم خانواده ها قبل از ازدواج فامیلی هم باید آزمایش ژنتیک داشته باشند و هم مشاوره ژنتیک . مشاوره ژنتیک از اهیمت خاصی برخوردار است. در حقیقت مهم‌ترین‌ عامل‌ معلولیت‌ و بیماری‌های‌ ژنتیکی‌ در ایران ازدواج‌های‌ فامیلی‌ است‌. بیماری‌های ناشی از ازدواج فامیلی اگر ادامه‌ یابد، در آینده‌ درصد بالایی‌ از جمعیت‌ کشور دچار معلولیت‌های‌ شدید یا خفیف جسمی و ‌ذهنی‌ خواهند شد. درنتیجه‌ به‌ طور متوسط روزانه‌ بیش‌ از ۱۰۰۰ کودک‌ و سالیانه‌ حدود ۳۵۰ هزار کودک‌ معلول‌ درکشور متولد می‌شوند، که‌ اکثر آنها را قربانیان ازدواج‌های‌ فامیلی‌ تشکیل می‌دهند.

مزایا و معایب ازدواج فامیلی

ازدواج فامیلی مزایا و معایبی دارد که در ادامه برخی از آنها را بیان می کنیم:
مزایای ازدواج فامیلی: بهترین مزیت ازدواج فامیلی، آشنایی و تناسب خانوادگی طرفین است . در ازدواج فامیلی خانواده ها از هم شناخت بیشتری دارند و حمایت‌های خانوادگی در این نوع  ازدواج بیشتر است.منظور از تناسب خانوادگی؛ شیوه‌ها و سبک تربیتی است که با آن رشد کرده‌اند و از کودکی بنا به سلیقه خانواده و والدین خود تحت قواعد خاصی بوده‌اند.مثلا اگر  فردی در فضایی بزرگ شده باشد که در آن خانواده خیلی به زن اهمیت نمی‌دهند و مرد قدرت مطلق است، نمی‌تواند با دختری ازدواج کند که در خانواده‌اش زن‌ها همه‌کاره بودند.در واقع بین خانواده های آنها تناسبی وجود ندارد و نبود تناسب ممکن است مشکلات جدی در زندگی زناشویی به وجود آورد.
همچنین هماهنگی فرهنگ و رسوم خانوادگی و همچنین  تناسب ارزش‌ها و عقاید می‌تواند بسیاری از اختلافات احتمالی در آینده را کاهش دهد. در واقع زمانی که سازگاری و هماهنگی بین همسران و خانواده هایشان صورت گیرد،زندگی زناشویی ثبات بیشتری می یابد.
منظور از تناسب فرهنگی ، یعنی فرهنگ که عبارت است از بایدها و نبایدها و ارزش‌ها و ضدارزش‌های ما باید با همسرمان در تناسب باشد. یعنی این طوری نباشد که اگر ما ارزش کسی را به پول و ثروت او می‌دانیم، همسرمان در نقطه مقابل باشد و بگوید ارزش افراد به میزان تحصیلات آنها یا دیگر معیارهاست نه ثروت آنها و مدل ماشین‌شان. به علاوه در دید وسیع‌تر فرهنگ ما در بحث کلان هم باید در تناسب یکدیگر باشد که در ازدواج فامیلی چنین مشکلی وجود ندارد.
 باید و نباید های یک دختر شمالی با یک پسر اهل جنوب و یا اهل آذربایجان زیاد است و یکسان نیست و این اختلاف فرهنگی نقطه آغازین دعواها و اختلافات آنهاست.

 از دیگر مزایای ازدواج فامیلی تناسب اعتقادی هم می باشد.از آنجا که اعتقادات، جنس محکمی دارند و هر فردی با هر اعتقادی چه شیعه و سنی، چه بودایی و حتی لائیک حاضر است پای عقاید خود بایستد، نداشتن تناسب اعتقادی واقعا مساله‌ساز است. هر کدام از افراد در زندگی برای خود اعتقاداتی دارد که فقط به خودش ربط دارد اما وقتی قرار شد دو نفر در کنار هم و به عنوان زوج زندگی کنند، نمی‌توانند بگویند موسی به دین خود، عیسی به دین خود.در ازدواج فامیلی جنس اعتقادات خانواده از یک نوع است و همین مساله یعنی اینکه از  یک دسته از درگیری‌ها و مشکلات دور هستند.
ازدواج فامیلی باعث تحکیم پیوندهای خانوادگی و همبستگی بین اعضا و شکل گیری فرصت های عالی برای انتقال ارزش های فرهنگی خانواده و تداوم آن طی نسل های متمادی در خانواده می شود.

زمانی که ازدواج فامیلی بین خانواده ها صورت می گیرد، آنها از وضع مالی و اقتصادی یکدیگر باخبر هستند و همین باعث می شود که در امر ازدواج، مهریه خرید جهیزیه، مراسم عقد و عروسی برای یکدیگر آسانتر بگیرند و این ازدواج با تسهیلات و هزینه کمتری همراه است.

برخی مطالعات نشان داده است که در ازدواج فامیلی طلاق و جدایی کمتر صورت می گیرد،چون این نوع ازدواج ها روابط فامیلی  را تحت الشعاع خود قرار می دهد. در واقع با جدایی دو نفر از هم، اغلب کل روابط خانوادگی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و ممکن است باعث از هم پاشیده شدن یک فامیل شود، بنابراین در اکثر موارد در صورت ایجاد اختلاف، بزرگان و ریش‌سفیدان بین زن و شوهر داوری و آشتی و مسالمت را بین آنها برقرار می‌کنند.

در ازدواج های فامیلی به علت رفت و آمد و معاشرت بیشتر با خانواده ها با یکدیگر ، طرفین شناخت بهتر و بیشتری از اخلاق، اعمال و رفتار هم دارند.

معایب ازدواج فامیلی: ازدواج فامیلی همانطور که مزایایی دارد، معایبی هم برای خود دارد.اول اینکه احتمال دخالت اطرافیان در زندگی زن و شوهر در ازدواج‌های فامیلی بیشتر از سایر ازدواج‌هاست و دامنه این دخالت‌ها معمولا گسترده‌تر و فراتر از خانواده‌های درجه یک دوطرف است و اغلب به کل فامیل کشیده می‌شود.

 در ازدواج های فامیلی خانواده ها تحقیقی در مورد یکدیگر انجام نمی دهند و فکر می کنند چون سال‌ها همدیگر را می‌شناسند؛ خانواده خوبی هستند و نیازی به تحقیق ندارند.مثلا بعضی از خانواده ها  می‌گویند «او را مثل بچه خودم بزرگ کرده‌ام» پس نسبت به بررسی و ارزیابی این تناسب‌های مهم نیازی احساس نمی‌کنند. در صورتی که اکثر مشکلات هم از این طرز فکر ناشی می‌شود که دو خانواده بی‌گدار به آب می‌زنند. پس خانواده ها بدون آنکه در نظر بگیرند ازدواج فامیلی خوب است یا بد، با هم بدی‌ها و خوبی‌های این تصمیم یعنی وصلت با فامیل را بررسی کنند. شاید وقتی محاسن و معایب آن را بدانند بهتر بتوانند انتخاب کنند و در هر ازدواجی که دارند چه با فامیل و چه غریبه، موفق و خوشبخت شوند.
 در ازدواج فامیلی برخی از خانواده ها فکر می کنند که بین فرزندانشان تناسب شخصیتی و عاطفی برقرار است و بر همین اساس آنها انتظار دارند دخترخاله، پسرخاله یا دختر دایی، پسر عمه از لحاظ شخصیتی و اخلاقی هیچ تضادی با هم نداشته باشند و مناسب یکدیگر باشند.این باور غلط می‌تواند زمینه بی‌انگیزه و بی‌رغبت‌شدن دختر و پسر جوان یا خانواده‌های آنها شود و آنها را از ارزیابی و بررسی اینکه آیا در تناسب اخلاقی و شخصیتی با هم هستند منصرف کند.

در ازدواج فامیلی اختلاف ژنتیکی دیده می شود.این اختلافات اگرچه ممکن است در فرزندان خودشان دیده نشود، اما ممکن است در نسل بعدی به وجود بیاید.
 در ازدواج فامیلی ،خطر بیماری‌های مادرزادی انتقال‌یافته به فرزندان وجود دارد که متخصصان ژنتیک نسبت به این موضوع هشدار داده اند. زیرا ژن مخصوص بیماری هم از پدر و هم از مادر به کودک به ارث می رسد و فرزند به شدت بیمار خواهد شد.

بیماری های ناشی از ازدواج فامیلی

در بین جامعه این طور جا افتاده است که خطر ازدواج فامیلی فقط در به دنیا آمدن کودک معلول است؛ درحالی که ازدواج فامیلی برای زوجین هم می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. البته امروز علم پزشکی پیشرفت داشته و نباید نگران این موارد باشیدولی باید آنها را مد نظر قرار دهید. در ادامه برخی از بیماری های ناشی از ازدواج فامیلی را بیان می کنیم:

احتمال نقص ایمنی
یکی از بیماری های ناشی از ازدواج فامیلی این است که کودک متولد شده ، مبتلا به بیماری نقص ایمنی باشد. کودکان مبتلا به این بیماری در معرض بیماری‌های عفونی قرار دارند و این وضعیت ناشی از ایمنی پائین بدن آن‌ها نسبت به سایر کودکان است.

زمانی که  سیستم ایمنی بدن به شکل درست کار نکند امکان ابتلا به این وضعیت وجود دارد. افرادی که در چنین شرایطی قرار دارند باید به سرعت فرزند خود را نزد متخصص برده و برای درمان آن اقدام کنند. امروزه نقص ایمنی با استفاده از قرص‌ها و ویتامین‌ها قابل درمان می‌باشد.
احتمال سقط جنین
یکی دیگر از بیماری های ناشی از ازدواج فامیلی؛ احتمال سقط جنین است. تحقیقات نشان داده است که میزان سقط جنین ناخواسته و مرده زایی در ازدواج‌های فامیلی، بیشتر از ازدواج‌های غیر فامیلی است.

معلولیت کودکان
خطر تولد کودک معلول حاصل از ازدواج فامیلی یکی از مهم‌ترین خطرات ناشی از ازدواج فامیلی است. در نتیجه‌ی ازدواج فامیلی امکان این که اختلالات ژنتیکی متعددی بین زوجین رخ بدهد، وجود دارد. همچنین این اختلالات در صورت وقوع، ذهن و جسم کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تحقیقات نشان داده که درصد قابل توجهی از مرگ و میر نوزادان به دلیل اختلالات ژنتیکی رخ می‌دهد. باید به این نکته توجه کرد که احتمال وقوع اختلالات ژنتیکی در دورترین ازدواج‌های فامیلی هم وجود دارد.

احتمال ابتلای زوجین به بیماری شب کوری
یکی دیگر از بیماری های ناشی از ازدواج فامیلی،شب کوری  است. این بیماری بر اثر کمبود ویتامین (آ) در بدن به وجود می آید. ازدواج فامیلی ممکن است باعث شود زوجین در سنین بالا مبتلا به این بیماری شوند. این بیماری در طول زمان روی بینایی فرد مبتلا تاثیر می گذارد و اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به کوری دائمی شود. از دیگر تبعات این بیماری می‌توان به خشک شدن چشم اشاره کرد. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری و سایر تبعات ناشی از ازدواج فامیلی باید مشاوره ژنتیکی به طور کامل و منظم انجام شود.

 سخن آخر:

در ازدواج فامیلی هر خواهر و یا برادری باید به یکدیگر فرصت دهند تا با شناخت کامل از هم ازدواج خوب و مثبتی بین فرزندانشان صورت گیرد و اگر یک موقع این ازدواج صورت نگرفت،نباید این تصمیم و خواستگاری بر روابط آنها تاثیر بگذارد و به گونه ای برخورد نکنند که حق انتخاب را از فرزندان خود بگیرند.

---