نحوه استعلام و تایید چک در سامانه صیاد بانک مرکزی

در قانون جدید اصلاح صدور چک؛ صادرکننده چک باید مندرجات چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع را علاوه بر اینکه در برگ چک درج می‌کند در سامانه صیاد نیز ثبت کند.

همچنین ذینفع چک نیز هنگام دریافت برگ چک باید مندرجات آن را در سامانه صیاد، استعلام و با مندرجات برگ چک تطبیق دهد، اشخاصی که قصد انتقال چک را دارند نیز دیگر نیازی به پشت نویسی چک ندارند و باید اطلاعات هویتی ذینفع جدید را در سامانه صیاد ثبت کنند.

انجام این امور از طریق سامانه صیاد؛ شامل اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک بانک‌ها، برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت و شعب بانک‌های عامل امکان‌پذیر است، همچنین سایر ابزار مورد استفاده برای ارائه خدمات چک به مشتریان شامل مواردی مانند تلفن‌بانک، ابزار پیامکی، کدهای دستوری و غیره نیز در دست بررسی است که توسط شبکه بانکی اطلاع‌رسانی خواهند شد.

سامانه ثبت چک صیادی چیست؟

سامانه صدور یکپارچه دسته چک که به اختصار، سامانه صیاد نامیده می شود، عنوان سامانه ای است که از سال 1396،  از سوی بانک مرکزی و با هدف کلی تشدید نظارت بر روند صدور دسته چک برای متقاضیان و معاملات مربوط به چک راه اندازی گردید. دلیل راه اندازی سامانه صیاد آن بود که تا پیش از راه اندازی این سامانه، افراد زیادی، بدون اینکه از مقررات مربوط به چک و به خصوص مقررات کیفری آن آگاهی داشته باشند، اقدام به گرفتن دسته چک و صدور چک کرده بودند، که تعداد بسیار بالایی از این چک های صادر شده، برگشت خورده و منتهی به صدور گواهی عدم پرداخت و در نهایت حکم حبس برای صادرکنندگان آن شده بود.

تعداد بالای زندانیان پرونده های چک برگشتی، بانک مرکزی را وادار به ورود به قضیه نمود؛ هرچند با تاسیس سامانه صیاد و آموزش های ارائه شده در رابطه با طریقه چگونگی ثبت چک در سامانه صیاد و حتی بعد از آن و با تصویب قانون جدید صدور چک در سال 97 و تصویب آیین نامه اجرایی آن، بازهم تغییر محسوسی در روند صدور و انتقال چک اتفاق نیفتاد، اما در نهایت از پنجم فروردین ماه 1400 و با اعلام ممنوعیت صدور چک حامل، در  نهایت تلاش های بانک مرکزی برای مقابله با پدیده چک برگشتی و معضلات آن، پس از 4 سال به ثمر نشست.

مزیت‌ چک صیادی چیست؟

در شیوه جدید، دسته‌ چک‌های تمامی بانک‌ها کاملاً یک‌ شکل و یک‌ رنگ صادر می‌شوند که با هدف ‏یکپارچه‌ سازی و استاندار سازی طراحی‌شده و هویت اوراق بهادار را پیدا خواهد کرد.

طبق روال جدید، ‏دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته‌ چک نیستند و متقاضی دسته‌ چک از طریق سامانه بانک ‏مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته‌ چک برایش صادر می‌شود‎.‎

در سامانه صیاد امکان استعلام پیشینه صادر کننده چک برای دریافت‌ کننده وجود دارد که بزرگ‌ترین ‏مزیت برای کاهش آمار چک‌های برگشتی خواهد بود. با اجرایی شدن صدور دسته‌چک‌های جدید ‏که علاوه بر متحدالشکل بودن، در نحوه صدور نیز از روش یکسانی پیروی می‌کنند، ارتباط متقاضی ‏دسته‌چک با شعبه به ارتباط متقاضی با سامانه صیاد تغییر می‌کند‎.‎

بنابراین با کنار رفتن شعبه و عوامل انسانی، فرآیند اعتبارسنجی، صدور و رصد استفاده از چک کاملاً ‏مکانیزه می‌شود و امکان اینکه صدور دسته‌چک بر اساس روابط شعب و مشتریان شکل بگیرد، ‏دیگر وجود نخواهد داشت. با راه‌اندازی این سیستم یک‌پارچه صدور چک، اطلاعات چک به‌صورت ‏آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند.

این سیستم ‏باعث منحصربه‌فرد بودن چک و آنلاین بودن آن بدون در نظر گرفتن بانک صادرکننده می‌شود‎.‎ بنابراین باتوجه به این قانون و ارایه دسته چک‌های جدید که دارای تاریخ انقضا هستند، باید ثبت و انتقال و دریافت چک در سامانه چک صیادی انجام شود.

نحوه ثبت اختیاری چک در سامانه صیاد

از سوی روابط عمومی بانک مرکزی اعلام شده، در راستای فرهنگ‌سازی و آموزش عموم در اجرای ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک به منظور ثبت الکترونیکی چک در سامانه صیاد،امکان ثبت، تائید و انتقال چک در سامانه صیاد به صورت اختیاری از طریق اپلیکیشن‌های موبایلیِ مورد تائید بانک مرکزی که اسامی آن‌ها در تارنمای شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارت (شاپرک) و همچنین از طریق درگاه‌های نوین بانک‌ها و موسسات اعتباری (اینترنت بانک و همراه بانک) منتشر می شود، فراهم شده است.

بر اساس این سامانه صدور قانونی و نقد شدن برگه ی چک منوط به تعیین هویت گیرنده، مبلغ و تاریخ آن توسط صادر کننده در سامانه است و انتقال چک با ثبت هویت گیرنده ی جدید امکان پذیر است و عدم ثبت این اقلام از نقد شدن چک جلوگیری می کند.

طبق اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، امکان ثبت اختیاری صدور ،دریافت و انتقال چک از طریق نرم افزارهای آپ و ۷۲۴ و همچنین از طریق درگاه‌های نوین بانک‌ها و موسسات اعتباری (اینترنت بانک و همراه بانک) فراهم گردیده است.

نحوه ثبت چک در سامانه صیاد در اپلیکیش آپ

جهت استفاده از این سرویس در اپلیکیشن "آپ" می بایست جدید ترین نسخه اپلیکیشن را نصب نموده و پس از ورود به برنامه، سرویس چک صیادی را انتخاب نمایید.

مرحله اول: در این سرویس وضعیت اعتباری صادرکننده چک، ثبت چک صیادی، تایید دریافت و مندرجات برگ چک، انتقال چک صیادی، استعلام وضعیت چک صیادی وجود دارد. 

مرحله دوم: بعد از منوی باز شده گزینه ی "ثبت چک صیادی" را انتخاب نموده و در صفحه ی باز شده میبایست نام بانک صادر کننده ی چک و شناسه ۱۶ رقمی صیاد را وارد کرد. 

مرحله سوم: با پیغام احراز هویت و ثبت مشخصات کارت بانکی صادر کننده چک با استفاده از رمز پویا و شماره تلفن صاحب حساب مواجه خواهید شد. 

مرحله چهارم: با ثبت مشخصات کارت بانکی با استفاده از رمز پویا و کد شش رقمی ارسال شده به تلفن همراه صاحب حساب در سایت شاپرک، احراز هویت شما انجام می پذیرد.

مرحله پنجم: بعد از مشاهده ی ثبت مشخصات کارت بانکی و تایید احراز هویت اطلاعات حساب چک شما نشان داده خواهد شد که در صورت تایید می بایست وارد مرحله ی بعد شوید. 

مرحله ششم: در این مرحله باید مندرجات چک شامل مبلغ و تاریخ چک و دریافت کننده های چک را وارد نمایید. لازم به ذکر است که در حال حاضر سامانه صیاد فقط برای صدور چک در وجه اشخاص حقیقی فعال می باشد.

مرحله هفتم: مشخصات کامل چک صادر شده را مشاهده خواهید کرد و در صورت تایید گزینه ی ثبت و تایید چک را انتخاب خواهید کرد و بدین صورت چک شما در سامانه ی صیاد ثبت خواهد شد و فقط گیرنده ی مورد تایید شما می تواند چک را نقد کند.

هنگام تایید دریافت چک، اطلاعات زیر به کاربر نمایش داده می شود:
- مبلغ چک.
- موضوع چک.
- شناسه صیادی.
- بانک و کد شعبه.
- شماره سریال چک.
- تاریخ سر رسید چک.
- شماره حساب متصل به چک.
- نام و شماره ملی دریافت کنندگان چک.
 
نکات قابل توجه سامانه چک صیادی:
- در حال حاضر سرویس چک صیادی فقط برای فرد حقیقی در دسترس است.
- هنگام احراز هویت کاربران، بانک صادر کننده کارت ۱۲۰۶ ریال از حساب کاربر کسر می‌کند.
- استفاده از سامانه چک صیادی در حال حاضر اختیاری است و با اعلام بانک مرکزی به یک الزام تبدیل می‌شود.- کاربران لازم است هنگام احراز هویت، برای اولین بار مشخصات کارت بانکی خود را در سامانه شاپرک وارد کنند، این فرآیند برای هر کارت فقط برای اولین احراز هویت انجام می‌شود.

---