تبیان، دستیار زندگی

چرا نواحی کوهستانی برای ما اهمیت دارند؟ مطالعات اجتماعی پایه پنجم

نواحی کوهستانی تامین کننده خاک و آب هستند و شرایط مناسبی را برای رونق اقتصادی آن کشور ایجاد می‌کنند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
کوه ها
کوه ها؛ سطح خشکی های زمین را تشکیل می دهند و مسکن حداقل 10 درصد از جمعیت جهان در این نواحی قرار دارد. بیش از نیمی از جمعیت جهان به آب خیزهای کوهستانی وابسته اند. کوه ها سرچشمه اصلی منابع آب شیرین جهان هستند، بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری کمیاب در کوهستان ها جای دارند.

زندگی دشت ها به کوهستان بستگی دارد. بدون آب رودخانه هایی که از کوه ها سرچشمه می گیرند. کشاورزی در دشت امکان پذیر نیست؛ آب مهمترین و اساسی ترین محصول کوه است که بدون آن، زندگی ممکن نیست.

کوه ها مناطق دریافت نزولات آسمانی می باشند، کوه ها می توانند مناطق بارشی باشند، به صورت قابل قبول (رودخانه ها، یخچال های طبیعی و یخچال های طبیعی، دریاچه ها) و همچنین به صورت نامنظم (آبی که به خاک نفوذ می کند) رسوب می کند.

کوه ها

به کوه ها "برج آب" گفته می شود!

کوهستان ها برای آب اهمیت دارند چرا که "برج های آبی" جهان محسوب می شوند و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد از منابع آب شیرین سیاره ما را تامین می کنند. با این حال تمامی شواهد موجود حاکی از آن است که یخچال های تمامی کوهستان های سراسر جهان به دلیل تغییرات اقلیمی در حال ذوب و ناپدید شدن هستند.

مراتع کوهستانی از دیگر محصولات محیط کوهستان است، بیش از نیمی از روستاهای کشور در کوه ها و دامنه های کوهستان واقع شده است، جایی که به علت باران مناسب و خاک حاصل‌خیز محل تولید، و حبوبات دیم و میوه های متنوع ایران می باشند، کوهها در تعدیل شرایط اقلیمی نقش بسیار مهمی دارند.اگر رشته کوه های فلات ایران وجود نداشت، این منطقه فاقد هرگونه حیات و بارندگی و دارای آب و هوای خشک و صحرای می بود. بخشی از کوه های جهان و بخش عمده جنگل های ایران در کوه ها و نواحی مرتفع قرار دارند. 

ارتفاعات شمالی البرز پوشیده از جنگل های است که از نظر تنوع بسیار غنی هستند و از رویشگاه های منحصر به فرد جهان محسوب می شوند، بسیاری از میراث فرهنگی جوامع بشری در کوه ها قرار دارد.

تمدن های درخشان بسیاری در کوهستان متولد شده اند و کوه ها حافظ مرز و بوم ها و محل پناه بردن انسان ها در مواقع بروز فاجعه ی انسانی (جنگ) و طبیعی (سیل) هستند، کوه ها الهام بخش انسان در چیرگی بر موانع و دشواری ها بوده اند کوه، نهاد مقاومت، استحکام، پایداری و سربلندی است.

در مناطق کوهستانی برف و باران بسیاری وجود دارد و در فصل زمستان بیشتر مواقع این مناطق دارای باران و برف هستند و به همین دلیل باعث سرازیر شدن آب ها شده و جویبارها را تشکیل می دهند و جویبارها هم سبب تشکیل رود می شوند و همین برف ها در فصول گرم سال به آب تبدیل شده و باعث می شود که رودها تشکیل شوند.

حدود یک میلیارد نفر در جهان در مناطق کوهستانی زندگی می کنند و بیش از نیمی از جمعیت انسانی برای آب، غذا و انرژی پاک به کوه ها وابسته اند. با این حال کوه ها تحت تهدید تغییرات اقلیمی، تخریب زمین، بهره برداری بیش از حد و بلایای طبیعی بوده و پیامدهای بالقوه گسترده و ویرانگری برای مناطق کوهستانی و سایر نقاط جهان در پیش است.

کوه ها شاخص های اولیه تغییرات اقلیمی هستند و با تداوم افزایش گرمای جهانی، ساکنان مناطق کوهستانی که از گرسنه‌ترین و فقیرترین مردم جهان به شمار می روند با مشکلات بیشتری برای ادامه زندگی مواجه می شوند.

افزایش درجه حرارت همچنین به این معناست که یخچال های کوهستانی به میزانی بی سابقه در حال ذوب شدن هستند که این امر منابع  آب شیرین دامنه کوه ها را برای میلیون ها نفر تحت تاثیر قرار می دهد. اگر چه جوامع کوهستانی طی نسل‌های مختلف دانش و استراتژی های غنی در مورد چگونگی تطبیق پذیری با آسیب پذیری اقلیمی کسب کرده‌اند.

تغییرات اقلیمی، تغییرپذیری آب و هوایی و بلایای ناشی از آب و هوا به همراه حاشیه سازی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، آسیب پذیری ساکنان کوهستان ها را نسبت به کمبود غذا و فقر شدید افزایش می دهد. در حال حاضر یک سوم افراد در کشورهای در حال توسعه نسبت به ناامنی غذایی آسیب پذیر برآورد شده اند.

با افزایش آسیب پذیری جوامع کوهستانی، مهاجرت چه به خارج از کشور و چه به مراکز شهری افزایش می یابد. افرادی که در نقاط کوهستانی باقی می مانند اغلب زنانی هستند که برای مدیریت مزارع ولی با دسترسی کم به اعتبار، آموزش و حقوق پایینِ تصدیِ زمین ها در این مناقط می‌مانند.

مهاجرت از مناطق کوهستانی همچنین منجر به از دست رفتن غیرقابل تخمینِ شرایط تامین خدمات اکوسیستم و حفظ فرهنگ و تنوع زیستی آن می شود. سرمایه گذاری و سیاست ها می توانند شرایط سخت زندگی جوامع کوهستانی را تسکین دهند و روند خروج و مهاجرت از مناطق کوهستانی را برعکس کنند.

 

کوه ها

چرا حفاظت از کوه ها مهم است؟

- حفاظت از کوه ها برای کاهش بلایای طبیعی اهمیت دارند چرا که تغییرات آب و هوایی منجر به ایجاد بلایای طبیعی می شوند. بهمن ها، سیل ها و رانش های زمین به سمت مناطق پست تر حرکت کرده و باعث از بین رفتن جنگل ها، سیل زدگی جوامع و جمیعت ها می شوند. 

- کوه ها برای آب اهمیت دارند چرا که "برج های آبی" جهان محسوب می شوند و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد از منابع آب شیرین سیاره ما را تامین می کنند. 

- کوه ها برای غذا اهمیت دارند چرا که مراکزی مهم برای تنوع کشاورزی و محل تولید بسیاری از غذاها از جمله برنج، سیب زمینی، کینوآ، گوجه فرنگی و جو هستند. با این حال با تاثیر تغییرات اقلیمی بر کشاورزی کوهستان ها، این مناطق محل زندگی گرسنه ترین مردم جهان با بیشترین میزان کمبود غذا و سوء تغذیه هستند.

- کوه ها برای گردشگری اهمیت دارند چرا که مقاصد کوهستانی حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از گردشگران جهان را به خود جذب کرده و برای تنوع فرهنگی، دانش و میراث مهم هستند. با وجود این که گردشگری کوهستانی پتانسیل توسعه و رشد اقتصادی در مناطق دورافتاده و منزوی را دارد، هنوز هم جوامع کوهستانی بسیاری از این موضوع بی نفع مانده و در فقر زندگی می کنند.

-  کوهستان ها برای جوانان اهمیت دارند چرا که با وجود چشم اندازهای زیبا، زندگی در کوهستان ها به خصوص برای جوانان روستایی می تواند دشوار باشد. جوانان با ترک روستاهای کوهستانی در جست و جوی شغل باعث فقدان جمعیت جوان و افزایش کمبود کارگر در این مناطق شده اند. مهاجرت از مناطق کوهستانی منجر به افزایش کشاورزی های متروکه، فرسایش زمین ها و آتش سوزی های مکرر جنگل ها شده است. در سطح جامعه نیز ارزش های فرهنگی و سنت‌های باستانی در حال از بین رفتن هستند.

- کوه ها برای مردم بومی اهمیت دارند چرا که بسیاری از مناطق کوهستانی محل زندگی جوامعه بومی باستانی هستند که دانش، سنت ها و زبان هایی گران بها داشته و آن را حفظ می کنند. ساکنان کوه ها سیستم های استفاده از زمین ها را به طوری برجسته توسعه داده و دانش و استراتژی های ارزشمند برای چگونگی تطبیق با تغییرات آب و هوایی دارند که طی نسل ها به دست آمده است.- کوه ها برای تنوع زیستی اهمیت دارند چرا که نیمی از نقاط برجسته تنوع زیستی در کوهستان ها تجمع یافته و کوه ها تقریبا یک چهارم از تنوع زیستی زمینی را در بر می گیرند. کوه ها محل زندگی گونه های نادری از حیوانات و همچنین گیاهان برجسته و زیبایی هستند. 

کوه ها

سوالات درس مطالعات اجتماعی پایه پنجم

چرا نواحی کوهستانی برای ما اهمیت دارند؟
چون رودها که منبع مهم آب شیرین ما هستند، از کوهها سرچشمه می گیرند.

ارزش های اقتصادی نواحی کوهستانی را بنویسید.
-ذخایر آب
- معدن و ذخایر طبیعی
-دامپروری
-تعدیل آب وهوا
-محل سرچشمه رودها

در کدام دوران زمین شناسی ناهمواری های ایران شکل نهایی یافت؟
دوره کواترنز.

عوامل تغییر شکل ناهمواری های ایران بعد از کواترنر را بنویسید.
بعد از کواترنز ناهمواری ها تحت تأثیر عوامل فرسایش تغییر شکل می یابند. این عوامل (آب های روان، باد، اختلاف دما به همراه عملکرد انسان، که با بهره برداری های گوناگون خود از محیط، سرعت تغییرات را افزایش داده است، موجب تغییر شکل ناهمواری های ایران شده است.

انواع سرزمین های هموار را نام ببرید.
دشت ها و جلگه ها.

عوامل پیدایش دشت ها را بنویسید.
دشت ها به دو صورت شکل گرفته است؛ یکی اینکه عوامل فرسایشی مانند باد و باران ناهمواری را هموار کرده است و دیگر اینکه مواد حاصل از فرسایش بین کوهها، رسوب کرده و سطح همواری را به وجود آورده است.

چرا در گذشته های دور مهمترین تمدن ها در کنار رودها به وجود آمدند؟

زیرا مردم در کنار رودها زندگی می کردند تا بتوانند از آب رودها برای کشاورزی استفاده کنند.

چرا باوجود دریاهاو اقیانوسها بازهم انسان ها با کمبود آب روبرو هستند؟
چون آب دریاها شور است و برای آشامیدن، شست و شو، کشاورزی و سایر فعالیتها مناسب نیست.

انسان آب شیرین مورد نیاز خود را از کجا به دست می آورد؟
از منابع برف و باران.

آب باران و آبی که از آب شدن برف ها به وجود می آید، چه می شود؟
بخشی از آن در سطح زمین روان می شود و رودها را به وجود می آورد و بخشی هم به داخل زمین فرومی رود وآب های زیرزمینی را تشکیل می دهد.

مراحل تشکیل رود را بنویسید؟
از باریدن باران و آب شدن برف ها جویبارها درست شده و از به هم پیوستن جویبارها، رودها تشکیل می شوند.
 
برای استفاده از آب های زیرزمینی چه می کنیم؟
چاه یا قنات خفر می کنیم.

کوه ها
ها چگونه به وجود می آیند؟
گاهی آب های زیرزمینی خودبخود به سطح زمین می آیند و چشمه ها را به وجود می آورند.

رودهای ایران از کجاها سرچشمه می گیرند؟
رشته کوه های البرز و زاگرس و کوه های داخلی.

رودها به کجا می ریزند؟
به اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و باتلاق ها

وسعت کدام ناحیه ی آب و هوایی ایران بیشتر است؟ چرا؟
ناحیه ی گرم و خشک؛ به علت کمبود بارندگی سالانه.

روستاییان از آب رودها برای چه کارهایی استفاده می کنند؟
کشاورزی، آشامیدن، شست و شو.

چرا باید از رودها محافظت کنیم؟
رودها تنها منبع آب شیرین هستند. ماهی ها که از منابع غذایی مهم هستند در رودها زندگی می کنند.

پراکندگی جغرافیایی نواحی کوهستانی کشور چگونه است؟
بخش زیادی از سرزمین ما را نواحی مرتفع و کوهستانی تشکیل می دهد. اگرچه ارتفاع کوه ها در بعضی جاها کم تر و در برخی مناطق بیشتر است؛ به نظر می رسد کوه ها، نواحی شمالی، شمال غربی، غربی، شرق و نواحی پراکنده ای از مرکز کشور را دربرگرفته است.

تاثیر ناهمواری های کشور بر زندگی مردم را بنویسید.
این ناهمواری ها گاه در طول تاریخ، مانع ورود مهاجمان به سرزمین ما شده، و عالوه بر آن درتشکیل اجتماعات انسانی و نوع زندگی مردم بسیار تأثیرگذار بوده است.

تقسیمات ناهمواری های ایران را بنویسید.
ـ سرزمین های کوهستانی که اغلب بیش از هزارمتر از سطح دریاهای آزاد ارتفاع دارند.
ـ سرزمین های هموار که شامل دشت ها و جلگه های کم ارتفاع در نواحی داخلی یا سواحل دریاها می شوند.

انواع ناهمواری های مناطق مرکزی ایران را بنویسید.-بخشی به شکل رشته کوه که به آن ها کوه های مرکزی(رشته کوه مرکزی)گفته می شود.
-برخی توده های نفوذی آذرین که به آنها کوه های منفرد مرکزی می گویند.

این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .