هوا چطور و از طریق چه چیزی وارد گیاهان می‌شود؟ درس علوم پایه پنجم

در گیاهان اندام های ویژه‌ای جهت رساندن اکسیژن به سلول ها و انتقال دی‌اکسید کربن حاصل از تنفس آن ها به خارج وجود ندارد، تبادل گازها از راه روزنه‌ها و عدسک‌ها، انجام می‌شود.

در بین سلول های تشکیل دهنده اندام های گیاه وجود حفرات کوچک و بزرگ و اتاقک های زیر روزنه‌ای و سلول های کروی با حفرات فراوان در زیر عدسک‌ها موجب می‌شوند که تبادلات گازی در گیاه به سهولت انجام شود. گازهای حاصل از فرآیند فتوسنتز و تنفس برحسب قوانین انتشار گازها در گیاه بین اندام های گیاه و محیط خارج مبادله می‌گردد.

در ریشه‌ها نیز عمل تنفس با استفاده از هوای موجود بین ذرات خاک انجام می‌شود و چنانچه برای مدت طولانی فضاهای موجود بین ذرات خاک از آب پر شود، بسیاری از گیاهان دچار خفگی ریشه شده و آثار آن پس از مدتی در بخش هوایی ظاهر می‌شود.

از جمله این آثار بی رنگ شدن شاخه و برگ های نورسته، ریزش اندام های تولید مثلی و توقف در رشد گیاه است. در عده‌ای از گیاهان مردابی انشعاباتی از ریشه به خارج از آب در آمده تشکیل اندام های تنفسی به نام شش ریشه‌ها را می‌دهند که برای تبادل هوا کمک موثری به شمار می‌آیند.

در گیاه اندام های مختلفی وجود دارد. برخی از اندام ها در رشد گیاه مؤثرند و گروهی دیگر وظیفه تولید دانه را به عهده دارند.
دسته ی اول که اندام های رویا نام دارند. شامل ریشه، ساقه و برگ می شوند. این اقدام ها با جذب آب و مواد لازم، انتقال آن ها به سلول های غذا ساز و سپس رساندن مواد غذایی ساخته شده به همه سلول های گیاه باعث رشد آن می شوند.
دسته دوم اندام های زایا مثل گل و میوه هستند که تشکیل دانه و پراکنده شدن آن برای رشد گیاه جدید را به عهده دارند، در گیاهان مختلف ساقه و ریشه هر کدام ممکن است در هوا، خاک یا آب قرار د اشته باشند.

ریشه

معمولاً در خاک قرار دارد و چند وظیفه ی مهم دارد:- ثابت و محکم نگه داشتن گیاه در خاک
- جذب آب و مواد معدنی لازم برای غذا سازی گیاه از خاک توسط تارهای کشنده
- بعضی از گیاهان غذای ساخته شده توسط برگ را در ریشه ذخیره می کنند . مانند هویج، شلغم، تربچه، چغندر.

تارهای کشنده
ریشه های بسیار نازکی هستند که در اطراف و انتهای هر ریشه قراردارند و وظیفه آن ها جذب آب املاح و هوای موجود در خاک است. ریشه ی همه ی گیاهان تار کشنده دارد.

اگر تارهای کشنده گیاهی آسیب ببیند گیاه نمی تواند آب ومواد محلول مورد نیازش را از خاک بگیرد و در نتیجه می میرد یارشدش کم می شود، وقتی قلمه ی گیاهی را ر آب می گذاریم پس از مدتی می توانیم ریشه و تارهای کشنده را ببینیم.

ساقه

ساقه ی گیاه چند وظیفه ی مهم دارد:

- رساندن آب و مواد معدنی به وسیله ی آوندها از ریشه به برگ
- غذای ساخته شده در برگ را به وسیله ی آوندهابه تمامی بخش های گیاه می رساند.
- شاخه و برگ و میوه و دانه را محکم نگه می دارد.
- برخی از گیاهان غذای ساخته شده در برگ را در ساقه ذخیره می کنند.مانند: نیشکر ،کاکتوس ، کرفس و ریواس

آوند
درون ساقه ی گیاه لوله های بسیار باریکی وجود دارد که آب را از ریشه به قسمت های بالایی گیاه می برند، لوله ها آوند نام دارد. شاید دقت کرده باشید که در گل فروشی ها، انتهای ساقه ی گل ها را به صورت مایل (کج ) می بُرَند، دلیلش این است که سطح ورود آب به گیاه بیشتر شود و آب بهتر و بیشتر به گیاه برسد.

برگ

محل غذا سازی گیاه است. در برگ رگ برگ ها همان آوندها هستند، بعضی از گیاهان مانند گندم (دانه ی یک قسمتی) رگ برگ های موازی دارندو بعضی از گیاهان مانند لوبیا(دانه ی دوقسمتی) رگ برگ های منشعب دارند.

ما انسان ها هوا را از راه بینی وارد شش های خود می کنیم ، گیاهان نیز هوا را از طریق سوراخ های ریزی که در پشت و روی برگ ها وجود دارند، وارد برگ خود می کنند. به این سوراخ های ریز ، روزنه می گویند.

گیاهان اکسیژن مورد نیاز خود را از راه روزنه دریافت می کنند و کربن دی اکسید را دفع می کنند، اگر پشت و روی برگ های گیاهی را با ماده ای بپوشانیم ( مانند وازلین یا رنگ ) راه های ورود و خروج هوا به گیاه بسته می شود و پس از مدتی گیاه پژمرده شده و می میرد.

رگ برگ ها هم کار انتقال مواد را انجام می دهند و هم به برگ شکل و استحکام می دهند. برگ اولین اندامی است که هنگام کم آبی پژمرده می شود. زیرا رگ برگ ها دارای روزنه های فراوانی هستندکه مقداری آب را به صورت بخار آب از دست می دهند.راه ورود هوا به گیاه
در رو و پشت برگ ها، سوراخ های ریزی وجود دارد. هوا از این سوراخ ها وارد گیاه می شود. به این سوراخ های ریز، روزنه می گویند. گیاهان از راه روزنه ها اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت می کنند و کربن دی اکسید را دفع می کنند.

درس یازدهم علوم پایه پنجم

گیاهان برای رشد خود به آب، خاک مناسب، نور و هوا نیاز دارند. منظور از هوا گاز اکسیژن است. گیاهان به مواد معدنی که در آب و خاک وجود دارند، نیازمند هستند.

وقتی دانه ی گیاهی را می کاریم، ابتدا ریشه سبز شده و رشد می کند. روی ریشه تارهای بسیار ریزی وجود دارد که آب و مواد معدنی را جذب می کنند. به آن ها تارهای کشنده می گویند.

آب و مواد معدنی که توسط ریشه جذب می شوند از طریق آوندهایی که در ساقه هست به برگ می رسند. آوندها در برگ به شکل رگ برگ دیده می شوند.

گیاهان گاز کربنیک هوا را گرفته و اکسیژن پس می دهند. هوا از روزنه هایی که در پشت وروی برگ وجود دارند، وارد گیاه می شود.

گیاهان از گاز کربنیک ( کربن دی اکسید ) برای عمل غذا سازی ( فتو سنتز ) استفاده می کنند. گیاهان اکسیژن را از راه روزنه ها می گیرند و گاز کربنیک را هم از همین راه دفع می کنند.

گیاهان با استفاده از انرژی نور خورشید، گازکربنیک و موادی که از آب و خاک می گیرند، غذا می سازند. غذا در برگ ساخته می شود.

گیاهان با استفاده از سبزینه ( کلروفیل ) غذا می سازند. اگر روی برگ های یک گیاه را با روغن بپوشانیم به طوری که هوا نتواند وارد گیاه شود، پس از مدتی آن گیاه از بین می رود.

گیاهان برای رشد خود به آب، خاک مناسب، نور و هوا نیاز دارند، منظور از هوا گاز اکسیژن و گاز کربنیک است. آبیاری منظم، به موقع و به اندازه، موجب تولید محصولات کشاورزی بهتر می شود.

گیاهان برای رشد خود، به مواد معدنی که در آب و حاک وجود دارند، نیازمند هستند. گیاهان توسط ریشه مواد معدنی مورد نیازشان را از آب و خاک می گیرند.

گیاه بخشی از غذایی را که می سازد، خود مصرف می کند و بقیه ی آن در ساقه، برگ؛ میوه وریشه ی گیاه ذخیره می شود که به مصرف دیگر حانداران مانند انسان می رسد.

خاک شور خاکی است که دارای املاح پتاسیم و سدیم زیاد باشد. گیاهان اکثرا در خاک شور یا نسبتا شور رشد نمی کنند، اما برخی گیاهان مانند جو در خاک شور یا نسبتا شور هم رشد می کنند.

خاک حاصلخیز خاکی است که تمام مواد لازم برای رشد گیاه را در خود دارد، خاک مناسب برای رشد گیاه باید دارای خاک رس، ماسه و کود باشد. کود از تجزیه ی بدن موجودات زنده و بقایای آنها به وجود می آید.

خاکی که ماسه ی بیشتری داشته باشد، زودتر آب خود را از دست می دهد، خاکی که رس بیشتری داشته باشد، مدت بیشتری آب را در خود نگه می دارد.

خاکی که به مقدار مساوی دارای ماسه، خاک رس وگیاخاک باشد برای کشاورزی مناسب تر است زیرا، سرعت نفوذ و حجم ذخیره ی آب در این نوع خاک بیشتر است.

در مناطق کم باران، گیاهان در خاکی که رس بیشتری داشته باشد بهتر رشد می کنند. گیاهان با استفاده از انرژی نور خورشید، گازکربنیک و موادی که از آب و خاک می گیرند، غذا می سازند.

اگربه گیاه نور نرسد، برگ های آن زرد می شوند ( سبزینه یا کلروفیل آن از بین می رود) و گیاه نمی تواند غذاسازی کند در نتیجه خود گیاه نیز رشد نکرده و از بین می رود، اگرهوا به گیاه نرسد، نمی تواند غذاسازی کند و خود گیاه نیز رشد نکرده و از بین می رود.

اگر گیاهی را در ظرفی بگذاریم که در آن کامل بسته باشد به طوری که هوا به گیاه نرسد، پس از مدتی آن گیاه از بین می رود، اگر روی برگ های یک گیاه را با روغن بپوشانیم به طوری که هوا نتواند وارد گیاه شود، پس از مدتی آن گیاه از بین می رود.

سوالات درس علوم پایه پنجم

هوا از طریق ........... وارد گیاه می‌شود.
- رگ برگ.
- تار کشنده.
- روزنه.
- آوند.

اندام اصلی و کارخانه غذاسازی گیاه کدام است؟
- ساقه.
- برگ.
- کشنده.
- میوه.

گیاهانی که آوند ندارند، گیاهان .................. هستند.
- گلدار.
- پیشرفته.
- کوتاه قد.
- دانه دار.

مالیدن وازلین بر روی برگ موجب بسته شدن کدام یک از قسمت‌های گیاه می‌شود؟
- رگ برگ.
- روزنه.
- آوند.
- تارهای کشنده.

کدام مورد نمی‌تواند از وظایف ریشه باشد؟
- جذب آب.
- تنفس.
- ذخیره‌ی غذا.
- غذا سازی.

وظیفه‌ی تارهای کشنده در گیاهان، مانند کدام مورد زیر در انسان‌ها است؟
- بینی.
- پا.
- روده.
- سلول‌های عصبی.

رابط بین ریشه و برگ گیاه کدام بخش گیاه است؟
- تارکشنده.
- ساقه.
- گل.
- میوه.

رگبرگ هایی که وارد برگ می شوند چه موادی را با خود منتقل می کنند؟
- آب و مواد معدنی.
- مواد غذایی.
- گاز اکسیژن.
- گاز کربن دی اکسید.

هنگام عوض کردن گلدان گیاه را با خاک اطراف ریشه به یک گلدان دیگر منتقل می کنند تا چه چیزی آسیب نبیند؟
- ریشه.
- تارهای کشنده.
- آوند.
- گزینه های الف و ب.کدام یک از جملات زیر صحیح است؟
- کار برگ، غذا سازی است.
- کار روزنه شبیه بینی انسان است.
- کار آوند، هدایت آب از ریشه به همه‌ی اندام‌هاست.
- کار ریشه نگه‌داری گیاه در خاک و جذب آب و مواد معدنی است.