مواد چگونه تغییر حالت می‌دهند؟ درس علوم پایه دوم
مواد می تواند از حالتی به حالت دیگر تغییرنماید و این تغییر حالت گاهی ممکن است به دمای بسیار پایین و یا فشار بالا نیاز داشته باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : شنبه 1400/03/01 ساعت 14:31
ماده تحت تأثیر انرژی است و اگر ماده ای انرژی کافی را جذب کند، اتم ها و مولکول ها بیشتر به اطراف حرکت می کنند.
انرژی جنبشی افزایش یافته می تواند ذرات را به اندازه کافی از یکدیگر دور کند تا تغییر شکل دهند. همچنین، افزایش انرژی بر الکترون های اطراف اتم ها تأثیر می گذارد.
برای اینکه یک مایع را تبخیر کنیم، باید به آن گرما بدهیم تا انرژی جنبشی آن افزایش پیدا کند و دمای آن به نقطه جوش برسد.
با رسیدن به نقطه جوش، در حقیقت به نقطه‌ای می‌رسیم که حالت ماده از مایع به بخار تبدیل میشود. برای وقوع این اتفاق، گرمای بیشتری را باید فراهم کنیم تا انرژی مناسب برای جدا شدن مولکول‌ها و تبدیل آنها به فاز گازی تامین شود.
درس علوم پایه دوم
نقطه جوش، نقطه ذوب یک ماده به طور مستقیم به قدرت نیروهای جاذبه بین مولکول‌ها بستگی دارد. نقطه ذوب پایین، به موادی اختصاص دارد که نیروهای جاذبه آنها بسیار ضعیف هستند. نقطه ذوب بالا نیز به موادی اختصاص دارد که نیروهای جاذبه آنها بسیار قوی باشند.
- سطح مواد پرکاربرد زندگی روزمرهٔ خود را بر پایه ملاک داشتن شکل معین یا گرفتن شکل ظرف به خود، به دو دسته جامد و مایع طبقه بندی کنند و حداقل اثر گرم و سرد کردن بر تغییر شکل یک ماده را آزمایش کرده و گزارش دهند.
- با همکاری یکدیگر فهرستی از آنچه در محیط زندگی خود می بینند را بر پایهٔ ویژگی های جامد و مایع طبقه بندی کرده و گزارش دهند. اثر گرم و سرد کردن را بر تغییر شکل یک یا دو ماده، آزمایش کرده و گزارش دهند.
- سطح مواد را با توجّه به ویژگی ظاهریشان طبقه بندی کرده و به طور مرتّب به فهرست و طبقه بندی خود، موادی دیگر اضافه کنند و در طبقه بندی خود به موادی که جامد و مایع نیستند نیز توجّه نشان دهند. اثر گرم و سرد کردن را بر تغییر شکل بیش از دو ماده آزمایش کرده و گزارش دهند.
مواد مختلف یعنی عنصرها، ترکیب ها و مخلوط ها همیشه به یک صورت باقی نمی مانند و ممکن است تغییر کنند و می دانیم که همه مواد از نظر رنگ، حجم، بو، سختی و نرمی با هم متفاوتند و علی رغم این تفاوت ها پاره ای از مواد به هم شبیه اند.
شباهت های مواد عبارتند از :
- همه مواد حجم دارند.
- همه مواد وزن دارند.
- ماده ی تشکیل دهنده همه مواد جرم آنها را تشکیل می دهد.
- همه مواد از مولکول تشکیل شده اند.
- مولکول همه مواد از ذرات کوچک تری به نام اتم تشکیل شده است.
تغییر فیزیکی و تغییر شیمیایی
در بعضی تغییرات، جنس ماده عوض نمی شود، یعنی ماده به ماده دیگری تبدیل نمی گردد. به این گونه تغییرات، تغییرات فیزیکی گفته می شود.مانند تبخیر آب و ذوب شدن یخ. در گروهی دیگری از تغییرات، خاصیت های ماده به کلی تغییر می کند. یعنی یک ماده به ماده دیگری تبدیل می شود. به چنین تغییراتی تغییرات شیمیایی گفته می شود. مانند پختن غذا، زرد شدن برگ درختان.
تغییر فیزیکی (آزمایش جوشانده آب، یخ زدن آب در فریزر)
وقتی آب بخار می شود، مولکول آن تغییر نمی کنند، بلکه فاصله آنها از هم زیاد می شود و مولکول ها در هوا پراکنده می شوند تبخیر، یک تغییر فیزیکی است.اما اگر نان را روی حرارت بگیریم تا سیاه شود، دیگر نان نیست بلکه تغییر شیمیایی کرده و ماده دیگری به وجود آمده و مولکول های نان تغییر نکرده اند. آهن یک عنصر است.
اگر یک وسیله آهنی را در هوای مرطوب بگذارید، دچار تغییر شیمیایی می شود زیرا در هوا، اکسیژن وجود دارد. این ماده که در اثر این تغییر شیمیایی به وجود آمده رنگ آهن نامیده می شود که به آن اکسید آهن می گویند.
اکسید آهن یک ترکیب است. برای اینکه ماده ای تغییر کند مدتی زمان لازم است که گاه می توان مدت آن را پیش بینی کرد.
همهٔ چیزهای اطراف ما ماده هستند، مواد جا می گیرند، جامدها شکل معینی دارند و مایعات به شکل ظرف خود در می آیند. گرما مواد را از حالت جامد به حالت مایع درمی آورد. مواد مایع با از دست دادن گرما به حالت جامد درمی آیند. همهٔ چیزهایی که در اطراف خود می بینیم از ماده ساخته شده است.
مواد دارای جرم و وزن هستند و فضا را اشغال می کنند، مواد عموماً به سه حالت جامد، مایع و گاز بوده و از ذرّات کوچکی به نام مولکول تشکیل شده اند.
در مواد جامد مولکول های مواد بسیار نزدیک یکدیگر قرار دارند و چون حرکت و جابه جایی کمی دارند، به شکل ثابتی دیده می شوند. مولکول های موادّ مایع از یکدیگر فاصله دارند و حرکت و لرزش آن ها نسبت به جامدها بیشتر است. به همین دلیل به شکل ظرفی که در آن قرار می گیرند، درمی آیند.
بعضی چیزها مثل صدا، نور و گرما و … که در اطراف ما وجود دارد و ما از طریق حواسمان به آنها پی می بریم، ماده نیستند، زیرا نه جرم دارند و نه فضایی را اشغال می کنند.
حالت های ماده
- جامد: موادی که از خود شکل مشخصی و ثابتی دارند؛مانند: یخ، کتاب، تراش، میز و غیره.- مایع: موادی که شکل مشخصی ندارند و همیشه به شکل ظرفی که در آن ریخته میشوند در می آیند؛ مانند: آب، شیر و غیره.
- گاز: موادی که شکل ثابتی ندارند و در همه جا پخش می شوند؛مانند: بخار آب، دود، هوا و غیره.
آب تنها ماده ای که به هر سه حالت در طبیعت وجود دارد.
آب؛ مایع.
یخ؛ جامد.
بخار آب؛ گاز.
اثر گرما بر مواد
-گرما باعث مایع شدن برخی مواد جامد میشود؛مانند:مایع شدن یخ و شکلات.- گرما باعث بخار شدن برخی مواد مایع میشود؛مانند:بخار شدن تدریجی آب دریا.
اثر سرما بر مواد
- سرما باعث مایع شدن برخی مواد گازی می شود؛ مانند: سرد شدن بخار آب که باعث تشکیل باران می شود.بیشتر بخوانید:
برای مراقبت از داندان‌ها چه کارهایی باید انجام دهیم؟
برای مراقبت از داندان‌ها چه کارهایی باید انجام دهیم؟
حجم
ماده جا می گیرد، برخی جای کمتر برخی جای بیشتر که به آن حجم آن ماده می گویند؛ مانند: هندوانه جای بیشتری از سیب می گیرد، پس حجم هندوانه بیشتر از سیب است.جرم
مقدار ماده ای که هر جسم را تشکیل می دهد جرم می گویند که به صورت وزن هم بیان می شود؛ مانند: جرم یک میز از یک کتاب بیشتر است،پس سنگین تر است.
سوالات درس علوم پایه دوم ابتدایی
کدامیک از واژه های زیر برای بیان تغییر فیزیکی و کدامیک برای معرفی تغییر شیمیایی بکار می روند.خردکردن، ساییدن، ذوب شدن، تبخیر شدن، آسیاب کردن----> تغییر فیزیکی
فاسد شدن، زنگ زدن، سوزاندن ----> تغییر شیمیایی
برای شمع سه خاصیت فیزیکی و یک خاصیت شیمیایی مثال بزنید.
خاصیت شیمیایی: به آسانی می سوزد.
خاصیت فیزیکی: جامد است، براثر گرما ذوب می شود، رنگ آن معمولاً سفید مایل به زرد است.
چند ماده ای که در اطراف خود می بینید، نام ببرید؟
صندلی، میز ، کیف ، مداد ، مدادتراش و...
کدام سبد(سبد بزرگ یا سبد کوچک) جای بیشتری می گیرد به چه دلیل؟
سبد بزرگ جای بیشتری را می گیرد، چون میوه‌های بیشتری در آن قرار دارد.
یک حبه ی قند، یک سیب از چه نظر به هم شباهت دارند؟ از چه نظر با هم تفاوت دارند؟ شباهت: هردو شیرین، جامد و خوراکی هستند.
تفاوت: سیب میوه ولی قند تنقلات است، سیب دانه و پوست دارد ولی قند حبه‌ای و کله‌ای است، سیب به رنگ‌های مختلف است ولی قند فقط سفید است.
خیر
وقتی آجیل‌ها را در داخل ظرف‌های متفاوت می‌ریزید، آیا شکل دانه‌های آن تغییر می‌کند؟
خیر شکل آن ها تغییری نمی کند.
آیا گردو، نخودچی، کشمش، بادام و پسته مواد جامد هستند؟ به چه دلیل؟
بله.چون شکل آنها را می‌توانیم نقاشی کنیم وشکل شان در ظرف های متفاوت تغییر نمی کند.
شکر را در پارچ بریزید و به آن آب اضافه کنید و هم بزنید. چه اتفاقی می‌افتد؟
آب شیرین میشود.
آب در بطری، پارچ و لیوان هربار به چه شکلی در می‌آید؟
به شکل همان ظرف درمی‌آید.
شربت را در لیوان، پارچ و کاسه بریزید و آن را نقاشی کنید.هر بار شکل شربت چه تغییری می کند؟ شربت به شکل ظرف خود در می آید.
چند مایع دیگر نام ببرید؟
نوشابه، شیر، نفت، الکل، دوغ، آب، آب‌میوه، بنزین.
وقتی شکلات‌های یک نفره تهیه شد، کدام مواد تغییر شکل می‌دهند؟
شکلات ها
کدام مواد به شکل قبلی خود باقی می مانند؟
مغز پسته، بادام و بیسکویت.
آیا قطعه‌های خرد شده‌ی شکلات جامد هستند؟
بله
به نظر شما برای شکلات‌های خرد شده، بعد از گرم شدن چه اتفاقی می‌افتد؟
نرم شده و به حالت مایع درمی‌آیند.
برای مغز پسته، بادام و بیسکویت چه اتفاقی می‌افتد؟
پسته و بادام شکل قبلی خود را دارد، بیسکویت خرد شده است.
چه چیزی باعث شد شکلات‌ها به شکل قالب در‌آیند؟
سرما و یخ که قالب‌ها را در آن می‌گذاریم.
سرما باعث می شود شکلات سفت شود.
چه چیزی باعث تغییر حالت مواد میشود؟
- گرما
- کاغذ
- سنگ
- چوب
کدام دسته از مواد زیر جامد هستند؟
سنجد - سماق - سرکه
سیر - سنجد - سکه
سرکه - سکه - سیر
سیر - سماق - سمنو
ذرّه های خُرد شده‌ی قند و حبّه‌ی قند به ترتیب چه حالتی از مادّه هستند؟
مایع - مایع
مایع - جامد
جامد - جامد
جامد - مایع
برای ساخت شکلات آجیلی، در مرحله (1) و (2) چه چیزی باعث تبدیل حالت میشود؟
1) گرما 2) گرما
1) گرما 2) سرما
1) سرما 2) سرما
1) سرما 2) گرما
چندماده مثل یخ، کره، روغن جامد، دنبه، شمع و ... انتخاب کنید. هریک را در ظرف های جداگانه حرارت دهید.گزارش مشاهدات خود را به کلاس ارایه دهید.آن ها نیز مانند شکلات ها بر اثر حرارت تغییر شکل داده ومایع شدند و پس از سرد شدن به شکل قالب خود در آمدند.
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .
