در زمان کدام پادشاه اشکانی ایران به کشوری قدرتمند تبدیل شد؟ مطالعات اجتماعی پایه چهارم

پادشاهی اشکانی نام دودمانی ایرانی تبار و یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایران‌زمین بود که به قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد و بنیانگذار این دودمان، اشک نامیده می‌شد، این پادشاهی در قرن سوم قبل از میلاد توسط اَرشَک، پس از فتح پارت در شمال شرقی ایران تأسیس گردید.

سپس مهرداد یکم با تصرف مناطق ماد و میان‌رودان، قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد و سرانجام شاهنشاهی اشکانی در دوران مهرداد دوم به اوج گستردگی خود رسید. 

گسترش سلسله اشکانی در دورهٔ اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می‌شد. به‌ همین دلیل قرار گرفتن جاده ابریشم در گسترهٔ حکومت اشکانی و قرار گرفتن در مسیر بازرگانی بین جمهوری روم (بعدها امپراتوری روم) و حوضه مدیترانه و امپراتوری هان در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت جهانی تبدیل شد.شاهان اشکانی خود را "شاهنشاه" می‌خواندند که نشانگر ادعای آنان بر جانشینی هخامنشیان است، در واقع شاهان اشکانی به راستی شاهِ شاهان بودند، زیرا تعداد زیادی از شاهان منطقه فرمانروای اشکانی را به عنوان شاهنشاه خود به رسمیت می‌شناختند؛ درحالی که در دوره هخامنشی فرمانروایان محلی توسط دولت مرکزی انتخاب می‌شدند، شاهنشاهی اشکانی تعداد زیادی پادشاهی کوچک و بزرگ را در دل خود جای داده بود که فرمانروایی بر آنان به صورت موروثی دست به دست می‌شد.

سرداران بزرگ اشکانی 

در اواخر حکومت هخامنشیان به دلیل اختلافات داخلی و بی لیافتی شاهان این حکومت ضعیف شدو  در همان زمان اسکندر به ایران حمله کرد و آن ها را شسکت داد.

در زمان حمله ی اسکندر، ایرانیان در برابر آن ها ایستادگی کردند امّا با وجود همه ی تلاش ها، کشور به دست بیگانگان افتاد.

آریو برزن یکی از فرماندهان شجاع ایرانی بود که تا آخرین نفس با سپاه دشمن جنگید و سرانجام کشته شد. یکی از جنگ ها سورنا، سردار شجاع اشکانی، کِراسوس، سردار رومی، را شکست دادو در این جنگ کراسوس کشته شد، جانشینان اسکندر بر کشور حاکم شدند و حکومت سلوکیان را تشکیل دادند. سلوکیان سعی کردند آداب و رسوم و خط و زبان یونانی ها را در ایران رواج دهند.

گستردگی دقیق پارت ها یا همان ساتراپی هخامنشی به خصوص در دوره‌های مختلف، هخامنشیان و اسکندر مقدونی و سلوکیان هنوز هم روشن نیست. همچنین پرتوه و پارتیه نه و هیرکانیا، سنا، استائنه، همواره دید کلی را چندان آسان نمی‌کند در سنگ‌نوشتهٔ بیستون قبل از دورهٔ داریوش یکم از ساتراپی پرثوه نام برده می‌شود که بخش اعظم خراسان امروزی ایران و هیرکانیا را در بر گرفته باشد.

نام پرثوه واژهٔ پارسی باستان است اصولاً ساتراپی‌ها در عصر هخامنشیان نیز پایهٔ اداره ایالات را تشکیل می‌دادند. البته باید وسعت ساتراپی پرثوه چندین بار تغییر کرده باشد و بعدها از نو با پارت یکی شده‌است. با این همه، در خور توجه است که پارتیان واقعی، ساکنان ساتراپی سابق هخامنشیان پرثوه هستند، این بدان معنی است که در سنگ‌نگاره‌های هخامنشی در تخت جمشید فقط این پارتیان نمایانده شده‌اند.پارت ها، بنیانگذاران شاهنشاهی بعدی پارت، نام پارت را بر اساس سکونتشان در این منطقه دریافت کرده و بعداً نیز خود را چنان نامیده‌اند؛ بنابراین نام پرتوه در آغاز نامی جغرافیای بوده و بعداً، هنگامی که بر مهاجم دامنه حکومتشان را بر مناطق دیگر ایران نیز گسترش داده‌اند، به صورت پارت به نام قوم بدل شده‌است.

سوالات درس مطالعات اجتماعی پایه چهارم

آریایی یعنی چه؟
ایران یعنی سرزمین یا محلّ آریایی ها، آریایی هم یعنی نجیب و شریف.

آریایی ها به چند دسته تقسیم می شوند؟
سه دسته: مادها، پارس ها و پارت ها.

مادها چگونه توانستند بر آشوری ها پیروز شوند و نام رهبرآن ها چه بود؟
مادها در غرب ایران ساکن شدند.آن ها با آشوری ها همسایه بودند. آشوری ها قومی جنگجو بودند و بیشتر اوقات به سرزمین مادها حمله ور می شدند، آن ها را غارت می کردند.
مادها نمی توانستند جلوی حمله ی آشوری ها را بگیرند؛ زیرا با هم متّحد نبودند و سپاه منظّمی نداشتند، امّا سرانجام به ضعف خود پی بردند. با هم متّحد شدند و به رهبری دیااِکو حکومت ماد را به وجود آوردند و آشوری ها را شکست دادند.

سنگ نبشته های روی گنج نامه به چه زبان هایی نوشته شده و به چه خطی؟
این سنگ نبشته ها از آثار دوره ی هخامنشیان هستند و به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی نوشته شده اند. خط میخی.

کوروش که بود و چه کرد؟
کوروش مردی از قوم پارس بود. او پس از جنگ های فراوان با مادها آن ها را شکست داد و حکومت قدرتمند هخامنشیان را به وجود آورد. کوروش پادشاهی خردمند و باهوش بود. او با مردم سرزمین هایی که فتح می کرد با احترام و مهربانی رفتار می کرد.

مهمترین اقدامات داریوش چه بود؟
تعیین شهربان ساختن راه ها ضرب سکه طلا ایجاد سپاه ده هزار نفری.

چاپارخانه ها چه فایده ای داشتند؟
در چاپارخانه ها همیشه اسب های تازه نفس آماده ی حرکت بودند. نامه رسان ها در آنجا اسب خود را عوض می کردند و سوار بر اسب های تازه نفس، نامه ها را به دورترین نقاط کشور می رساندند.

اسکندر که بود و چه کرد؟
او پادشاه یونان و مقدونیه بود و آرزو داشت همه ی جهان را تصرف کند و در زمان هخامنشیان به ایران حمله کرد.

پس از سلوکیان چه حکومتی روی کار آمد؟
پس از سلوکیان، پارت ها گروهی دیگر از آریایی ها بودند که حکومت اشکانیان را به وجود آوردند.

کار مهمّ اشکانیان چه بود؟
جانشینان اسکندر را بیرون کرد و ایران را به کشوری بسیار پهناور و قدرتمند تبدیل کرد، چون پارت ها در فنون جنگی و اسب سواری و تیراندازی بسیار ماهر بودند، از ایران در مقابل دشمنان حمایت کردند و سلوکیان را شکست دادند. آن ها بیگانگان و جانشینان اسکندر که سلوکیان نام داشتند از ایران بیرون کردند.

حکومت هخامنشیان توسط چه کسی از بین رفت؟
اسکندر مقدونی.

هخامنشیان چند سال بر این حکومت کردند؟ 
بیش از دویست سال.

چرا اسکندر  هخامنشیان را شکست داد؟
هخامنشیان در اواخر حکومتشان به دلیل اختلاف های داخلی و بی لیاقتی شاهان ضعیف شده بودند و در این زمان وقتی اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد. ایرانیان در برابر آن ها ایستادگی کردند اما با همه تلاش ها کشور به دست بیگانگان افتاد و اسکندر توانست آن ها شکست دهد.

اسکندر در زمان حمله به ایران بر کجا حکومت می کرد؟ 
او پادشاه یونان و مقدونیه بود و آرزو داشت همه جهان را تصرف کند.

جانشینان اسکندر پس از اینکه بر کشور ایران حاکم شدند چه حکومتی تشکیل دادند؟
سلوکیان.

چگونه حکومت اشکانیان بوجود آمد؟ 
مردم ایران حکومت بیگانگان (سلوکیان) را نمی پذیرفتند و سال ها با آن مبارزه می کردند، پارت ها گروهی دیگر از آریایی ها بودند که بیگانگان را بیرون کردند و  حکومت اشکانیان را بوجود آوردند.

در زمان کدام پادشاه اشکانی ایران به کشوری پهناور و قدرتمند تبدیل شد؟
مهرداد دوم

در زمان مهرداد دوم امپراتوری ایران با کدام کشور همسایه بود؟
کشور روم.

چرا بین کشور روم و اشکانیان جنگ درگرفت؟
پادشاهان رومی قصد داشتند ایران را تصرف کنند به همین دلیل بین روم و اشکانیان جنگ در گرفت که در بیشتر جنگ ها ایران رومی ها را شکست می داد.

پارت ها در چه فنونی مهارت داشتند؟
پارت ها در فنون جنگی و اسب سواری و تیراندازی بسیار ماهر بودند.

سورنا که بود و چه کرد؟
سورنا سردار شجاع اشکانی در جنگ بین ایران و روم کراسوس سردار رومی را شکست دارد و او را کشت.

سورنا و آریو برزن هر کدام چه کار ارزشمندی انجام دادند؟
آریو برزن سردار ایرانی در جنگ بین ایران و سپاه اسکندر تا آخرین نفس با سپاه دشمن جنگید. سورنا سردار ایرانی اشکانیان با سپاه روم جنگید و کراسوس سردار رومی را کشت.

در زمان حمله اسکندر  فرمانده شجاع ایرانی ...... نام داشت که تا آخرین نفس جنگید و کشته شد.
آریوبرزن.

سلوکیان سعی می کردند ....... را در ایران رواج دهند.
 آداب و رسوم و خط یونانی ها.

بعد ها پارتیان ...... را از ایران بیرون کردند.
سلوکیان و بیگانگان.

مجسمه ای با یک دست در موزه ایران باستان ..... است.
نماد یک مرد پارتی.

حکومتی که پارت ها به وجود آوردند چه نام داشت؟
- ساسانیان
- هخامنشیان
- اشکانیان
- سلوکیان

کدام پادشاه اشکانی ایران را به کشوری بزرگ و قدرتمند تبدیل کرد؟
- داریوش
- کوروش 
- مهرداد دوم
- اردشیر

پس از اسکندر چه حکومتی در ایران به وجود آمد؟
- سلوکیان
- هخامنشی
- اشکانی
- ساسانی

آخرین پایتخت اشکانیان کدام شهر بود؟
- تیسفون
- صد دروازه
- هگمتانه
- تخت جمشید

سردار شجاع ایرانی که موفق شد رومی ها را شکست دهد چه نام داشت؟
- کورش
- داریوش
- سورنا
- کراسوس

گردشگران هنگام بازدید از آثار تاریخی باید چگونه باشند؟ 
باید مراقب باشند که به آثار تاریخی آسیب نزنند، مثلا روی آن ها و دیوار امکان تاریخی یادگاری ننویسند.

اگر قرار باشد با گروهی برای بازدید از تخت جمشید بروید چه وسایلی برمی دارید؟- دوربین عکاسی و فیلمبرداری.
- دفترچه و خودکار. 
- کلاه و بطری آب.

---