آیا مناطق آزاد دستاورد اساسی برای اقتصاد کشور داشته‌اند؟
مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأسیس ۷ منطقه آزاد جدید موافقت کرد. لایحه‌ای که چندین بار بین مجلس و شورای نگهبان دست‌به‌دست شد و سرانجام به مجمع رفت. دولت هم بارها از معطل ماندن این لایحه شکایت کرده بود. تصویب این لایحه توسط مجمع در حالی است که نظرات قبلی این نهاد را نقض می‌کند.
نویسنده : علی حجتی نیا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : دوشنبه 1400/02/20 ساعت 10:00
مرکز ارزیابی و نظارت مجمع می‌گوید: «مناطق آزاد در توسعه صادرات و جذب سرمایه خارجی توفیقی نداشته‌اند بلکه در توسعه فساد سهم عمده‌ای دارند.»
طبق این لایحه اینچه برون، مهران، اردبیل، سیستان، مریوان، بوشهر و قصر شیرین به منطقه آزاد تبدیل می‌شوند.
مناطق آزاد برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی جهت تولید با کمترین موانع و باهدف گذاری صادرات دوباره‌ی کالاهای وارداتی شکل گرفت اما در مناطق آزاد ایران تقریباً هیچ تولیدی شکل نگرفت و این مناطق به دریچه‌ی قاچاق و واردات کالاهای مصرفی و بنجل خارجی و فروشگاه‌های چینی، محلی برای فرار مالیاتی شرکت‌های داخل کشور و پول‌شویی، پاتوق‌های گردشگری و تفریحی، انجام کارهای فراقانونی ذیل اسم اداره‌ی منطقه‌ی آزاد و ...تبدیل شدند.
تجربه 7 منطقه آزاد قشم، کیش، چابهار، اروند، انزلی، ارس و ماکو نشان می‌دهد که این مناطق نه برای اقتصاد کشور و نه برای مردم بومی خیری نداشته است. مردم بومی تحت‌فشار مجبور شدند از کسب‌وکارهای بومی دست بکشند و تبدیل به راننده و فروشنده و پادو و کارگر مراکز تفریحی و اقامتی شوند. آن‌ها نه‌تنها کمترین عایدی را داشتند بلکه برای ساده‌ترین کارها هم دیگر با شهرداری و دهیاری روبرو نبودند و باید با قوانین و ضوابط عجیب منطقه آزاد دست‌وپنجه نرم کنند. گرانی غیرطبیعی زمین و مسکن و حتی مواد غذایی اکثر آن‌ها را بیش‌ازپیش تحت‌فشار قرارداد و این مناطقِ پاتوق شده روی فرهنگ این مردم هم آثار مخربی داشت.
آیا مناطق آزاد دستاورد اساسی برای اقتصاد کشور داشته‌اند؟
طبق بند ۱۱ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ۴ هدف برای ایجاد مناطق آزاد ذکرشده است:1) انتقال فناوری‌های پیشرفته به این مناطق
2) گسترش و تسهیل تولید
3) صادرات کالا و خدمات
4) تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج
مرکز پژوهش‌ها در گزارشی با عنوان تحلیل و بررسی عملکرد مناطق آزاد به این چالش می‌پردازد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کارنامه این مناطق چندان پربار نیست:
۱٪ از صادرات غیرنفتی کشور
۱٪ از میزان تولید کشور
۳٪ از واحدهای تولیدی فعال کشور
۱۰٪ از جذب سرمایه‌گذاری خارجی کل کشور
۴٪ از اشتغال‌زایی کشور
شهرک‌های صنعتی با ۳ برابر مساحت کمتر ۳ برابر اشتغال بیشتر نسبت به مناطق آزاد ایجاد کرده‌اند. اساسی‌ترین اشکال در مناطق آزاد پیشی گرفتن واردات بر صادرات است.
قاچاق کالا یکی دیگر از معضلات مناطق آزاد است. میانگین وسعت مناطق آزاد در دنیا ۷ هزار هکتار اما برای ایران ۹۰ هزار هکتار است. همین موضوع کار مبارزه با قاچاق را سخت کرده است. از سوی دیگر این مناطق به مرکزی برای فرار مالیاتی تبدیل‌شده‌اند. در مناطق آزاد اقتصادی چین معافیت مالیاتی ۲ ساله و تخفیف ٪۵۰ ۳ ساله اعطا می‌شود اما در ایران معافیت مالیاتی ۲۰ به‌تمامی فعالیت‌های اقتصادی تعلق می‌گیرد.
