رمزگشایی از «کُل صبحٍ و کل اشراقٍ» بعد از سی سال تحقیق

 

تصنیف سریال امام علی (ع) از معدود کارهای پرطرفدار موسیقی ما است که بخش زیادی از آن به زبان فارسی هم خوانده‌نشده است. این، اولین سریال مهم تاریخی مذهبی تلویزیون بود که سال 1375 به کارگردانی داوود میرباقری ساخته شد، روی آنتن شبکه یک رفت و بسیار پربیننده شد. آهنگساز این اثر استاد فرهاد فخرالدینی موسیقی‌دان، آهنگساز و رهبر ارکستر بود.

آقای فخرالدینی سال ۱۳۱۶ در تبریز به دنیا آمد و از پنج‌سالگی شروع به یادگیری موسیقی کرد. از دهه چهل قطعات موسیقی زیادی ساخته است و بعد از انقلاب هم برای خیلی از سریال‌های مهم مثل بوعلی سینا، سربداران، روزی روزگاری، «کیف انگلیسی» و شهریار آهنگسازی کرده است.

آقای فخرالدینی تعریف می‌کنند که: «ساخت موسیقی سریال «امام علی (ع)» با تمام شیرینی‌هایی که برام داشت اما به دلیل کمبود امکانات به‌شدت من را فرسوده کرد. ازنظر بودجه هم با سختی‌های وحشتناکی روبه‌رو بودیم که کار را برای ما سخت می‌کرد. به‌هرحال من سختی‌های زیادی در این سریال کشیدم اما خوشبختانه وقتی دیدم این‌طور مورد استقبال مردم قرارگرفته مزد معنوی‌ام را گرفتم. این موسیقی برای من فراموش نشده کما اینکه در جریان سفر اخیر ارکستر موسیقی ملی به شانگهای یعنی سال 1395 که مشغول بررسی و انتخاب آثارم برای رپرتوار بودم، تم‌هایی از سریال «امام علی (ع)» را برای اجرا انتخاب کردم که می‌توانست معرف بسیار خوبی برای هنر ایران‌زمین در عرصه‌های بین‌المللی باشد.»

فرهاد فخرالدینی در پژوهش آثار موسیقی قدیم ایرانی هم فعالیت‌هایی داشته و برای ساخت تیتراژ این سریال، سراغ یکی از نغمه‌های اصیل موسیقی ایرانی، ساخته عبدالقادر مراغه‌ای رفته است.

عبدالقادر شاعر، موسیقی‌دان و نوازنده آذربایجانی ایرانی در قرن نهم هجری است. درواقع این آهنگ با رمزگشایی از ابیاتی که عبدالقادر مراغه‌ای در کتاب «جامع الألحان» با استفاده از اعداد و حروف ابجد نامه‌نگاری کرده، ساخته‌شده است. این کتاب از اولین نمونه‌های جامع نت‌نویسی شده ایرانی است.

این تصنیف بارها با ارکستر ملی و به رهبری استاد فخرالدینی بازخوانی شده است. مثلاً اجرای سال ۱۳۸۱ با صدای علیرضا قربانی یا با صدای سالار عقیلی اما تصنیف اصلی را صدیق تعریف خواننده مطرح موسیقی سنتی اجرا کرده است. صدیق تعریف در دوران فعالیت هنری‌اش با هنرمندان شاخص زیادی مثل محمدرضا لطفی و جلال ذوالفنون همکاری داشته است‌. آهنگ از نگاه یاران هم برای خیلی از ما آشناست. صدیق تعریف سال ۱۳۶۴ چند تصنیف کوتاه روی رباعیات ابوعلی سینا در سریال ابن‌سینا با آهنگ‌سازی فرهاد فخرالدینی اجرا کرد و سریال امام علی هم مشهورترین کار این هنرمند بوده است.