حضرت معصومه عمه کدام امام است؟ هدیه‌های آسمانی پایه ششم

حضرت فاطمه (معصومه) دختر امام کاظم در مدینه منوره، در آغاز ماه ذی‌قعده سال 173 هـ.ق. دیده به جهان گشود، و در دهم ماه ربیع الثانی سال 201 در قم وفات یافت.

نام حضرت معصومه، فاطمه است و در کتاب های روایی و تاریخی نیز از آن حضرت با عنوان فاطمه بنت موسى بن جعفر (ع) یاد شده است. حضرت معصومه (س)، معصوم به معنایی که در مورد پیامبران و امامان به کار می رود نبوده، امّا ایشان دارای طهارت روح و کمالات معنوی بالایی بودند، به گونه ای که به زائرانش وعده بهشت داده شده است.

با توجه به ولادت باسعادت حضرت رضا(ع) که در روز 11 ذی‌قعده سال 148 در مدینه رخ داد، این ده روز بین روز ولادت حضرت معصومه(س) و روز ولادت امام رضا(ع) به‌عنوان دهه کرامت نام‌گذاری شده است.

به‌راستی توصیف عظمت هلهله و غریو شادی از دودمان رسالت را به‌خاطر اینکه امام رضا(ع) دارای خواهری شده که سالها قبل در خبرهای غیبی به وجود او مژده داده شده بود نمی‌توان ترسیم کرد، چرا که فروغی از کوثر، و گلی تابناک از گلشن آل‌محمد(ص)، چشم به جهان گشوده بود، و جهان معنی را صفای دیگری بخشیده بود.

تنها بانویی که دختر، خواهر و عمه امام معصوم است

حضرت معصومه (س)؛ ازجایگاه بسیار رفیعی برخوردار بودند، در سن 10 سالی پدرش را در زندان هارون الرشید ملعون ازدست داد و سرپرستی ایشان را امام رضا(ع) به عهده داشتند، در آراستگی و فضایل اخلاقی؛ اهل عبادت و زهد و تقوی بودند.

از دلایل ازدواج نکردن آن حضرت این بود که هم کفو ایشان در آن شرایط حصار و تبعیدی که از ناحیه دشمنان بود، وجود نداشت.

حضرت معصومه (س)؛ تنها بانویی است که در زیارت نامه‌اش می‌خوانیم:
- السلام بنت ولی ا... دختر امام موسی کاظم (ع)،
- السلام علیک اخت ولی ا... خواهر امام رضا (ع)،
- السلام علیک عمه ولی ا... عمه امام جواد (ع).

علت مهاجرت حضرت معصومه به ایران

فاطمه معصومه؛ دختر موسی بن جعفر، هفتمین امام شیعیان و نجمه خاتون است. نام اصلی وی فاطمه، ولی به معصومه ملقب است.وی در دوران حکومت عباسیان و در خلافت هارون الرشید، امین و مأمون زندگی می‌کرد. برادر وی، پس از انتصاب به ولایتعهدی مأمون، از مدینه به مرو رفت و این فراق سبب شد تا فاطمه معصومه پس از یک سال، به سمت برادر خویش علی بن موسی الرضا عزم مرو نماید. برخی معتقدند که علی بن موسی الرضا طی نامه‌ای از فاطمه معصومه خواست تا به مرو عزیمت کند.

مأمون عباسی در سال 200 هجری قمری، با نامه‌ها و پیام‌های بسیار، حضرت رضا(ع) را به خراسان دعوت کرد، آن بزرگوار، ناگریز از روی اکراه، این دعوت را پذیرفت و با کاروانی که مأمون فرستاده بود، به‌سوی خراسان آمد.

یک سال بعد (سال 201) حضرت معصومه به‌شوق دیدار برادرش حضرت رضا(ع) عازم خراسان گردید و با همراهان حرکت کردند، ولی حقیقت این است که این حرکت، هجرت معنی‌دار و عظیم حضرت معصومه برای حمایت از ولایت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) و تقویت مسأله رهبری بود، که در ظاهر به‌صورت سفر برای دیدار برادر عنوان می‌شد.

از آنجا که کاروان آنان در دهه آخر ماه ربیع‌الاول سال ۲۰۱ به شهر قم رسید و از آنجایی که فاصله مدینه تا قم، حدوداً ۲ ماه طول می کشد؛ احتمالاً کاروان در دهه آخر ماه محرم سال ۲۰۱ به سمت مرو در حرکت شدند. با رسیدن کاروان به ساوه، گویا عباسیان یا گروهی محارب، به کاروان حمله کرده و سبب کشته و زخمی شدن کاروانیان شدند.

در این بین برخی دیگر همچون فاطمه معصومه و خواهران وی، مسموم شده بر اثر بیماری در گذشتند. فاطمه معصومه پس از وقایع ساوه، به سمت قم عزیمت کرده و هفده روز بعد، در قم از دنیا رفتند، او از شخصیت‌های مورد احترام شیعیان و آرامگاه وی در شهر قم و کشور ایران سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر است.

آداب زیارت، کارهایی که هنگام زیارت باید انجام دهیم

- با وضو باشیم.
- زیارت‌نامه بخوانیم.
- دو رکعت نماز زیارت بخوانیم.
- برای خود و دیگران دعا کنیم.
- هنگام زیارت، لباس پاکیزه و نو بپوشیم و…
- با احترام و آرام به حرم وارد شویم و همین گونه خارج شویم.
- مراقب باشیم، حقِّ دیگران را ضایع نکنیم و اجازه بدهیم دیگران نیز زیارت کنند.

حضرت معصومه (سلام الله علیها)
نام: فاطمه
محل تولد: مدینه
نام پدر: امام موسی کاظم (ع)
نام برادر: احمد بن موسی (شاهچراغ)
نام برادر: علی بن موسی الرضا (ع)
علّت مسافرت به ایران: دیدار با برادر
محلّ مرقد مطهّر: شهر قم

متن درس شانزدهم هدیه های آسمان پایه ششم ابتدایی

زائران، بزرگ و کوچک از چهار گوشه‌ی حیاط حرم داخل می‌آمدند. شور و اشتیاق ویژه‌ای در چهره‌شان پیدا بود؛ درست مثل پرنده‌های مهاجر که به ساحل دریا می‌رسند. گنبد حرم مثل خورشید می‌درخشید و کبوتران، دور صحن و گنبد و گلدسته‌ها پرواز می‌کردند.لیلا از خانم مربّی پرسید:«حضرت معصومه کیست؟»
خانم مربّی گفت: «لیلا سؤال خوبی پرسید. انسان هرگاه به زیارت کسی می رود، خوب است در مورد او شناخت داشته باشد. نام او فاطمه است و لقبش معصومه. به دلیل دوری از کارهای زشت و پرهیز از گناهان به او لقب معصومه را دادند. معصومه یعنی پاک. او فرزند امام موسی کاظم (علیه‌السّلام) است.

ده سال بیشتر نداشت که پدر گرامی‌اش توسّط خلیفه‌ی ستمگر عبّاسی به شهادت رسید و برادر عزیزش امام رضا (علیه السّلام) سرپرستی او را به عهده گرفت. او در سایه‌ی تربیت پدر و برادر، که هر دو امام بودند به درجات بالایی از ایمان و دانش رسید. عقاید و احکام دین اسلام را خیلی خوب می‌دانست و بانوان شهر مدینه را راهنمایی می‌کرد».

سمیّه گفت: «مگر حضرت معصومه (سلام الله علیها) در مدینه زندگی نمی‌کرد؟ چرا مرقدش در قم است؟»
خانم مربّی گفت:«چه پرسش دقیقی! زمانی که برادر گرامی‌اش امام رضا (علیه السّلام) در خراسان بود، برای دیدار با برادرش عازم خراسان شد؛ امّا در آن سفر طولانی و دشوار، نزدیک شهر ساوه بیمار شد؛ سپس به قم آمد و بعد از چند روز در همین شهر از دنیا رفت».

خانم مربّی نگاهی به ساعت حرم کرد و گفت:«یک ساعت تا اذان ظهر فرصت داریم. اوّل به زیارت می‌رویم و بعد در نماز جماعت حرم شرکت می‌کنیم. البتّه یادمان باشد که زیارت آدابی دارد. بهتر است با وضو باشیم، آرام و با احترام وارد حرم بشویم، زیارت نامه بخوانیم و در پایان برای دیگران و خودمان دعا کنیم

بعد از نماز، گوشه‌ی حیاط حرم ایستاده بودیم و می خواستیم از حرم خارج شویم. همه خوشحال و شاداب بودند. خانم مربّی به ما نگاه کرد و گفت:

«زیارت، آثار و برکات زیادی دارد. وقتی ما به زیارت امامان یا یکی از فرزندان پاک ایشان می‌رویم به آن ها احترام گذاشته‌ایم و از زحمت‌هایی که برای هدایت مردم کشیده‌اند، قدردانی کرده‌ایم. همچنین با آنها پیوند دوستی برقرار کرده‌ایم. خدا هم به ما در بهشت پاداش می‌‌دهد».

سوالات درس هدیه های آسمانی پایه ششم

معصومه یعنی چه؟
پاک و پاگیزه از بدی و گناهان

نام حضرت معصومه (س) چه بود؟
فاطمه

چرا به دختر امام هفتم ما شیعیان (معصومه) می گفتند؟
به خاطر دوری از کارها زشت و گناهان « معصومه » مشهور شده اند.

حضرت معصومه (س) چگونه زنی بود؟
یکی از زنان دانشمند و پرهیزکار در زمان خود بودند.

چرا آرامگاه حضرت معصومه (ص) در قم قرار دارد؟
ایشان برای دیدار برادرشان از مدینه عازم خراسان شدند اما در مسیر طولانی و دشوار بیمار شدند و در شهر قم از دنیا رفتند.

بچه ها وقتی وارد حرم شدند چه کردند؟
زیارت نامه خواندند و برای خود و دیگران دعا کردند.

وقتی به زیارت امامان می رویم خوب است چه کنیم؟
2 رکعت نماز بخوانیم و ثواب آن را به ایشان هدیه کنیم.

برادر امام رضا (ع) به چه نامی مشهور است؟
شاهچراغ

برادر امام رضا (ع) چگونه مردی بود؟
ایشان مردی دانا، بخشنده، شجاع و پرهیزکار بود.

چرا آرامگاه شاهچراغ در شیراز قرار دارد؟
زیرا او برای دیدن برادر خود امام رضا (ع) از مدینه راه افتاده و از راه به شیراز رسید. حاکم شیراز که از دشمنان امام رضا (ع) بود به او و یارانش حمله کرد و آن ها را به شهادت رساند.

حضرت عبدالعظیم حسنی چه کسی است؟
از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) و از شاگردان و یاران امام رضا (ع) ، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) بود.

چرا حضرت عبدالعظیم به شهر ری آمدند؟
حاکمان آن زمان امامان و شاگردان آنها را اذیت می کردند. عبدالعظیم برای نجات جان خویش به شهر ری آمد و مخفیانه زندگی می کرد تا اینکه بیمار شد و از دنیا رفت.

حضرت معصومه (س) دختر ... امام هفتم ... بود.

لقب دختر امام هفتم ... معصومه ... بود.

حرم شاهچراغ در شهر ... شیراز ... قرار دارد.

حرم عبدالعظیم ... شهر ری ... قرار دارد.

در بخشی از زیارت‌نامه حضرت معصومه (س) می‌خوانیم: «سلام بر تو ای دختر امام – سلام بر تو ای خواهر امام – سلام بر تو ای عمه امام» نام این سه امام بزرگوار در کدام گزینه به ترتیب درست آمده است؟
- امام رضا (ع) – امام کاظم (ع) – امام جواد (ع)
- امام کاظم (ع)- امام رضا (ع)- امام جواد (ع)
- امام کاظم (ع)- امام جواد (ع)- امام رضا (ع)
- امام رضا (ع)- امام جواد (ع)- امام هادی (ع)
حضرت معصومه دختر امام هفتم امام موسی کاظم(ع) و خواهر امام هشتم امام رضا (ع) و عمه امام نهم امام محمد تقی (ع) هستند.

چند ویژگی مشترک از حضرت معصومه (سلام اللّٰه علیها) و شاهچراغ (علیه السّلام) را بنویسید.
- با ایمان
- با دانش 
- هدایتگر
همچنین هر دو برای دیدار امام رضا به ایران سفرکردند و هر دو فرزند امام کاظم بودند.شما چرا زیارت این بزرگان دین به ما سفارش شده است؟
تا ما از سرگذشت آن ها باخبر شویم و رفتار آنها را برای خودمان سرمشق قرار دهیم. فراموش نکنیم که آنها به سختی دین اسلام را زنده نگه داشتند و این وظیفه ماست که از این سرمایه ارزشمند با تمام وجود محافظت کنیم.

---