چگونه می توانیم از لیالی قدر بهره مند شویم؟

قدر ،کلمه‌ای عربی به معنای اندازه، تقدیر و سرنوشت است. شب قدر، شب شكرگزارى و تشكر از خداوند است. زیرا مهم‌ترین نعمت خداوند بر بشر، یعنى قرآن نازل شده است.

بر اساس روایات، لیالی قدر  در ماه مبارک رمضان و در شب های 19،21 و 23 می باشد. در این شب ها مومنین به شب زنده داری و دعا و مناجات می پردازند . بنابر روایتی از پیامبر(ص)، شب قدر از موهبت‌های خدا بر مسلمانان است و هیچ‌یک از امت‌های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده‌اند.ایشان شب قدر را سَروَر شب‌هامی دانند.همچنین در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که بهترین ماه‌، رمضان است و قلب ماه رمضان، شب قدر است.

شب قدر در قرآن کریم

 در قرآن کریم،سوره قدر به طور کامل به توصیف و ستایش شب قدر اختصاص یافته و به همین نام خوانده می شود. در این سوره، ارزش شب قدر بیشتر از هزار ماه دانسته شده است. إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ﴿1﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ ﴿2﴾  لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿3﴾ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ ﴿4﴾ سَلَامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿5﴾

ما [قرآن را] در شب قدر نازل کردیم ، و از شب قدر چه آگاهت کرد، شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است ، در آن [شب] فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان برای هر کاری [که مقرر شده است] فرود آیند، [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است .

در این سوره اشاره به نزول قرآن کریم در شب قدر داشته ( بهترین كتاب در بهترین شب بر بهترین انسان‌ها نازل مى‌شود. إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ) و اهمیت شب قدر در نزد خداوند و برتری آن بر هزار ماه را بیان می کند و با سلام و درود الهى در آن شب پایان مى‌پذیرد.

قدر در قرآن هم به معنای مقام و منزلت، و هم به معنای تقدیر و سرنوشت می باشد. شب قدر، هم شب با منزلت و هم شب تقدیر و سرنوشت است. خداوند در این شب، امور یك سال را تقدیر مى‌كند.

شب قدر با شب نزول قرآن تقارن دارد ،شاید رمز آن باشد كه سرنوشت بشر، وابسته به قرآن است. اگر پیرو قرآن باشد، سعادت و رستگارى و اگر دور از قرآن باشد، شقاوت و بدبختى براى او رقم مى‌خورد.

در شب قدر ؛ فرشتگان و روح به اذن پروردگارشان براى انجام هر كارى فرود آیند. از امام صادق علیه السلام پرسیدند: آیا روح همان جبرئیل است؟ فرمود: جبرئیل از ملائكه است و روح برتر از ملائكه است. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ‌ ...

با نزول فرشتگان بر قلب پیامبر و امام معصوم در شب قدر، ارتباط زمین با آسمان، مُلك با ملكوت و طبیعت با ماوراء طبیعت برقرار مى‌شود.

در شب قدر، فرشتگان به زمین نازل مى‌شوند و بر هر مرد و زنى كه در حال عبادت باشند، سلام مى‌كنند.این شب ،شب رحمت است و هر شخصی مى‌تواند با توبه، الطاف خداوند را به خود جلب كند.

 روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است که می فرمایند: هر کسی سوره قدر را تلاوت کند همانند فردی است که کل ماه رمضان را روزه گرفته و شب قدر را احیا داشته است و ثواب آن کسی را دارد که در راه خدا جهاد کرده است.
ویژگی های شب قدر با توجه به سوره قدر :

شب قدر شب نزول قرآن است "إِنَّا أنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْر"

این شب، شبی ناشناخته است و این ناشناختگی به دلیل عظمت آن شب است: (و ما ادراک ما لیلة القدر).

شب قدر از هزار ماه بهتر است: (لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر). بعضی از ایام سال هستند که در نزد خداوند ارزش و جایگاه والایی دارند، که شاخص ترین آنها شب قدر است ؛به این معنا که این شب از نظر فضیلت عبادت از هزار شب بهتر است.شب قدر ؛ که به اندازه یک عمر  ارزش دارد.

از امام صادق(ع) سوال شد که چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت در پاسخ فرمودند:

"العمل فیها خیر من العمل فی الف شهر لیس فیها لیلة القدر"عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهى كه در آن شب قدر نباشد.

در این شب سرنوشت و تقدیر هر انسانی از مرگ و زندگی، وسعت یا تنگی روزی، خیر و شر و....  به مدت یک سال تعیین می شود.

از حضرت امام باقر(ع) از معناى آیه"انا انزلناه فى لیلة مباركة"سؤال شد، حضرت فرمود: بله شب قدر كه همه ‏ساله در ماه رمضان در دهه آخرش تجدید مى‏شود شبى است كه قرآن جز در آن شب نازل نشده، و آن شبى است كه خداى تعالى در باره‏اش فرموده: "فیها یفرق كل امر حكیم".  آنگاه فرمود: در آن شب هر حادثه‏اى كه باید در طول آن سال واقع گردد تقدیر مى‏شود، چه خیر و چه شر، چه طاعت و چه معصیت، و چه فرزندى كه قرار است متولد شود، و یا اجلى كه بنا است فرا رسد، و یا رزقى كه قرار است برسد، پس آنچه در این شب مقدر شود، و قضایش رانده شود قضایى است‏حتمى، ولى در عین حال مشیت‏خداى تعالى در آنها محفوظ است.

از ویژگی های دیگری شب قدر  نزول ملائک و فرشتگان است. فرود آمدن جبرئیل و انبوهی از فرشتگان آسمان، برای تعیین سرنوشت همراه با خیر و برکت معنوی است.بر اساس آیه شریفه «تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر» فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار شان برای تقدیر هر کار نازل می شوند. آن ها تنها یک بار نازل نمی‏شوند تا یک بار هم به آسمان صعود کنند، بلکه این نزول و صعود پیوسته از آغاز شب تا طلوع فجر ادامه دارد.

آیات یکم تا ششم سوره دخان نیز به اهمیت و رخدادهای شب قدر می‌پردازد.حم (1) وَالْكِتَابِ الْمُبِینِ(2) إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِینَ (3) فِیهَا یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیمٍ(4) أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا ۚ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِینَ(5) رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ(6)

قسم به این کتاب روشن بیان، که ما آن را در شبی مبارک (شب قدر) فرستادیم، که ما بیم کننده‌ایم (و خلق را از عذاب قیامت آگاه کنیم و بترسانیم)، در آن شب هر امر استواری (با حکمت و تدبیر نظام احسن) معیّن و ممتاز می‌گردد، تعیین آن امر البته از جانب ما که فرستنده پیغمبرانیم خواهد بود،این لطف و رحمت پروردگار توست که شنوا و داناست.

بیشتر مطالب سوره دخان در بیان عظمت قرآن و نزول آن در شب قدر و مباحثى درباره توحید و سرنوشت كفّار و همچنین ماجراى حضرت موسى و بنى اسرائیل و فرعون و بیهوده نبودن آفرینش و خلقت آسمان و زمین مى‌باشد.منظور از شب مبارک در آیه سوم، همان شب قدر است كه در ماه مبارك رمضان قرار دارد.

قرآن به صورت دفعی و تدریجی بر پیامبر نازل شده است.در واقع در شب قدر یك باره و یك جا بر قلب پیامبر و بار دیگر و به تدریج در طول بیست و سه سال نازل شده است. در این سوره، زمان نزول قرآن مبارك شمرده شده است.

شب قدر، شب سرنوشت است .در آن (شب مبارك) هر امر مهمى بر طبق حكمت الهى تفصیل و تبیین مى‌شود.

اعمال شب قدر:

شب قدر، شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است. در این شب  خداوند بر زمین نزدیک تر شده و فرشتگان نیز برزمین می آیند و مقدرات سال آینده بندگان را برامام زمان (عج) عرضه می‌کنند.

بهترین اعمال در این شبها ؛دعا برای آمرزش گناهان می باشد. بهتر است هر شخصی در این شبها برای‌ حوایج دنیا و آخرت خود، و پدر و مادر و خویشان، و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان‌که زنده‌ اند، و چه آنان‌که از دنیا رفته‌ اند، دعا کنند.

از پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز نقل است: از خداوند به دور باد و نفرین بر کسی که به شب قدر برسد و زنده باشد، اما آمرزیده نشود.

اعمال شب قدر به  دو صورت است. بعضی از اعمال در هر سه شب انجام می شود و مشترک است و بعضی دیگر مخصوص هر شب از این شبهای پر برکت می باشد.

 اعمال مشترک :
یکی از اعمال این شب ها غسل کردن است که بهتر است مقارن غروب آفتاب غسل کرده و نماز عشا با غسل خوانده شود.
 نماز خواندن در این شب فضیلت بسیار زیادی دارد.به این صورت دو رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره‌ی توحید را خوانده و بعد از نماز هفتاد مرتبه گفته شود: استَغفِرُالله وَ اَتوبُ اِلَیهِ.

خواندن ذکر معروف در شب قدر سفارش شده است. این ذکر دعایی است که از  امام سجاد(ع) روایت شده و ایشان این ذکر را شبها  در حال قیام و قعود و رکوع و سجود می خواندند:

"اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْدا دَاخِرا لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعا وَ لا ضَرّا وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءا أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّهِٔ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِٔ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِٔ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی نَاسِیا لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لا [غَافِلا] لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لا آیِسا مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ [کُنْتُ‌] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍٔ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَهٍٔ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ"

خدایا شام کردم درحالی‌ که برای تو تنها بنده کوچک و خواری هستم، که برای خویش سود و زیانی را به دست ندارم،و نمی‌ توانم از خود پیش‌آمد بدی را بازگردانم، به این امر بر خویش گواهی می ‌دهم، و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چاره‌ام اعتراف می ‌کنم، خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادی وفا کن، و آنچه را به من عنایت فرموده‌ای کامل ساز، که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست خوار توام. خدایا مرا فراموش کننده‌ ذکرت قرار مده، در آنچه سزاوار آنم فرمودی، و نه فراموش کننده احسانت، در آنچه عطایم نمودی، و نه ناامید از اجابتت، گرچه مدّت زمانی طولانی گردد، چه در خوشی یا ناخوشی، یا سختی، یا آسانی، یا عافیت، یا بلا، یا تنگدستی، یا در نعمت‌ همانا تو شنونده دعایی.

 خواندن دعای جوشن کبیر یا همان دعای صد بند؛ در این سه شب بسیار سفارش شده است. دعای جوشن کبیر در یکی از جنگ های  صدر اسلام از جانب جبرئیل برای پیامبر اسلام آورده شده است. این‌ دعا صد بند دارد و هر بند آن ده‌ "اسم" از اسمای‌ خداوند را دارد، به‌جز بند 55 که‌ یازده‌ اسم‌ باریتعالی در آن‌ آمده‌ است‌؛ بنابراین‌، درمجموع‌، این‌ دعا دارای ‌ هزار و یک‌ «اسم‌» خدای‌ متعال‌ است. در پایان هر بند، این عبارت خوانده می‌شود: "سُبْحَانَک‏ یا لَا إِلَهَ‏ إِلَّا أَنْتَ‏ الْغَوْثَ‏ الْغَوْثَ‏ خَلِّصْنَا مِنَ‏ النَّارِ یا رَبِّ"

در این دعا، نام‌های خدا بیشتر از قرآن گرفته شده و به گونه‌ای در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که علاوه بر مُسَجَّع و موزون بودن، در بیشتر موارد، اسماء و صفات از لحاظ حروف پایانی نیز یک شکل و مشابه‌اند.

 در روایات آمده است هرکس آن را اول ماه رمضان بخواند، خدا به او درک فضیلت شب قدر را روزی می‌دهد و هر کس آن را سه‌بار در این ماه بخواند، در طول زندگی‌اش در امان خدا قرار می‌گیرد.
 بند اول و دوم دعای جوشن کبیر: اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا كَرِیمُ یَا مُقِیمُ یَا عَظِیمُ یَا قَدِیمُ یَا عَلِیمُ یَا حَلِیمُ یَا حَكِیمُ (1) یَا سَیِّدَ السَّادَاتِ یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ یَا رَافِعَ الدَّرَجَاتِ یَا وَلِیَّ الْحَسَنَاتِ یَا غَافِرَ الْخَطِیئَاتِ یَا مُعْطِیَ الْمَسْأَلاتِ یَا قَابِلَ التَّوْبَاتِ یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ یَا عَالِمَ الْخَفِیَّاتِ یَا دَافِعَ الْبَلِیَّاتِ(2)

 البته علاوه بر خواندن دعای جوشن کبیر،خواندن  دعای افتتاح، ابوحمزه ثمالی هم در این شبها سفارش شده است.

 در این شبها خواندن قرآن و سوره‌های قرآنی بسار فضیلت دارد و قرائت سوره های دخان، عنکبوت، یس،روم و همچنین تلاوت هزار بار سوره مبارکه «قدر» مورد تأکید بسیاری قرار دارد.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «هر کس سوره عنکبوت و روم را در شب بیست و‌سوم ماه رمضان تلاوت کند به خدا سوگند که او اهل بهشت است و هرگز کسى را از این سخن استثنا نمی‌کنم و ترس آن ندارم که خداوند بر سوگند من گناهى نویسد و به راستى، این دو سوره را نزد خدا جایگاه رفیعی است.همچنین امام صادق (ع) می‌فرماید: رمضان بهترین ماه است و قلب ماه رمضان، شب قدر است.

 زیارت امام حسین : در حدیث معتبری از حضرت صادق (ع) آمده است که چون شب قدر مى‏ شود منادى از عرش ندا مى‏‌کند که حق تعالى آمرزید هر که را که به زیارت قبر حسین (ع) آمده است.


خواندن صد رکعت نماز

خواندن ۲ رکعت نماز برای سلامتی امام زمان (عج) و تعجیل در ظهور آن حضرت

خواندن ۲ رکعت نماز برای شادی روح همه‌ی درگذشتگان و اسیران خاک و ۲۵ بار گفتن ذکر "اللهم اغفرلی لجمیع المومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات"

خواندن ۲ رکعت نماز تقدیم به اهل بیت پیامبر(ص) و خواندن دعای توسل

خواندن ۲ رکعت نماز حضرت زهرا(س): در رکعت اول بعد از حمد صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از حمد صد مرتبه سوره توحید

قرآن به سر گذاشتن یکی دیگر از اعمال این سه شب می باشد.به این صورت که ابتدا قرآن مجید را باز کرده و در مقابل خود بگذارید و دعای "اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ "را بخوانید و بعد از آن حاجت خود را از خدا بخواهید

سپس قرآن را بر سر بگذارید و دعای اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَیْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ را بخوانید  و حاجات خود را از خدا بخواهید و سپس ده مرتبه بِكَ یَا اللَّهُ  ، ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ، ده مرتبه بِعَلِیٍّ، ده مرتبه بِفَاطِمَةَ ،ده مرتبه بِالْحَسَنِ، ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ،ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ، ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ،ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ، ده مرتبه  بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى ، ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ و پس هر حاجتى كه دارى از خدا بخواهید.

---