آشنایی با طولانی‌ترین رودهای جهان؛ مطالعات اجتماعی پایه هشتم

رودها تاثیر به‌سزایی در آبادانی و رونق زندگی مردم یک منطقه دارند، در دنیای امروزی وجود رودها برای تجارت، کشاورزی و بقای نسل بشر بسیار ضروری است. تعیین طولانی‌ترین رودخانه جهان کار آسانی نیست و همچنین تعیین منشا رودخانه اغلب بسیار چالش برانگیز است. 

امروزه با وجود پیشرفت‌هایی که در زمینه تکنولوژی صورت گرفته به نظر می‌آید هنوز هم اندازه‌گیری دقیق طول مسیر رودها امکان‌پذیر نیست؛ چراکه این رودها دارای انشعابات و منابع زیادی هستند و پس از تخمین طول یک رود نیاز است که منبع اصلی آن مشخص شود.

اغلب منابع اصلی رودهای جهان در مناطقی دورافتاده و غیر قابل دسترس قرار دارند به همین دلیل است که مشخص نمودن طول یک رود کار آسانی نبوده و زمان زیادی را برای انجام چنین کاری باید صرف کرد. 

طولانی ترین رود جهان جهان کدام است؟

رود آمازون با طول 6،853 کیلومتر (آمریکای جنوبی)

آمازون پرآب ترین رود جهان است و آب آن از مجموع آب ده رودخانه پر آب جهان بیشتر است.همانطور که اشاره کردیم اکثر افراد عقیده دارند رود آمازون با ۴۳۲۵ مایل طول، در حال حاضر رتبه نخست طولانی ترین رود جهان را به خود اختصاص داده است.پرآب‌ترین رودخانه دنیا که عنوان طویل‌ترین رود قاره آمریکا را گرفته است، 6 هزار و 400 کیلومتر طول دارد. 

همانطور که گفته شد یکی از سخت‌ترین قسمت‌ها در تعیین طول یک رود، تعیین مبدا آن است و دلیل اختلاف نظرها در رابطه با این موضوع هم تعیین مبدا آمازون می‌باشد. این رودخانه طویل از هفت کشور برزیل، پرو، بولیوی، کلمبیا، اکوادور، ونزوئلا و گویان در آمریکای جنوبی عبور می‌کند و عرض آن در برخی نقاط به 10 کیلومتر می‌رسد.

رودخانه می‌سی‌سی‌پی یا میسوری با طول 6،275 کیلومتر (آمریکای شمالی)

این رود با 6 هزار و 275 کیلومتر طول، در رده چهارمین رودخانه های طویل جهان قرار گرفته است و سرچشمه آن از ایالت «مینه‌سوتا» آغاز می‌شود. 98.5 درصد از این رود بسیار عظیم قبل از این‌که راهش را به داخل خلیج مکزیک پیدا کند، در آمریکا واقع شده است.

رود نیل با طول 6،853 کیلومتر (شمال آفریقا)

همانطور که گفته شد رقیب بزرگ آمازون در تعیین طولانی ترین رود جهان نیل بوده است که هنوز هم عده‌ای آن را شایسته این لقب می‌دانند.

نیل برای بسیاری از افراد شناخته‌تر شده است؛ چراکه این رود از داخل کشور مصر که در گذشته از جمله بزرگ‌ترین امپراطوری‌ها بوده است می‌گذرد و بسیاری بر این باورند که نیل یکی از مهم‌ترین عوامل حیات و قدرتمند شدن رومی‌ها در جهان به حساب می‌آید. این رود بین المللی، در واقع از ۱۱ کشور در قاره آفریقا عبور می‌کند.

این رود که عنوان طویل‌ترین رودخانه جهان را گرفته با 6 هزار و 650 کیلومتر طول، از یازده کشور مختلف عبور می‌کند؛ سودان، سودان جنوبی، بروندی، رواندا، کنگو کینشاسا، تانزانیا، کنیا، اتیوپی، اریتره، اوگاندا و مصر از جمله کشورهای میزبان این رود زیبا و طویل هستند.

منشا اصلی نیل در دو کشور سودان و مصر قرار دارد و به دو شاخصه آبی و سفید تقسیم می‌شود، جالب است بدانید که نیل سفید از نیل آبی بزرگ‌تر بوده و هنوز منبع آن به طور دقیق مشخص نشده است؛ با این حال برخی معتقدند که دریاچه ویکتوریا منبع اصلی رود نیل سفید است؛ اما این دریاچه هم از رود کاگرا تغذیه می‌شود. خوشبختانه منبع رود نیل آبی کاملا مشخص بوده و شبه‌ای در آن نیست.

 

رودخانه یانگ تسه با طول 6،300 کیلومتر (چین)

این رود، عنوان طولانی‌ترین رودخانه آسیا و سومین رودخانه طولانی جهان را با 6 هزار و 300 کیلومتر طول، از آن خود کرده است. به طور سنتی این رودخانه را مرز شمال و جنوب چین می‌دانند و همچنین سد «سه دره»، بزرگ‌ترین سد جهان، روی این رودخانه ساخته شده است.

دو منشا برای رودخانه یانگ تسه وجود دارد و دولت چین به طور سنتی شعبه واقع در کوه های تانگولا را به عنوان منبع رودخانه به رسمیت شناخته است.

این رودخانه در ارتفاع 17،526 فوت بالاتر از سطح دریا قرار دارد. با این حال، طبق داده های جدید، منبع رودخانه یانگ تسه در تپه واقع شده است جایی که دم از آن سرچشمه می گیرند. این انشعابات؛ بیشتر برای تشکیل رود قدرتمند یانگ تسه می ریزند که در نهایت به دریای چین شرقی در شانگهای سرازیر می شود. 

رودخانه زرد یا رودخانه مادر با طول 5،464 کیلومتر (چین)

رودخانه زرد ششمین طول رودخانه جهان و دومین طول رودخانه چین و سومین در آسیا است و که حوضه آن تولد تمدن چینی بود. این رودخانه آسیایی از کوه‌های «بایان هار» چین شروع می‌شود و 5 هزار و 464 کیلومتر طول دارد و در پایان به دریای «بوهایی» می ریزد. همچنین این رودخانه بعد از یانگ تسه عنوان دومین رود طویل آسیا را نیز گرفته است.

رودخانه زرد معمولا منبع خاک بارور و آب غنی است و طغیان های خشمگین در آن رخ می دهد، در نتیجه، رودخانه دارای چند نام مستعار منفی نیز است، مانند "غم و اندوه چین" و "معضل مردم هان". طی قرن ها، مردم چینی آن را نه تنها برای کشاورزی بلکه همچنین به عنوان یک مسیر حمل و نقل و حتی به عنوان یک سلاح استفاده کرده اند.

رودخانه ینیسی با طول 5،539 کیلومتر (روسیه-مغولستان)

این پنجمین رودخانه بزرگ دنیا و بزرگ ترین آبراه اقیانوس قطب شمال است. رودخانه سلنج عنوان سرچشمه های این رودخانه را دارد رودخانه سلنج 992 کیلومتر طول دارد و به دریاچه بایکال می ریزد. رودخانه آنکارا از دریاچه ( بیکل ) در نزدیکی لیستیونکا طغیان می کند و از طریق ایرکوتسک روسیه عبور می کند و در نهایت به رود ینیسی می پیوندد.ینیسی در نهایت به اقیانوس منجمد شمالی می ریزد، این رود آسیایی با 5 هزار و 539 کیلومتر طول، از شمال مغولستان سرچشمه می‌گیرد و با گذر از سیبری در روسیه به اقیانوس منجمد شمالی می‌ریزد. این رود زیبا که پنجمین رود جهان از نظر طول است، از شرق کوه‌های سایان آغاز می‌شود.

سوالات درس مطالعات اجتماعی پایه هشتم

اروپا از اطراف به کدام اقیانوس ها و دریا محدود می شود؟
از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از غرب به اقیانوس اطلس، از جنوب به دریای مدیترانه.

طولانی ترین رود و مهمترین رودهای اروپا را نام ببرید.
مهم‌ترین رودهای اروپا: دانوب، ولگا، راین، دُن و اِلب.
طویل‌ترین رود اروپا: دانوب.

به طور کلی اروپا از نظر آب وهوا و پوشش گیاهی چگونه قاره ای است؟
اروپا قاره ای با آب و هوای معتدل، سرسبز و بدون بیابان است.

موقعیت و محدوده قاره آفریقا را ذکر کنید
قاره آفریقا بین اقیانوس هند و اطلس واقع شده و از طریق تنگه باب المندب و کانال سوئز از آسیا جدا می شود. قارهٔ افریقا در دو نیمکره شمالی و جنوبی گسترده شده و مدار استوا از وسط آن عبور می کند. این قاره از سواحل دریای مدیترانه تا دماغهٔ امید نیک امتداد یافته است.

آفریقا از نظر ناهمواری چگونه است؟ و مهمترین ارتفاعات آن را نام ببرید.
اآریقا، فلاتی وسیع و کم ارتفاع است و کوه های بلند کمتر در این قاره، دیده می شود. تنها چین خوردگی مهم آفریقا در شمال غربی این قاره، رشته کوه اطلس است. در شرق آفریقا، قله های مرتفع کنیا (5200 متر) و کلیمانجارو (5900 متر) قرار دارند.

علت وجود دریاچه های فراوان در شرق آفریقا چیست؟
دریاچه های زیادی در این منطقه وجود دارد که اغلب در اثر فرونشستن زمین یا شکستگی های بزرگ در پوسته زمین به وجود آمده است. این شکستگی ها موجب می شود که آبشارهایی در مسیر رود، پدید بیاید.

چرا قاره ی آفریقا برای پهلو گرفتن کشتی ها و ساختن بندر چندان مناسب نیست؟
برخلاف قارهٔ اروپا که دارای بریدگی های زیادی در سواحل است، کناره های افریقا صاف و بدون بریدگی (خلیج) است.

چرا قاره آفریقا آب وهوایی گرم و بی زمستان دارد؟
زیرا موقعیت آفریقا به گونه ای است که مدار استوا از وسط آن عبور می کند و خورشید در طول سال در مناطق استوایی و اطراف آن تا مدار رأ س السرطان و رأس الجدی تقریباً عمود می تابد.

آفریقا از نظر بارش به چند بخش تقسیم می شود؟
آفریقای مرطوب یا آفریقای سبز: نواحی اطراف خط استوا؛ از شمال تا دریاچه چاد و از جنوب تا رود زامبز،  آب و هوای گرم و مرطوب دارد. در این منطقه باران فراوان می بارد.

آفریقای خشک: هر چه از منطقه استوایی به سمت شمال و جنوب افریقا پیش برویم، از میزان باران و رطوبت کاسته شده و کم کم به آب و هوای گرم و خشک تبدیل می شود، به طوری که در شمال افریقا، صحرای بزرگ و در جنوب آن بیابان کالاهاری دیده می شود.

طولانی ترین رود جهان و مهمترین رودهای آفریقا را نام ببرید.
رودهای نیل، کنگو، نیجر، اُورانژ و زامبز از رودهای مهم و پرآب افریقا هستند. رود نیل طولانی ترین رود جهان با طول (6695کیلومتر) است. 

چرا برخی از رودهای آفریقا برای کشتیرانی مناسب نیستند؟
به دلیل وجود شکست و گسل در مسیر رودها

رودهای آمریکای شمالی وجنوبی را نام برده و ویژگی های هر کدام را ذکر کنید.
درآمریکای شمالی، رود می سی سی پی که از رودهای طویل جهان است، از چند ایالت کشور ایالات متحده آمریکا عبور می کند. این رود به خلیج مکزیک می ریزد. رود می سی سی پی، نقش مهمی درحمل و نقل کالا و منابع و تجارت از طریق کشتیرانی داشته است.در آمریکای جنوبی، رودآمازون از میان جنگل های استوایی عبور می کند. آمازون پرآب ترین رود دنیا است و آب آن از مجموع آب ده رودخانه پر آب جهان بیشتر است. در این رود، ماهی های آب شیرین، مارهای آبی و گربه ماهی های غول پیکر، زندگی می کنند.

---