آداب و رسوم ایرانی ها در ماه مبارک رمضان

مردم ایران برای مناسبتهای مختلف، آداب و رسوم خاصی دارند و بر اساس همان رسوم، مناسبتها را برگزار می کنند. هر یک از نقاط ایران برای مراسم های جشن عروسی ، عزاداری، محرم ، یلدا، عید نوروز  رسوم خاص خود را دارند.ماه مبارک رمضان هم از این قاعده مستثنی نیست و در این ماه مناسبت های دینی همراه با آداب و رسوم خاصی همراه است .

امروز می خواهیم آداب و رسوم برخی از شهرهای ایران را بیان کنیم:
 در ماه مبارک رمضان مردم خود را برای انجام تکلیف شرعی و دینی به شکل هماهنگ آماده می کنند و برای به جای آوردن این وظایف، با آداب و تشریفات خاص خود مراسم رمضان را برگزار می‌کنند.

فرهنگ و رسوم مردم گلستان

در بین مردم ترکمن استان گلستان رسم است که قبل از فرا رسیدن ماه مبارک، خانه تکانی می کنند و منازل خود را تمیز می کنند. این ماه بین مردم ترکمن گلستان به "اراز آی" مشهور است وقبل از رسیدن این ماه؛ گوسفند و بز می کشند و گوشتش را در بین فقرا و نیازمندان و همسایه ها تقسیم می کنند و یا اینکه با همان گوشت غذایی می پزند و مهمانی می دادند که با آن " الله یلی" می گفتند.

همچنین در این ماه مبارک، در بین مردم گلستان مراسم الله رمضونى انجام می‌شود که در این مراسم، جوانان ،کمک هایی را براى مستمندان جمع آوری می کنند  و از محل جمع‌‏آورى این کمک‏ها به مستمندان افطارى می‌دهند. در این ماه شب زنده داری‌ها زیاد می شود ومردم برای قرائت قرآن و دعاهای این ماه در مساجد جمع آوری می شوند.

با فرا رسیدن ماه رمضان اهل سنت و مردم ترکمن استان گلستان آداب و سنن خاص از جمله الله یولی(نذری دادن)، مراسم آشتی‌کنان، تهیه جهیزیه عروس، را برگزار می کنند و به استقبال این ماه پرفیض و برکت می‌روند.

در بین ترکمن‌ها رسم است که هر روز هر کدام از خانه‌های یک محله ، غذایی درست می‌کنند و آن را به مسجد محله ی خود می‌فرستند تا نمازگزاران با آن افطار کنند.نان های محلی و بوروگ از خوراکی های ویژه افطار در بین ترکمن ها می باشد.

نماز تراویح اهمیت خاصی در بین اهل سنت استان گلستان دارد. مردم ترکمن گلستانی برای خواندن این نماز بعد نماز عشا به مسجد می آیند . «تراویح» نمازی 20 رکعتی است که در قالب 10 نماز دو رکعتی، پس از اقامه نماز عشاء به جماعت خوانده می‌شود به این شکل که امام جماعت پس از خواندن حمد در هر رکعت، یک سوره از سوره‌های کوتاه قرآن مجید را در این نماز قرائت می‌کند.

نماز تراویح در بیشتر مساجد منطقه ی ترکمن نشین برپاست اما در برخی از مساجد نیز «نماز ختم» خوانده می شود. به این ترتیب که در طول یک هفته ، هر شب نمازگزاران در قالب همان نماز تراویح ، به نماز می ایستند و امام جماعت در هر رکعت از نمازهای دو رکعتی، به جای قرائت سوره‌های کوتاه پس از حمد، از نخستین سوره‌ی ابتدای قرآن آغاز می‌نماید و در هر رکعت بخشی از قرآن را از حفظ می‌خواند و در رکعت های بعدی ادامه‌ی آن را می‌خواند و به این ترتیب در طول یک هفته، قرآن را به جماعت و در قالب نماز تراویح، ختم می‌کنند.

فرهنگ و رسوم مردم خراسان

مردم استان خراسان هم تمام تلاش خود را می کنند تا از این ماه پربرکت بهره ی معنوی خود را ببرند. مردم این استان مانند سایر مردم کشور از سنت نبوی پیروی می کنند و با روزه داری سه روز آخر ماه شعبان به استقبال ماه مبارک رمضان می روند.

مردم مشهد معتقدند قرآنی‌ را كه‌ در ماه رمضان آغاز می‌كنند باید حتماً تا آخر ماه تمام‌ كنند وگرنه‌ قرض دار می‌شوند و هر كس در جزء آخر قرآن نوبتش به سوره توحید رسید، به سایر شركت كنندگان در دوره قرآن شیرینی می دهد.

 مردم این دیار در ماه رمضان برای مستمندان؛ سفره های افطار را پهن می کنند و غذاهایی مانند شله مشهدی، شله زرد، آش رشته، سوپ درست می کنند و بین نیازمندان پخش می کنند.

مناجات و شب خوانی "شوخانی" از نخستین شب ماه مبارک رمضان آغاز می‌شود، طوری که هر شب برخی  از مردان خوش صدا پس از نیمه شب سه نوبت بر بالای بام خانه  می رفتند  و با صدای بلند به خواندن دعا و نیایش می‌پرداختند که با این عمل مردم با شنیدن صدای آنان از خواب بیدار می شدند و تدارک سحری را می‌دیدند و این آیین هنوز در روستاهای بیرجند رواج دارد.

روزه‌گیران برای خوردن سحری و خواندن دعا و نماز ، معمولاً ساعاتی قبل از اذان و با شنیدن صدای مناجات، توپ سحر و یا زنگ ساعت بیدار می‌شدند و بعد از وضو گرفتن و خواندن دعاهای سحر نیت می‌كردند.

رمضانی‌خوانی و یا به لهجه بیرجندی "رمِضوُنی" یکی از رسوم کهن خراسان جنوبی در ماه مبارک رمضان است که با فرا رسیدن این ماه عزیز کوچه‌ها را با آوای خوش خود طنین‌انداز می‌کند. جوانان با خواندن اشعاری معروف به "رمضانی" با لهجه بیرجندی از صاحب خانه طلب انعام می‌کنند.

 برخی از مردم این شهر در پنج شنبه های این ماه بر سر مزار رفتگان خود حضور می یافتند و حتی روزه خود را در آن محل افطار می کردند.

مراسم بیست و هفتمان نیز از برنامه‌هایی است که از گذشته دور در شهرستان بیرجند وجود داشته و هنوز هم نام آن فراموش نشده است. این مراسم به این گونه بود که  در شب بیست و هفتم ماه رمضان برخی از خانم‌ها و دختران جوان ؛صورت خود را می پوشاندند و با گرفتن سبد با تبقی دردست  که آئینه‌ای روی آن قراردارد و ملاقه به دست به در خانه همسایگان می رفتند و طلب هدیه می‌کردند. مردم پولی که به این طریق به دست می‌آید متبرک می شمارند و آن را شادی آور می‌دانند و در این مراسم همه کسانیکه به این صورت پولی به دست می‌آورند، پیش از ظهر روز بیست وهفتم ماه رمضان به بازار می روند و با آن پارچه‌ای به دلخواه خود می‌خرند و ظهر آن روز درخانه یا مسجدی، از آن پارچه پوشاکی مانند چادر، پیراهن و چارقد برای خود می‌دوزند و آن را می‌پوشند و بر این باورند که همه سال را به شادی می‌گذرانند و از همه بلاها مصون هستند.

فرهنگ و رسوم مردم استان سمنان

مردم این استان هم با غبار روبی مساجد و تمیز کردن ان به استقبال این ماه پربرکت می روند. مردم برخی نقاط استان سمنان رسم داشتند، چند روز قبل از ماه رمضان بره یا گوسفندی را قربانی کنند که به این رسم «پروارکشون» می‌گفتند. آنها این گوشت را تا آخر ماه رمضان نگه می‌داشتند و برای پختن غذاهای سحری، افطاری و نذری استفاده می‌کردند.

مردم این استان در این ماه از برکات خواندن قرآن غافل نمی مانند و با جمع شدن در مساجد و یا خانه های خود به صورت دوره ای به ختم قرآن می پردازند و هر روز یک جز از قران را تلاوت می کنند. در برخی نقاط پس از ختم کامل قرآن، هر کس به فراخور وسع مالی خود مقداری نبات، نقل، برنج یا گلاب به  جلسه آورده و به نیت برکت بین حاضران پخش می کند. برخی از اهالی شهر دامغان در اولین جمعه ماه مبارک رمضان در خانه های خود نماز جعفر طیار می خوانند.

دوختن کیسه مراد هم از آیین‌های رمضانی در برخی نقاط سمنان است که خانم ها آن را اجرا می کنند.در شهرهای شاهرود، گرمسار و روستای جزن برخی زنان بین نماز ظهر و عصر با کمی پارچه، نخ و سوزن کیسه‌ای کوچک می‌دوزند و سکه‌ای را به نیت تبرک درون آن می‌اندازند. شاهرودی‌ها کیسه مراد را برای  برآورده شدن حاجت خود تا سال دیگر نزد خود نگه می‌دارند و در ماه رمضان بعد کیسه تازه‌ای می‌دوزند.

 همچنین مردم این دیار روز بیست و هفتم ماه رجب را جشن می گیرند. این روز در روایت‌های تاریخی و اسلامی مصادف با شب قصاص ابن ملجم مرادی است. در این روز زنان سمنانی، گرمساری و دامغانی برای ابراز شادی از این واقعه به دست و پای خود حنا می‌بستند که این رسم هنوز بین بانوان سالمند رایج است. همچنین برخی خانواده‌ها نیز در این روز گوش دختران خود را سوراخ می‌کردند و برای آنها گوشواره می‌خریدند.

 فرهنگ و رسوم مردم استان کرمان

 مردم استان کرمان هم از گذشته تا به امروز مانند همه مردم کشور برای ماه مبارک فرهنگ و رسوم خاص خود را دارند.در این استان هم مانند استانهای دیگر مردم به مراسم های مذهبی ماند خواندن نماز جماعت، تلاوت قرآن و دعا و مناجات توجه خاصی دارند.

آنها چون معتقد بودن حضرت علی با نمک و خرما افطار می کرد، روزه ی خود را قبل از خوردن غذا  با نمک و خرما افطار می کردند.همچنین آنها پس از صرف غذا در هنگام سحر، دعا و قرآن می‌خواندند و بر این باورند که در این ماه غذاها باید ساده و مختصر باشد تا راه و شیوه پیامبر(ص) را در پیش گرفته باشند.

مردم شهر بردسیر با نان و سرکه افطار می‌کنند. بلوچ‌های بم معتقدند در ماه رمضان گوش دادن به موسیقی حرام است. زرندی‌ها هم بر این باورند که همه نخل‌ها متعلق به حضرت علی(ع) است، بنابر این وظیفه مسلمانان است که با خرما افطار کنند.

مردم برخی از روستاهای کرمان افطار را معمولا با غذاهای سبک و سنتی مانند انواع قاتُق برگزار می کنند که بهترین و مناسبترین آن، قاتق بابونه است.

کلید زنی یکی از آداب و رسوم مردم کرمان است که در شب‌های ماه مبارک برگزار می‌شود ، در این مراسم زنی داخل یک سینی آینه ، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده به منازل اهل محل می‌رود و در حالی که صورت خود را با چادر پوشانده با کلید به سینی می‌زند.

اگر از سوی صاحبخانه جواب هایی مانند «چراغ بیاور» و یا «قند و شیرینی بیاور» داده شود در این صورت زن کلید زن ، امیدوار شده و کمک هایی را دریافت می کند ، در غیر این صورت محل را ترک می کند.کلید زن باید حواسش باشد که شناخته نشود و تا آخر این برنامه حرفی نزد.

صاحبخانه پس از باز کردن در، آینه داخل سینی را برمی‌دارد و چهره خود را نگاه می کند، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد. کلیدزن این عمل را با نیت از پیش تعیین شده انجام می‌دهد و در پایان صاحبخانه که می‌داند کلیدزن برای طلب حاجت آمده، می‌گوید: ان‌شاءالله حاجت روا بشید ،  در پایان خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌دهند.سنت کلید زنی همچنان در برخی از شهرهای کرمان انجام می شود.

 مردم این دیار در شب های احیا، مراسم چهل منبرون هم برگزار می کنند.به این صورت که هر فرد مومن باید پس از افطار و قبل از سحر روز بعد ، در شب احیاء چهل شمع را تهیه کند و با شرکت در چهل مراسم مذهبی در شب های احیا در کنار منبر هر مجلس ، شمعی روشن کند و به این ترتیب حاجاتش برآورده خواهد شد.

در گذشته مردم کرمان برای بیدار کردن همسایه در زمان سحر در حیاط آنها آب می ریختند ؛ این برنامه تشریفات خاصی مانند مثل پی کوبی و ریختن آب از بام خانه به حیاط همسایه داشته است .در برخی از روستاهای استان کرمان هم این کار با طبل کوبی در کوچه ها و محله ها انجام می شده است.

 فرهنگ و رسوم مردم کردستان

مردم این استان ،مردمی مهمان نوازی ، ساده زیست و متدین هستند و آنها هم مانند همه مردم کشور،برای این ماه مبارک آداب و رسوم خاص خود را دارند.این استان به استان فرهنگی لقب گرفته است و از همین می توان فهمید که در این استان با فرهنگ های زیادی روبرو خواهیم بود.

 مردم این دیار مراسم مرحبا و الوداع در این ماه دارند. به این صورت که آنها  در نیمه اول ماه رمضان دعایی با این عنوان «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان» می‌خوانند و از شب شانزدهم به بعد به جای واژه مرحبا در این دعا از کلمه «الوداع» استفاده می‌شود. این رسم را در گذشته کسی که مسئولیت رویت هلال ماه رمضان را برعهده داشته به‌جا می‌آورد.

سنندجی‌ها رسم جالبی در آغاز ماه رمضان دارند که ریشه در فرهنگ صلح‌جویی آنها دارد. آنها در آغاز این ماه مراسم آشتی‌کنان برپا می‌کنند. در این رسم ریش‌سفیدان پیش می‌افتند و بین افرادی که با هم قهری و کدورت دارند صلح برقرار می‌کنند. افرادی که با هم قهرند، بدون آن‌که از دعوت همدیگر اطلاع داشته باشند برای نوشیدن چای به خانه ریش‌سفید محل دعوت می‌شوند و پس از اطلاع از موضوع به احترام بزرگ‌ترهایی که در آنجا حضور دارند باهم روبوسی و آشتی می‌کنند.

رسم «پاشیو» هم یکی از آیین‌های قدیمی ویژه ماه رمضان در کردستان بود. آن موقع‌ها که وسایل ارتباط جمعی در کار نبود مردم روی بام‌ها می رفتند و بانگ پاشیو سر می داند و یکدیگر را برای مراسم سحر بیدار می‌کردند.

در شب ۲۷ رمضان در بسیاری از روستاها و حتی شهرهای کردستان نانی به اسم «کولیره» می پزند و قبل از افطار بین همسایگان پخش می‌ کنند. همچنین پخت نان‌های «برساق»، «تاوه‌ای» و «کولیره ناسکه» در رمضان رواج دارد و اغلب مردم با این نان‌ها افطار می‌کنند.

از سنت‌ها و آداب و رسوم  ویژه ماه مبارک رمضان برگزاری مراسم اعتکاف در دهه آخر این ماه و مصادف با لیالی قدر است. در شهرستان کامیاران، معتکفان تمام ۱۰ شب آخر ماه رمضان را در مساجد و تکایا تا اذان صبح به تلاوت قرآن و نماز و ذکر و طلب عفو بخشش از خداوند می‌پردازند. همچنین مراسم شب‌های قدر را نیز برگزار می‌کنند.

آنها برای عید فطر هم آیین خاص خود را دارند. عید فطر مهم‌ترین عید کردستانی‌هاست. آنها همه کارها را تعطیل می‌کنند تا قبل از آخرین اذان مغرب ماه رمضان در خانه باشند. صبح زود هم با پوشیدن لباس نو به مساجد و مصلاها می‌روند تا نماز عید قطر را اقامه کنند. همچنین یکی از آیین‌های ویژه عید فطر مردم دیواندره «چیشتی مجیور» است. در این رسم برخی افراد در خانه غذا تهیه می‌کنند، سپس هنگام ناهار به مسجد می‌برند. بعد از جمع‌شدن غذاها دسته‌جمعی آنجا ناهار می‌خورند.

فرهنگ و رسوم مردم هرمزگان

 مردم استان هرمزگان هم در اواخر ماه شعبان با تمیز کردن مساجد و منازل خود را برای ماه مبارک آماده می کنند. 

"گم گم سحری" از آیین‌های ویژه ماه رمضان در استان هرمزگان بود. این اسم از صدای طبلی گرفته شده که شباهنگام طبل‌چی‌ها در کوچه‌ها راه می‌افتادند و بر آنها می‌کوبیدند تا مردم را برای گرفتن روزه بیدار کنند. طبل‌چی‌ها در پایان ماه رمضان به در خانه اهالی می‌کوبیدند و عیدی طلب می‌کردند. آیین «سحر و سحر شد» هم از رسم‌های بیدارباش در هرمزگان بوده‌است.

"لب گشودن" اصطلاحی است که هرمزگانی‌ها به افطار و روزه بازکردن می‌گویند. هرمزگانی‌ها عادت دارند روزه خود را با استکانی آب گرم، نمک، خرما، چای یا شیرداغ، حلوای خانگی، نان سوراغ و مهیاوه با تخم مرغ و همچنین نان کلوچه زعفرانی، نان کماچ و گرده که نوعی نان شیرینی سنتی جنوب است، باز کنند. خوردن شله زرد، شیربرنج، فرنی، رنگینک، زولبیا، بامیه، دشو(برنجی که با شیره خرما پخته می‌شود)، رولت خرما و همچنین حلیم، هریسه با ماهی و آش نیز بین آنها رایج است.

 در مسجدها و حسینه‌های محل نیز سفره‌های افطاری ساده پهن است و روزه‌داران بعد از اقامه نماز مغرب و عشا به صورت جماعت، سر یک سفره و در کنار یکدیگر با یاد و نام خدا و خواندن دعای افطاری را می‌خوانند، سپس روزه خود را باز می کنند.

مراسم گِرگشو (گره گشا)  از دیگر رسم و رسوم  ویژه ماه رمضان هرمزگان به‌ویژه در روستاهای عرب‌نشین پارسیان است که در شب پانزدهم رمضان و هم‌زمان با شب میلاد امام حسن مجتبی (ع) برگزار می‌شود. در این مراسم کودکان با دردست داشتن سبد یا کیسه به در خانه‌ها می‌روند و خوراکی طلب می‌کنند. این مراسم در نیمه شعبان نیز در برخی از مناطق شهری و روستایی هرمزگان برگزار و در جاهای مختلف استان به آن «آدرگیزگردانی»، «آربیزگردانی»، «هاردگیز گردانی» و «حق لیلی» می‌گویند.

مردم هرمزگان به‌ویژه شهرستان میناب از زمانهای گذشته ،برای آرامش روح درگذشتگان و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره آنان از شب بیست و یکم تا پایان ماه مبارک رمضان به مدت ۹ شب، مراسم ختم و یادبود همراه با جزءخوانی قرآن و افطاری می‌گیرند و از نزدیکان و فامیل را برای فاتحه‌خوانی و صرف افطاری دعوت می‌کنند که به این آیین «عید مردگانی» می‌گویند. در این مراسم خانواده‌ها چند قاری را چند ساعت مانده به اذان مغرب به منزل خود دعوت می‌کنند و قاریان هر یک، جزیی از قرآن را به نیت ثواب برای روح اموات آن مجلس تلاوت می‌کنند.

فرهنگ و رسوم مردم استان فارس

مردم مومن و متدین استان فارس ماه مبارك رمضان را با آداب و رسوم خاصی آغاز و به پایان می رسانند و این درحالی است كه این آداب و رسوم كه از گذشته های دور در جای جای استان فارس وجود دارد.

یكی از رسوم مردم شهر شیراز کلوک اندازان است . این برنامه در  آخرین جمعه ماه شعبان كه به كلوك‌اندازون معروف است صورت می گیرد و  مردم به دامان طبیعت، گردشگاه‌ها، كوه و باغ‌ها رفته و به تفریح و شادی می‌پردازند تا اگر در بین افراد فامیل كدورتی وجود دارد در مراسم كلوك‌اندازون و پیش از آغاز ماه مبارك رمضان این كدورت را برطرف شود.

در این ماه مردم جنوب فارس نیز در مساجد ، خانه ها ، پارك ها ، حتی سایه سار دیوارها و درختان، بصورت فردی قرآن می خوانند كه برخی افراد در این ماه بیش از 30 دور قرآن را ختم می كنند.

مردم شیراز اعتقاد دارند در روز اول ماه مبارك رمضان به زیارت امامزادگان این شهر از جمله حضرت احمدبن موسی شاهچراغ(ع)، سید علاالدین حسین(ع)، سید میر محمدبن موسی(ع) و علی بن حمزه(ع) می روند كه برخی از خانواده ها نیز نمازهای مغرب و عشا را در این حرم ها اقامه و روزه خود را باز می كنند.

مردم این دیار به طبع ها توجه خاصی دارند.شیرازی ها معتقدند کسی که از روزه در می آید باید ابتدا یک استکان عرق گل گاوزبان بخورد. چون روزه سرد است و عرق گاوزبان گرم می تواند این سردی را از بین ببرد.  غذاهای مخصوص افطار شیراز هم بسیار چشم گیر هستند. در شیراز مردم برای افطار از غذاهای خاصی که فقط مخصوص این ماه است استفاده می کنند. مثل ترحلوا و زولبیا و بامیه و رنگینک و بعد، به دیدن یکدیگر می روند و این دید و بازدیـد را «ماه رمضانی» می گویند.

غذاهای معروفی که در ماه رمضان در شیراز تهیه می‌شود قنبر پلو، کلم پلو و کوفته هلو است و نان گتک، یوخه، نان چایی، تر حلوا،  رنگینک و زولبیا بامیه شیرازی نیز بر سر سفره افطاری گذاشته می‌شود.

شیرازی ها در نیمه اول ماه رمضان تا میلاد امام حسن (ع)جشن های زیادی به پامی کنند. روزوالون رسم زیبای شیراز ی‌هاست که بر اساس این رسم خانواده تازه داماد در سینی‌های مخصوص انواع شیرینی، نبات، نقل و افطاری برای خانواده عروس می‌فرستند.

رسم جالبی که تنها در شیراز برگزار می‌شود جمعه الوداعی است که زنان شیرازی در جمعه پایانی ماه رمضان پس از راهپیمایی روز قدس به مسجد فتح و مسجد جامع عتیق شیراز می روند  و دعا می کنند و قرآن می‌خوانند و حاجات خود را از خداوند می‌طلبند.

در مسجد جامع شیراز منبری بلند و خیلی قدیمی وجود دارد که پله های زیادی دارد و به منبر امام حسن ( ع) معروف است. در این روز  بعد از نماز جماعت و وعظ و سخنرانی عده زیادی از زن ها اطراف منبر جمع می شوند. گروهی از دختران دم بخت به نیت باز شدن بخت سه مرتبه از منبر بالا و پایین می روند و معتقدند که با این کار تا سه روز یا سه هفته و یا سه ماه بعد به خانه بخت می روند.

زنانی هم که صاحب بچه نشده اند،  «ننو»ی کوچکی درست می کنند و یک عروسک قنداق  می کنند و داخل آن می گذارند و با خود به مسجد می آورند. سپس ننی یا همان ننو  را درگوشه ای می بندند و چند مرتبه می جنبانند و نیت می کنند اگر تا سال بعد صاحب فرزندی شوند جمعه آخر ماه رمضان داخل صحن مسجد حلوا بپزند و خیرات کنند. بسیاری از زنان عقیده دارند اگر ننی را پشت منبر امام حسن(ع) ببندند اثرش بیشتر است.

سخن آخر :

همه مردم کشورمان این ماه مبارک را با آداب و رسوم خاصی برگزار می کنند و حتی در بعضی نقاط، فرهنگها و رسوم یکی است . همه آنها سعی می کردند با سحر خوانی و مناجات خوانی همدیگر را برای سحری بیدار کنند، یا با جمع آوری کمک هایی به یاری مستمندان برخیزند. آنها در مساجد و یا دورهمی های محله ای مجالس تلاوت قرآن رابرگزار می کنند تا بتوانند در طول یک ماه، آن را ختم کنند.آنها یکدیگر را به افطاری دعوت می کردند و اگر اختلافی بین فامیل بود، تلاش می کردند آن را از بین ببرند.

---