در ایران باستان شیوه حکومت چگونه بود؟ مطالعات پایه هفتم

در ایران باستان شاهان خود را برگزیده آسمانها و خدا می دانستند، البته این عقیده هم وجود داشت که اگر شاه از مسیر قانون و عدالت منحرف می شد حمایت خدا از وی گرفته شده و بزرگان کشور می توانند وی را از پادشاهی عزل کنند.

در ایران باستان شاهان به امور اداری، نظامی و مذهبی فرمانروایی داشتند و برای اداره کشور فرمان صادر می کردند، این فرمان ها قانونی بود که باید در سراسر کشور اجرا می شد و هیچ کس یارای سرپیچی از آن را نداشت.

مقام های حکومتی ایران در دوران باستان

دولت های ایران باستان، قلمروی وسیعی داشتند بنابراین برای اداره امور کشور شغل ها و مقامهای مختلفی وجود داشت.

زندگی شاهان هزینه زیادی را برای کشور ایجاد میکرد و گاهی آنها صدها خدمه را به کار می گرفتند اینکه در آمدهای کشور چگونه خرج بشود بستگی به نظر شاه داشت.

وزیر بزرگ: مهم ترین مقام بعد از شاه و مسئول کارهای مملکت بود.

رئیس دربار یا تشریفات: مسئول رسیدگی به کارهای کاخ شاهی (مراسم و جشن های مختلف، انبار و ذخیره کردن محصولات غذایی در کاخ، توزیع جیره ی کارکنان، نظارت بر کار هنرمندان، صنعتگران داخل کاخ و غیره) بود.

منشیان و دبیران: کارهای اداری و مالی و نوشتن نامه ها برعهده ی آنها بود و گاه به چند زبان آشنایی داشتند.

ماموران مخفی شاه: اولین بار در زمان داریوش افرادی به عنوان مامور مخفی انتخاب شدند که به آنها چشم و گوش شاه می گفتند، ماوران مخفی شاهان از قسمت های مختلف کشور گزارش تهیه کرده و به اطلاع شاه می رساندند.

تقسیمات کشوری در ایران باستان 

ایرانیان از اولین کسانی بودند که تقسیم کردن کشور را به بخش های مختلف ابداع کردند به طور مثال در زمان داریوش کشور را برای اداره بهتر به 23 قسمت تقسیم کرده بودند که به هر قسمت ایالت می گفتند.برای هر ایالت یک شهربان انتخاب کرده که معمولا از مقام های حکومتی یا اعضای خانواده شاه بود و هر بخش از مرکز فرماندهی یا پایتخت، دستور می گرفت و موظف بود همه کارها را طبق خواسته شاه انجام دهند.

پایتخت ها در ایران باستان

پادشاهان در ایران باستان شهری را به عنوان پایتخت انتخاب می کردند، پایتخت ها معمولا شهرهای بزرگ و پرجمعیت بودند و شاهان در آنها کاخ های بزرگ بنا می کردند.

پایتخت ایران در زمان مادها: همدان (هگمتانه)

پایتخت ایران در زمان هخامنشیان: شوش (پایتخت زمستانی)، همدان (پایتخت تابستانی)، تخت جمشید، بابل

پایتخت ایران در زمان اشکانیان: صد دروازه (دامغان) و تیسفون

پایتخت ایران در زمان ساسانیان: گور (فیروزآباد) و تیسفون

قدرت نظامی در ایران باستان

سرزمین ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی، همواره از شرق و غرب در معرض هجوم دشمنان بود. از سمت غرب، دولت های یونان و روم به قلمرو ما دست درازی می کردند و از سمت شرق اقوام بیابانگرد به ایران یورش می آوردند.

به همین دلیل حکومت های ایران باستان نیروی نظامی و سپاه مجهز و نیرومندی را به وجود آورده بودند تا از مرزهای ایران دفاع کنند، نیروی نظامی از پیاده نظام و سواره نظام تشکیل می شد.

شاهان نیز از دوره نو جوانی، آموزش های نظامی می دیدند و در برخی جنگ ها خود فرماندهی جنگ را به عهده می گرفتند.

اشکانیان در تاریخ جهان به جنگاوری مشهور بودند و مهارت زیادی در سوارکاری و تیر اندازی داشتند. ایرانیان باستان ابتکارات زیادی در زمینه تشکیل سپاه و فنون نظامی داشتند، برخی از این ابتکارات برای اولین بار در ایران به کار گرفته می شود و بعده سایر کشور ها آنها را از ایرانی ها یاد گرفتند.

سوالات درس مطالعات اجتماعی پایه هفتم

در ایران باستان شیوه حکومت چگونه بود؟
در ایران باستان شیوه. حکومت پادشاهی بود، شاهان در ابتدای سلطنت در حضور بزرگان کشور، تاج گذاری می کردند و در کاخ بر تخت می نشستند.

شاه قدرت مطلق داشت و همه باید از او فرمان می بردند. حکومت موروثی بود یعنی از پدر به پسر به ارث می رسید. البته گاهی بر سر جانشینی شاه و به دست آوردن قدرت، آن چنان اختلافات شدیدی پیش می آمد که حتی منجر به کشتن افراد و جنگ و خون ریزی می شد.

از نظر پادشاهان ایران باستان مقام شاهی چه مقامی بود؟
شاهان ایران باستان خود را برگزیدهٔ آسمان و نمایندهٔ اهورامزدا  می دانستند و معتقد بودند که به حکم او فرمان می‌رانند در اغلب کتیبه های به جای مانده، جمله هایی که این موضوع رانشان بدهد، وجود دارد. البته این عقیده هم وجود داشت که اگر شاه از مسیر قانون و عدالت منحرف شود حمایت اهورایی از او گرفته می شود و بزرگان و موبدان  می توانستند شاه را عزل یا برکنار کنند.

پادشاهان به چه اموری فرمانروایی  ومطلق داشتند؟
شاهان بر امور اداری، نظامی و مذهبی فرمانروایی مطلق داشتند

فرمان های پادشاه چه حکمی داشت و فرمان های مهم چه نشانی داشت؟
این فرمان ها، قانون هایی بودند که باید در سراسر کشور اجرا می شدند و هیچ کس نباید از آنها سرپیچی می کرد. روی فرمان ها  و نامه های مهم، مُهرهای مخصوص شاه زده می شد.

چرا در دوره اشکانیان، قدرت و نفوذ پادشاهان مانند سایر شاهانایران باستان نبود؟
چون در این دوره، خاندان های محلی از نفوذ و قدرت زیادی برخوردار بودند و شاهان مجبور بودند در اداره کشور با آنها مشورت کنند.

در دوره اشکانیان چند مجلس برای تصمیم گیری به وجود آمده بود؟
مجلس شاهی، مجلس بزرگان  و مجلس مهستان.

علت وجود شغل ها و مقام های مختلف برای اداره کشور در دولت های ایران باستان چه بود؟
قلمرو وسیع

زندگی شاهان چگونه بود و هزینه زندگی آنان چگونه تأمین می شد؟
زندگی شاهان هزینهٔ زیادی داشت،گاهی آنها صدها خدمه را به کار می‌گرفتند، اینکه درآمدهای کشور چگونه خرج بشود، بستگی به نظر شاه داشت. مخارج سنگین دربار، از گرفتن مالیات از مردم تأمین می شد. اغلب شاهان به ثروت اندوزی می پرداختند و نه تنها به فکر آسایش مردم نبودن  بلکه به آنها ظلم می کردند، البته گاهی نیز به ندرت شاهانی پیدا می شدندکه سعی می کردند با عدالت رفتار کنند.

مقام های مهم حکومتی بعد از مقام شاه را نام ببرید  و وظایف آنها را ذکر کنید
- وزیر بزرگ مهمترین مقام بعد از شاه و مسئول کار های اداری مملکت بود.
- رئیس دربار یا تشریفات مسئول رسیدگی به کار های کاخ شاهی بود.
- منشیان و دبیران کا رهای اداری و مالی و نوشتن نامه ها بر عهدهٔ آنها بود.
-مأموران‌مخفی‌شاه‌آنها چشم و گوش های شاه بودندو  از قسمت‌های مختلف کشور گزارش تهیه می کردند.

تقسیمات کشوری برای اولین بار توسط چه کسانی اتفاق افتاد و این تقسیمات چگونه بود؟
ایرانیان، برای اولین بار تقسیم سرزمین به بخش های مختلف را ابداع کردند. در زمان حکومت داریوش کبیر کشور را برای اداره بهتر به 23 قسمت، تقسیم کرده بودکه به هر قسمت یک ایالت می گفتند.  برای هر ایالت یک شهربان انتخاب می کردند که معمولاً از مقام های حکومتی یا اعضای خانواده شاه بود. هر بخش، از مرکز فرماندهی یا پایتخت، دستور می گرفت و موظف بود همهٔ کا رها را طبق نظر شاه انجام دهد.

پایتخت حکومت های ایران باستان را ذکر کنید.
- ما دها:همدان 
- هخامنشیان:  شوش -  همدان  - تخت جمشید - بابل
- اشکانیان: دامغان  و تیسفون
- ساسانیان: تیسفون

شهری را که پادشاهان به عنوان پایتخت انتخاب می کردند معمولا چه ویژگی هایی داشت؟
پایتخت ها معمولاً شهرهای بزرگ و پرجمعیت بودند و شاهان در آنها کا خ های بزرگ و بناهای عظیم می ساختند.

علت هجوم و حمله پی در پی دشمنان به ایران چه بود؟
سرزمین ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی، همواره از شرق و غرب درمعرض هجوم دشمنان بود.

چرا حکومت های ایران باستان ، سپاه ونیروی نظامی بزرگ بوجود آوردند؟
در غرب، دولت‌های یونان و روم به قلمرو ایران دست‌‌اندازی می‌کردند، به‌همین دلیل حکومت های ایران باستان سپاه و نیروی نظامی بزرگی به وجودآورده بودند تا از مرزهای ایران دفاع کنند.

مردم ایران باستان فرزندانشان را از چه سنی آماده جنگ و شکار می کردند؟
مردم ایران باستان وقتی پسرانشان به نوجوانی می رسیدند زره بر آن ها می پوشاندند و کمربند چرمی به کمرشان می بستند تا در جنگ و شکار شرکت کنند.

پادشاهان از چه زمانی موزش نظامی می دیدند؟
شاهان نیز از دورهٔ نوجوانی، آموزش های نظامی می دیدند و در بیشتر جنگها، خودشان فرماندهی جنگ را بر عهده می گرفتند.

چرا در تاریخ جهان ، اشکانیان به جنگاوران مشهور بودند؟
اشکانیان در تاریخ جهان به جنگاوران مشهور بودند و مهارت زیادی در سوارکاری و تیراندازی داشتند و سپاه در آن زمان از نیروی پیاده نظام و سواره نظام تشکیل می شد.

ابتکار بزرگ داریوش هخامنشی در زمینه تشکیل سپاه و فنون نظامی چه بود؟ و ویژگی آن را ذکر کنید.
داریوش هخامنشی علاوه بر سپاه معمولی، یک سپاه جاویدان هم تشکیل داده بود. تعداد افراد سپاه جاویدان ده‌هزار نفر بود که به گروه‌های ده‌نفره تقسیم می‌شد، به این سپاه؛ جاویدان یا همیشگی می‌گفتند، چون هر گاه یکی از افراد از بین می‌رفت یک فرد جنگاور دیگر که ذخیره بود جای او را می‌گرفت و تعداد کم نمی‌شد. در آن دوره خدمت در سپاه جاویدان، بزر گترین آرزوی جوانان پارسی بود.

از ابتکارات ایرانیان در زمان جنگ استفاده از چه وسایل و ابزاری بود؟
یکی دیگر از ابتکارات ایرانی ها، اختراع ارابهٔ داس‌دار بود، این ارابه در هر سمت خود به شمشیر های تیز و در مرکز به کار دهای داس مانند مجهز بود. هنگام حرکت از دو طرف هر چیزی را بر سر راه اسب‌ها تکه تکه می کرد.

همچنین به دستور کوروش گردونه ها یا برج های بلند و چوبی و چرخدار ساخته بودند این برج ها متحرک بودند و در داخل آن‌ها کمانداران قرار می‌گرفتند و از بالای برج‌ها در موقع لزوم به دشمن تیراندازی می‌کردند. این برج ها با تعداد زیادی اسب کشیده می شدند.نیروی دریایی ایرانیان باستان در کدام آب ها در رفت و آمد بود؟
ایرانیان باستان نیروی دریایی داشتند و کشتی های آنها از خلیج پارس تادریای مدیترانه در رفت و آمد بودند.

---