در لحظه ی تحویل سال چه دعاهایی بخوانیم؟

با نو شدن طبیعت،جهان هستی رو به سرسبزی  و در حال تغییر است.در فصل بهار ، فصل آغاز زندگی دوباره طبیعت است . در این فصل درختان از خواب زمستانی بیدار شده و زندگی جدید را آغاز می کنند

 در فرهنگ ایران و چند کشور همسایه، به این فصل اهمیت می دهند و سال نو آنها با این فصل شروع می شود و شروع این سال را با مراسمی به نام نوروز جشن می‌گیرند.

 تحویل سال، لحظه ای است که سال قدیم به سال جدید تبدیل می شود و آغاز عید نوروز است. به این رسم، ما هم ظاهر خود و خانه خودمان را نو میکنیم در این لحظه می توانیم علاوه بر نو شدن درون مان، با دعاهایی از خداوند هم کمک بخواهیم تا سال بهتری را برای سرنوشت ما رقم بزند. رسم زییایی که  ما ایرانی ها در هنگام تحویل سال داریم، دعا و ذکر و یاد خداست تا با استعانت از درگاه الهی سال نو را آغاز کنیم و حال خود را خوب کنیم.برای این لحظه دعا و ذکر های مخصوصی سفارش شده است که در این مطلب می خواهیم اشاره ای به این دعاها کنیم.

در معارف اسلامی آمده است هر روزی که در آن گناه صورت نگیرد، عید است .حضرت علی(ع) می‌فرماید:"کل یوم لا یعصی الله فیه فهو یوم عید"

امام صادق(ع) درباره نوروز فرموده‌ است:هیچ نوروزی نیست که ما در آن متوقع گشایش و فرجی نباشیم؛ زیرا نوروز از روزهای ما و شیعیان ما است.

عید نوروز که با تحویل سال و چرخیدن یک دور کامل زمین به گرد خورشید شروع می‌شود، از جمله اعیادی است که از قبل از اسلام  به وجود آمده است. این عید با آمدن اسلام و زدودن خرافات از چهرۀ آن مورد موافقت و مورد تأیید اسلام قرار گرفت؛ در روایات نیز آمده است که روزی برای حضرت علی(ع) هدیه‌ای آوردند، حضرت فرمود این چیست؟ گفتند: ‌ای امیر المؤمنین، امروز نوروز است. فرمود هر روز را برای ما نوروز قرار دهید.

دعای تحویل سال

 معروف ترین دعایی که در لحظه یتحویل سال خوانده می شود، دعای یا مقلب القلوب و الابصار است.در کتب غیر مشهور آمده است در وقت تحویل سال نو، این دعا را بسیار بخوانند و بعضی سیصد و شصت و شش مرتبه گفته ‏اند.

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ

ای دگرگون کنندۀ قلب‌ها و چشم‌ها

قلب و بصیرت قلبی  یکی از مولفه های مهم معنوی است که در مسیر کمال انسان قرار می گیرد و نقش مهمی را ایفا می کند و تاکید بسیاری در روایات و قرآن کریم بر آنها شده است چرا که سرچشمه همه خیزش ها و جوشش های وجود آدمی قلب است.

در واقع مقلب القلوب والابصار همان خداوند است که قلب ها را برای به کمال رسیدن متحول می کند و چشم ها را به سمت و سوی خود خیره می کند. دلها را برای چندمین بار دگرگون می کند و بعد از دگرگونی به آنها استواری می بخشد چون که در دعاها آمده است:«و ثبت قلوبنا علی دینک; قلب های ما را بر دین خود ثابت بدار.» وقتی قلب ها دگرگون شدند، استوار گردیدند، ابصار (چشم ها)هم چنین می شوند : زیرا ابصار و چشم ها  فرمانبردار قلبهایند و شاید از این رو اول قلوب و سپس ابصار ذکر شده است.

یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ

ای گرداننده و تنظیم کنندۀ روزها و شب‌ها

«إنی جاعل فی الارض خلیفة»، با توجه به این آیه متوجه می شویم  که انسان جانشینی برای خدا در روی زمین است .لایق این است که به کرات تجلی گاه صفات و اسماء الهی باشد .یکی از همان اسماء الهی «مدبّر» می باشد که توسط آن خداوند عالم به تدبیر نظام زمین و آسمان و یا روز و شب و نظام خدمت می پردازد انسان بایستی خود را خوگر به اخلاق الهی کند و او نیز تدبیر روز و شب خود نقش داشته باشد.

«یا مدبر اللیل و نهار» نماد نور و ظلمت است و متعلق به شب و روز می باشد و تدبیرگر شب و روز است پس خدای متعال ظلمت و نور را هم می تواند بیافریند و او تنها توانایی برداشتن پرده ظلمت از روی دل را داشته و تاباندن نور معرفت در آیینه قلب را دارد.

در آیه 257 سوره بقره آمده است:«الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و . . . ; خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند:آن ها را از ظلمت ها به سوی نور بیرون می برد.» محول سال و حال او است.
یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ

ای تغییر دهندۀ حال انسان و طبیعت

دعای تحویل سال «حَول» به معنای «سال» می باشد و همچنین «احوال» که جمع حال است به معنی طبیعت و تحول وضعیت انسان می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که خداوند دگرگون کننده و تحول بخش طبیعت مرتبط به مخلوقاتش است و این تحول لازمه زندگی و حیات موجودات در مسیر رشد و کمال می باشد.

در واقع در دعای یا کحول الحول و الاحوال از درگاه الهی طلب می کنیم که طبیعت وجود ما تبدیل به نیکوترین و بهترین طبیعت ها شود و این تحول ظاهری یا باطنی وجودمان را با تغییر و تحول طبیعت ظاهری، در مسیر بالندگی و شکوفایی همسو و هم جهت کند.

در دعای تحویل سال از خدا می خواهیم که حال ما را به بهترین حالت برگرداند. سوالی که در اینجا پیش می آید این است که  به هنگام تحویل سال چرا تحویل حال به احسن حال طلب می شود؟شاید  به خاطر این باشد که اول احسن الحال را درک کنیم و بعد گامی در تحقق راه آن برداریم؟ باید تفسیر این دعا را از  ژرفا و عمق آن جستجو کرد که «اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک; خدایا، بدی حال ما را به خوبی حال خود تغییر ده.» درباره ذات اقدس الاهی، احسن بودن حال بی معنا است; چراکه تفضیل حالی بر حال دیگر، فقدان و وجدان و تبدیل و تبدل درخواست می کند و ذات اقدس الاهی از آن پیراسته است.

حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ‏؛

حال ما را به بهترین حال دگرگون فرما

آخرین فراز این دعا؛ حول حالنا الی احسن الحال می باشد. در این دعا از خدا می خواهیم که حالما را به بهترین حالات برگرداند. در واقع در ما انسانها برتری حالی کاملا درست و صحیح است. کمال ما انسانها در همین تبدیل کردن سوء حال به حسن حال و حسن حال و احوال حال است.

 حسن حال الهی به معنی بودن و وجود همه کمالات نحوه تمام و کمال در ذات اقدس الهی است بنابراین احسن الحال بودن برای ما به معنای رسیدن و دستیابی به همان کمالات ولی به اندازه ظرفیت وجود ما است چراکه ما برتر از آن حالی نداریم.

 بهترین حال زمانی برای یک انسان محقق می شود که از پلیدی ها رهایی یابد.چون پست ترین مقام و بدترین حال انسان زمانی رخ می دهد که در باتلاق گناه غرق شده است.

 همچنین  حال خوب زمانی است که انسان واجبات را انجام داده باشد، برای اینکه چراغی برای راهمان باشد و ما را به سمت حسن حال الهی راهنمایی کند.

 همچنین زمانی که انسان صفات زشت و ناپسند را از دل خود دور کند ، حالش به بهترین حال تبدیل می شود. بنابراین روزه گرفتن در عید نوروز یکی از اعمال این روز مبارک می باشد تا در رسیدن به احسن حال مقرر شود و به اخلاق الله متخلق سازد.

ذکرهای مستحب دیگر در لحظه ی تحویل سال:

در کنار دعای یا مقلب القلوب ، ذکر های دیگری هم سفارش شده است و هر کسی آنها را بگوید ، گناهان او بخشیده می شود.

دعای مشمول:علاوه بر دعای یا مقلب القلوب خواندن دعای مشمول در این لحظه سفارش شده است

ذکر  :یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ بسیار سفارش شده است.

خواندن ۷۰ مرتبه ذکر «الله رقیب رئوف رحیم»

120 مرتبه آیه ی شریفه ی  «أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ»

خواند آیه الکرسی به تعداد روزهای سال و بعد از آن خواند دعای «اللَّهُمَّ هَذِهِ سَنَهٌ جَدِیدَهٌ وَ أَنْتَ مَلِکٌ قَدِیمٌ أَسْأَلُکَ خَیْرَهَا وَ خَیْرَ مَا فِیهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ مَا فِیهَا وَ أَسْتَکْفِیکَ مَؤُنَتَهَا وَ شُغْلَهَا یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ.»

"خداوندا!این سال نو است و تو سلطان همیشگی و ازلی هستی. از تو خیر و خیر آنچه در آن است را می خواهم و به تو از شر و شر انچه در آن است، پناه می برم و حل مشکلات آن را از تو می خواهم ، یا صاحب جلا و کرامت".

در این دعا از خدا خیر  و نیکی را مسئلت داریم و از هر نوع شر و بدی  به او پناه می بریم و حل همه مشکلات و گرفتاری ها را از او می خواهیم.

هفت سین قرآنی

 یکی از رسوم ایرانی ها در عید نوروز پهن کردن سفره ی هفت سین می باشد که در سفره چیزهایی می گذارند که با حرف "س" شروع شده باشد. در کنار این سفره ی هفت سین، هفت سین قرآنی هم است که بر اساس آن می توانید هفت آیه ی قرآن را که با سین شروع شده با زعفرانی که با گلاب مخلوط شده است، بر روی ظرفی بنویسید و سپس این نوشته ها با آب بشویید «که بهتر است آب زمزم و یا باران باشد» و آب جمع شده را به افراد خانواده بنوشانید؛ امید است که باعث دفع بلا و کسب سلامتی در طول سال جدید شود.

این هفت سین قرآنی:

نماز عید نوروز:

 یکی دیگر از اعمال لحظه ی تحویل سال، خواندن نماز می باشد.

 از معلی بن خنیس نقل میکند که امام صادق در مورد عید نوروز فرمودند هنگامیکه روز نوروز فرا رسید  همین که نماز نافله و ظهر و عصر خواندی چهار رکعت نماز  بخوان .

 این نماز به صورت دو تا دور کعتی است که در رکعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» باید خوانده شود و در رکعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «کافرون» را باید خواند و بعد تشهد و سلام . یکبار دیگر نیت می کنید و دو رکعت دیگر نماز می خوانید به این صورت که در رکعت سوم بعد از حمد ده مرتبه سوره مبارکه «توحید» را باید بخوانید ودر رکعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر یک از معوذتین «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت کنید.بعد از این خواندن این نماز به سجده بروید و این دعا را بخوانید:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لا أَشْکُرَ أَحَدا غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ.
همچنین خواندن دعای فرج «اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ» و دعا برای سلامتی امام زمان (عج)، بهترین دعا در لحظه تحویل سال است. توسل به اهل بیت ،صلوات فرستان و قرآن خواندن از دیگر کارهای سفارش شده در لحظه ی تحویل سال می باشد. از جمله سوره های قرآنی که در این لحظه می‌خوانیم، قرائت بخشی از آیات سوره «یس»؛ «وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ، لَا الشَّمْسُ یَنبَغِی لَهَا أَن تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَکُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ» و سه آیه آخر سوره حشر که مربوط به سال نو است .

 همچنین دعا برای سلامتی خود ، خانواده و  جامعه اسلامی، عزت و شکوه و عظمت جامعه اسلامی و انقلابی، همچنین دعا برای سلامتی کسانی که به گردن ما حق دارند را در لجظه تحویل سال  فراموش نکنیم.

 از خداوند متعال با توسل به اهل بیت«علیهم السلام» بخواهیم در این سال، تقوا و رابطه با خودش و سلامتی و امنیت، مقدّر بکند و فرج حضرت ولی عصر«ارواحنافداه» انشاءالله حاصل شود.

---