دعا کردن چه فایده ای دارد؟(پیام ها آسمانی هشتم)

 درس سیزدهم از کتاب پیام های آسمانی پایه هشتم درباره دعا کردن و یاری خواستن از خدا می باشد.بر اساس تعالیم قرآنی ؛ما انسانها در هر لحظه و در همه حال از خدا کمک می خواهیم و به استعانت و یاری او نیاز داریم و بدون خواست و اجازه او نمی توانیم کوچکترین کارها را انجام دهیم.

کلمه ی دعا  از ریشه ی (دعو ) به معنای خواندن ، استمداد و یاری خواستن می باشد و در لغت به معنای صدا زدن و به یاری طلبیدن می باشد.دعا تنها راه ارتباط با خداوند متعال می باشد و به این معناست که انسان با خدای خود گفت و گو کند.

 دعا کردن نوعی سپاس و ستایش و تسبیح و تنزیه خدای متعال می باشد. چون سپاس و ستایش نوعی درخواست و مسئلت عطا و موهبت است.در حقیقت دعا کردن یکی از بهتر ین کارهایی است که هم خداوند در قرآن و هم ییامبران و امامان معصوم به آن سفارش نموده اند.

آیات قرآن راجع به دعا کردن

 همان طور که گفتیم خداوند بلند مرتبه؛در آیات زیادی از قرآن سفارش به دعا کرده اند. در ادامه اشاره ای به برخی از این آیات می کنیم:

دعا کردن آنقدر اهمیت دارد که خداوند به بندگانش در آیه 40 سوره غافر می فرماید: وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ "و خدای شما فرمود که مرا با (خلوص دل) بخوانید تا دعای شما مستجاب کنم"

همچنین در آیه 77 سوره فرقان می فرماید: قُلْ مَا یَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ ۖ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَكُونُ لِزَامًا "بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگی آن گرفتار خواهید شد."

جمله‌ى‌ «ما یَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی» یعنى خداوند براى شما وزن و ارزشى قائل نیست، مگر در سایه دعا و عبادت شما.

 کلمه ی دعاوکم در این آیه به دو معناست: اول ؛دعا كردن شما به درگاه خداوند، كه همین ناله‌ها و تضرّع‌ها و دعاها سبب عنایت خداوند به شماست و دوم اینکه  دعوت خداوند از مردم، زیرا سنّت الهى دعوت از مردم براى پذیرفتن حقّ و اتمام حجّت بر آنان است و اگر این دعوت نباشد؛ «لَوْ لا دُعاؤُكُمْ» مردم ارزشى ندارند. آنچه آنان را موجود برتر و ارزشمند مى‌كند، همان پذیرش دعوت خداوند مى‌باشد، ولى شما دعوت الهى را نپذیرفتید و تكذیب نمودید، پس امید خیرى در شما نیست وبه كیفر عملتان مى‌رسید.

خداوند در آیه 56 سوره ذاریات می فرماید: وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ "و جن و انس را نیافریدم مگر براى آنكه مرا عبادت كنند". در این آیه مى‌فرماید: اگر دعاى انسان نبود، او ارزشى نداشت، بنابراین دعا روح و مغز عبادت است.

 سخنان ائمه معصوم درباره دعا کردن:

همانطور که خداوند به بندگان سفارش به دعا کرده است، پیامبر و امامان معصوم هم در احادیثی از انسانها خواسته اند دعا کنند تا حاجاتشان برآورده شود.

حضرت محمد صلی الله علیه و آله:
مَن سَرَّهُ أن یَستَجیبَ اللّه  لَهُ عِندَ الشَّدائِدِ وَالكَربِ فَلیُكثِرِ الدُّعاءَ فِى الرَّخاءِ؛
هر كس دوست دارد خداوند هنگام سختى ها و گرفتارى ها دعاى او را اجابت كند، در هنگام آسایش، دعا بسیار كند.

نهج  الفصاحه  ص 770 ، ح 3023

امام صادق علیه السلام:
عَلَیْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّكُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُكُوا صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْكِبَارِ.
شما را سفارش مى كنم به دعا كردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیك نمى شوید و دعا كردن براى هیچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنید، زیرا حاجتهاى كوچك نیز به دست همان كسى است كه حاجتهاى بزرگ به دست اوست.
كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 467 ، ح 6

امام حسین علیه السلام:
أَعجَزالنّاسٍ مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاء؛
عاجزترین مردم کسی است که نتواند دعا کند.

امام رضا علیه السلام:
 إِنَّ اللَّهَ یُؤَخِّرُ إِجَابَةَ الْمُؤْمِنِ شَوْقاً إِلَى دُعَائِهِ وَ یَقُولُ صَوْتٌ أُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَهُ وَ یُعَجِّلُ إِجَابَةَ دُعَاءِ الْمُنَافِقِ وَ یَقُولُ صَوْتٌ أَكْرَهُ سَمَاعَهُ.
خداوند اجابت دعاى مؤمن را به شوق (شنیدن) دعایش به تأخیر مى اندازد و مى گوید: «صدایى است كه دوست دارم آن را بشنوم» و در اجابت دعاى منافق عجله مى كند و مى گوید: صدایى است كه از شنیدنش بدم مى آید.
فقه الرضا علیه السلام ص 345

امام حسن مجتبى علیه السلام:
أَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَمْ یَهْجُسْ فِی قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَهُ.
كسى كه در دلش هوایى جز خشنودى خدا خطور نكند، من ضمانت مى كنم كه خداوند دعایش را مستجاب كند.
كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 62، ح 11

آداب دعا کردن:

 اگر چه درهای رحمت الهی در هر لحظه و در هر زمانی به روی بندگان مخلص خدا باز است ؛اما آنچه باید برای ما مهم باشد، اصل استجابت دعاها است. در واقع انسانها برای دعا کردن بهتر است یک سری شرایط و آدابی را رعایت کنند.

اولین آداب دعا کردن این است که با بسم الله الرحمن الرحیم و صلوات بر پیامبر شروع شود.همچین فرد دعا کنند باید حضور قلب،خضوع و فروتنی داشته باشد و امیدوار به اجابت دعا از سوی خدا داشته باشد و امیدش را از دیگران قطع کند.

درست است كه انسان ، از خلوت كردن با خدا بیشتر لذت می برد و می‌تواند راز دلش را آشكارا با او در میان بگذارد، اما گاهی بهتر است دعا به صورت دسته جمعی انجام شود. چون خداوند دعای یك جمع چهل نفری ( یا بیشتر ) را بی جواب نمی گذارد:

هیچ چهل نفر مردی برای دعا گرد هم اجتماع نمی‌كنند ( دعا نمی كنند) جز اینكه خداوند ، دعای آنها را مستجاب میكند . پس اگر چهل نفر نبودند و چهار نفر بودند ، ده بار خدای عزوجل را بخوانند ، خداوند دعایشان را اجابت میكند و اگر چهار نفر هم نباشند و یك نفر باشد ، چهل مرتبه خدا را بخواند .پس خدای عزیز جبار برای او اجابت می‌نماید.

یکی دیگر از آداب دعا کردن، گریه کردن می باشد. روایت شده است : بین بهشت و جهنم ، گردنه ای است که کسی از آن عبور نمی کند، مگر کسانی که از ترس خدا، خیلی گریه کرده باشند.
 همچنین کسی که دعا می کند باید در دعا کردن تضرع  به همراه قلب خاضع و بدن متواضع داشته باشد. خداوند به حضرت موسی (علیه السلام ) وحی کرد:((موسی ! هنگامی که مرا می خوانی ترسان باش ، صورت خود را خاک آلوده کن و با اعضای مهم بدنت ، برایم سجده کن ... قلبت را با ترس از من بمیران . زنده دل و کهنه لباس باش ...)).

بهتر است فرد برای دعا کردن زمانهای مخصوصی را انتخاب کنند که اجابت دعا سریع تر انجام می شود. مثل شب و روز جمعه ، بین ظهر و عصر روز چهارشنبه برای نفرین کردن کفار، وقت نماز عشاء، یک ششم اول از نیمه دوم شب ، آخر شب تا طلوع فجر، بین طلوعین ، سه شب قدر در ماه رمضان که برترین آن شب بیست و سوم است ، شبهای احیاء که عبارتنداز:شب اول رجب ، نیمه شعبان ، عید فطر و قربان و روز عرفه ، فطر و قربان ، هنگام وزیدن بادها، باریدن باران ، از بین رفتن سایه ها و ریختن اولین قطره خون مقتول مؤ من ، هنگام اذان ظهر و از طلوع فجر تا طلوع خورشید، بعد از نمازهای واجب ، وتر، فجر و نماز ظهر و مغرب.

 یکی دیگر از آداب دعا کردن، تقوا داشتن است. رعایت خدا را كردن و پروای پروردگار داشتن و دوری از مشتبهات و پرهیز از گناه ، همه از اموری هستند كه به اجابت دعا سرعت می بخشند و عمق تاثیر آن را افزایش می دهند چون كه اجابت دعا بسته به پذیرش و قبول الهی است.

فواید دعا کردن:

 ارزش و اعتبار انسان به دعا کردن است و در واقع دعا کردن بهترین کاری است که خداوند دوست دارد.در ادامه مطلب فواید دعا کردن را بیان می کنیم:

به دست آوردن معرفت:

یکی از فواید و شرایط دعا کردن، به دست آوردن معرفت لازم برای شناخت خدا می باشد. اینکه انسان بداند فقیر محض است و در همه چیز محتاج خداست و خداوند بی‌نیاز از دیگران است  و اوست که نیاز دیگران را برآورده می کند و اینکه بداند هیچ چیزی بدون اراده خداوند صورت نمی گیرد و هرچه را او اراده کند بی‌درنگ محقق می‌شود؛ در واقع این همان شناخت خدا می باشد.

وقتی انسان این گونه از خداوند شناخت و معرفت داشته باشد، با تمام وجود و با اخلاص دعا می کند و همین باعث اجابت آن می‌شود. امام صادق ـ علیه السّلام ـ در بیان آیه «فلیستجیبوا لی و لیؤمنوا بی» می‌فرمایند: « یعنی مردم بدانند که خداوند قادر است هر آنچه را بخواهند به آنان عطا کند.» و وقتی از آن حضرت درباره علت عدم استجابت دعا پرسیدند، فرمود: چون شما کسی را می‌خوانید که او را نمی‌شناسید.

آرامش روانی:
انسان با دعا کردن به آرامش روانی می رسد. گاهی انسان در زندگی روزمره خود گرفتار مشکلاتی می‌شود که بر طرف کردن آن از توانش خارج است و همین باعث می شود که فشار زیادی بر او وارد شود و در او استرس و اضطراب ایجاد شود و او  این اضطراب را نمی‌تواند مدت درازی تحمل کند.

بهترین راه حل برای از بین بردن اضطراب و به دست آوردن آرامش، دعا و راز و نیاز با خداست چون وقتی انسان دعا می کند یعنی با خدا ارتباط برقرار می کند،خدایی که بر هر کاری تواناست. این ارتباط انسان را امیدوار و دلگرم به قدرتی برتر می‌کند که اگر صلاح بداند به راحتی آن فشارها و سختی‌ها را برطرف می‌کند.

در واقع دعا کردن کمک می کند تا فرد مشکلات و اندوه خود را به تنهایی به دوش نکشد و این بار سنگین را تحمل نکند و همچنین گاهی این مشکل آنقدر شخصی و خصوصی است که نمی تواند با کسی آن را به اشتراک گذاشت و در چنین موقعیتی فرد برای مراقبت از خود، بهتر است دعا کند و با خدا راز و نیاز داشته باشد.

خودسازی:
یکی دیگر از فواید دعا کردن؛خودسازی است. برقراری ارتباط با خداوند و با او به راز و نیاز پرداختن در صورتی امکان‌پذیر است که اعمال او خلاف خواست پروردگار نباشد. در آیه 26 سوره شوری آمده است که  خداوند دعای کسانی را اجابت می‌کند که ایمان داشته باشند و عمل صالح انجام دهند . پس سخن گفتن با خدا و طلب حاجت از او، دلی پاک و عملی صالح لازم دارد.

 حضرت علی (ع) هم در این باره می فرمایند: پرهیزگار باشید و اعمالتان را صالح و درونتان را برای خدا خالص کنید تا خداوند دعایتان را اجابت کند و چون شرط به اجابت رسیدن دعا، ترک گناه است، کسی که حقیقتا درخواستی از خدا دارد، مراقب اعمال و رفتار خود خواهد بود.

از بین بردن خودخواهی:
 یکی دیگر از فواید دعا کردن، از بین بردن خودخواهی است. در واقع دعا کردن،کمک می کند تا انسان برای دیگران هم دعا کند و از خود خواهی دور باشد.در حقیقت برای استجابت دعا بهتر است انسان اول برای دیگران دعا کند سپس برای خود.

امام صادق علیه السّلام در این باره می‌فرمایند: هر کس چهل مؤمن را قبل از خود دعا کند، دعایش مستجاب می‌شود. همچنین پیامبر صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: وقتی کسی از شما دعا می‌کند آن را عمومیت دهد و برای دیگران هم دعا کند چرا که باعث اجابت دعاست. طلب خیر برای دیگران در واقع مبارزه درونی با انحصار طلبی و خودخواهی است.

نجات از دوزخ:
یکی دیگر از فواید دعا کردن ، نجات و رهایی از آتش جهنم است. رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: در قیامت امر می‌شود عده‌ای را به جهنم ببرند ، خداوند به مالک جهنم می‌فرماید: به آتش بگو پاهایشان را نسوزاند چونکه با آن به مساجد می‌رفتند، صورتشان را نسوزاند به خاطر وضو گرفتنشان و دستهایشان را نسوزاند چون هنگام دعا دستها را بالا می‌گرفتند.

محبوبیت نزد خداوند:
دعا کردن موجب می شود انسان نزد پروردگارش محبوب شود. در حقیقت انجام هر عبادتی انسان را محبوب درگاه حق تعالی می‌کند و دعا یکی از آن عبادات و بلکه افضل آن است. خداوند در قرآن کریم از حضرت ابراهیم به خاطر دعاکردنش تعریف و تمجید می‌کند. ان ابراهیم لحلیم اوّاه منیب (هود/۷۵) امام باقر علیه السّلام در بیان این آیه می‌فرمایند: اواه کسی است که بسیار دعا می‌کند.

جلب روزی:
انسان با دعا کردن، می تواند روزی بیشتری  به دست می آورد. در واقع خداوند روزی دهنده تمام مخلوقات است اما انسان با دعا می‌تواند نعمتهای بیشتر و بهتری به سوی خود جلب کند. پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: رزق و روزی به عدد قطرات باران از آسمان بر زمین نازل می‌شود تا هر کس به اندازه خود دریافت کند، لکن خداوند زیاده دهنده است پس از فضل خداوند نعمتهای بیشتری درخواست کنید.

 دفع بلا:
انسان با دعا کردن می تواند بلا را از خود دفع کند.امام سجاد علیه السّلام می‌فرمایند: دعا و بلا با هم هستند تا روز قیامت و دعا بلا را دفع می‌کند حتی در حالیکه نزول بلا قطعی شده باشد. همچنین حضرت علی علیه السّلام در این باره می‌فرمایند: امواج بلا را با دعا دفع کنید.

---