چگونه می‌توان سن یک درخت را فهمید؟ تحقیق درس علوم

برای تعیین سن درختان روش های مختلفی وجود دارد، امروزه برای تشخیص سن درختان از راه‌هایی مختلفی استفاده می شود تا هیچگونه آسیبی به درخت وارد نشود.  

درخت چیست؟

درخت‌ها از کهنسال‌ترین موجودات کره خاکی ما هستند،درخت به عنوان یک گیاه بزرگ چوبی با عمری چندین ساله است، اگرچه استاندارد خاصی برای اندازه درخت وجود ندارد اما به طور معمول یک درخت بالغ حداقل دارای ارتفاعی در حدود ۵/۵ متر می باشد،شاخه های یک درخت به یک ساقه اصلی وصل هستند، آن ها جزء بسیار بااهمیتی از طبیعت و عنصری حیاتی در زندگی تمامی گونه های جاندار کره زمین محسوب می شوند.

درختان در قیاس با بقیه انواع گیاهی از عمری طولانی تر برخوردارند، انواع اندکی از درخت ها بیشتر از یکصد متر رشد کرده و برخی از آن ها چندین هزار سال زندگی می نمایند.درخت ها از بخش های ریشه، ساقه، شاخه، شاخچه و برگ تشکیل شده اند، ساقه درختان اکثرا از بافت های نگهدارنده و انتقال دهنده یعنی آوند چوبی و آوند آبکش شکل گرفته اند.

در حقیقت چوب از سلول های آوند چوبی و پوست از آوند آبکش تشکیل شده است، همچنین ریشه درختان که به طور کلی در داخل زمین قرار گرفته اند همچون لنگری برای اجزاء بالایی درخت عمل می کنند و آب و مواد مغذی مورد نیاز درخت را از خاک جذب می نمایند.

در سطح زمین ساقه باعث ارتفاع گرفتن شاخه های برگ دار درخت می شود. درخت تلاش می کند برای جذب نور خورشید خود را بالا کشیده و ارتفاع بگیرد، در این وضعیت میان درختان رقابتی بر سر ارتفاع گرفتن برای بهره گیری حداکثری از نور خورشید، روی می دهد، در شمار زیادی از درخت ها ترتیب قرار گرفتن شاخه های درخت باعث فراهم کردن حداکثر تماس برگ ها با نور خورشید می گردد.

تشخیص سن درخت های زنده

یکی از روش های بسیار معمول تشخیص سن درخت ها به این صورت است که نخست یک سوراخ به قطر ۱ میخ در آن ایجاد می نمایند که تا میانه درخت ادامه می یابد.

پس از آن نوعی مایع شفاف در داخل سوراخ تزریق می نمایند، این مایع پس از مدت زمانی خشک و سفت می شود. سپس آن را از سوراخ درخت خارج می کنند.

در این حالت لایه های روشن و تیره تنه درخت که نشان دهنده سن درخت است بر روی مایع سفت شده، اثر می گذارد. سپس خطوط به وجود آمده بر روی آن را می شمارند و به همین صورت سن درخت را اندازه گیری می کنند.

روش تشخیص سن درخت با مته سال سنج: در این روش مته از یک بخش از پوست درخت داخل آن شده و تا بخش مرکزی درخت فرو برده می شود. مکان سوراخ نمودن می بایست حدودا در نیمه های درخت باشد. پس از نمونه برداری، شمار حلقه ها شمرده می شوند و سن درخت تشخیص داده می شود.

برای تعیین سن درخت در درخت سرپا با مته سال سنج یک نمونه که شامل قسمت پوست تا مغز درخت باشد از درخت خارج نموده و دوایر سالانه در روی آن شمارش می شود.این نمونه از قسمت پایین درخت گرفته می شود و تعداد سالهایی که درخت لازم داشته تا به ارتفاع محل برداشت نمونه برسد بعدآ به تعداد دوایر سالیانه اضافه می گردد تا سن درخت تعیین شود.

در مناطق حاره که حرارت مناسب در طول سال وجود دارد تشکیل دوایر با باران های موسمی در ارتباط است و امکان دارد یک سال چندین دایره به وجود آید که معرف سن درخت نمی تواند باشد.

در این مناطق با در نظر گرفتن ازدیاد قطر در یک مدت چند ساله، برآورد و از آن برای تعیین سن استفاده می شود.البته این ازدیاد قطر نه تنها در طبقات قطری، مختلف بوده بلکه بستگی به موقعیت درخت در توده (از نظر قرار گرفتن) نیز دارد که باید در نظر گرفته شود.

وقتی یک درخت بزرگ می شود لایه های چوب جدیدتری در زیر پوست درخت ساخته می شود. رنگ لایه ای که در تابستان بوجود می آید با رنگ لایه ای که در زمستان بوجود می آید متفاوت است. 

پس یک لایه کم رنگ و پر رنگ با هم نشان دهنده ی یک سال از عمر درخت است. وقتی یک درخت را می بریم ، دایره هائی را می بینیم که داخل همدیگر قرار گرفته اند.

بنابراین کافی است تعداد لایه های پر رنگ را بشماریم یا فرقی نمی کند تعداد لایه های روشن را بشماریم تا سن درخت مشخص شود. 

ولی همانطور که می دانید این کار درستی نیست که برای تعیین سن درخت آنرا قطع کنیم، می شود گفت ما سن درخت را از روی قطر و ارتفاع و طول و شاخه های جانبی آن حدس می زنیم.

هرچه قطر یک درخت بیشتر باشد عمرش بیشتر است. پس احتمالا سن درختان ناحیه استوایی رو هم از روی ارتفاع و قطرش و شاخه های جانبی اون هم میشه تشخیص داد.

در روش دیگری با محاسبه قطر، طول و ارتفاع و تعداد شاخه های جانبی صورت می گیرد: اگر درختان رشد طبیعی و بدون هرس داشته باشند گره های روی شاخه های بزرگ درخت رشد یک ساله را نشان می دهند با شمارش آن گره ها می توان سن آن شاخه را محاسبه کرد و اگر تنه اصلی درخت نیز رشد عمودی بدون هرس جوانه راسی داشته باشد می توان با این روش سن آن را مشخص کرد و یا از قطر تنه درخت هم می توان سن درخت را تعیین کرد.

هر اندازه قطر و ارتفاع و شاخه های جانبی یک درخت بیشتر باشد عمر آن بالاتر است. در این روش محیط تنه درخت را محاسبه کرده و سپس شعاع آن را به دست می آورند و سپس با توجه به ثابت بودن رشد سالیانه درخت، سن تقریبی آن را تخمین می زنند.

یک روش دیگر تعیین سن درخت به روش کربن ۱۴ است: از این روش به طور معمول برای تشخیص سن درخت های بومی مناطق گرمسیری و جنگل های استوایی که آب و هوا همواره در آن مناطق به یک شکل است استفاده می گردد. در این مناطق تغییراتی که در آب و هوا به وجود می آید اندک بوده و در نتیجه رشد درخت وقفه یا کاهشی نخواهد داشت.

تشخیص سن درخت با استفاده از کربن ۱۴ هنگامی مطمئن خواهد بود که نمونه از قلب درخت گرفته شده باشد. یعنی جایی که رشد درخت از آن جا آغاز شده است. این روش تشخیص سن به طور معمول برای درخت هایی که چوب سختی دارند استفاده می گردد. روش کربن ۱۴ بسیار گرانقیمت و زمان بر است.

اندازه گیری محیط بدنه درخت: دور بدنه را محاسبه و شعاع آن را بدست می آورند و با توجه به ثابت بودن رشد سالیانه حدود سن درخت را حدث می زنند.

روش سونداژ: یكی از روش ها روشی به نام سونداژ می باشد. در این روش حفره‌ای در تنه درخت ایجاد کرده و یک قطعه از آن را برمی‌دارند و حلقه آنرا می شمارند و سن درخت را حدس می زنند.

 

تشخیص سن درخت غیرزنده

هنگامی که یک درخت رشد می کند لایه های چوب جدیدی در زیر پوست درخت تشکیل می شود. رنگ لایه هایی که در فصل گرم سال تشکیل می شود با رنگ لایه هایی که در فصل سرد سال تشکیل می شود تفاوت دارد.

پس یک لایه کمرنگ و یک لایه پررنگ با یکدیگر نشان دهنده یک سال از عمر آن درخت است. در نتیجه بریدن تنه اصلی و  شمردن حلقه های تیره و روشن آن سن درخت را نشان می دهد. 

به عنوان مثال اگر یک درخت ده حلقه در تنه خود داشته باشد، می‌ توان گفت که تقریباً ۱۰ ‌ساله است. همچنین درختی که شصت حلقه دارد ۶۰ ساله می باشد. این روش راحت ترین روش برای تشخیص سن درختان می باشد. درخت هر اندازه قطورتر و بلندتر باشد، دارای سن بیشتری است.شمردن حلقه های تیره و روشن  درخت  پس از بریدن تنه اصلی: وقتی درختی را می‌بُریم در سطح بریدگی دوایری می‌بینیم که در داخل همدیگر قرار دارند. اگر درختی بیست حلقه در مقطع خود داشته باشد، می توانیم بگوییم که تقریبا بیست ساله است و درختی که 60 حلقه دارد تقریبا شصت ساله است.

---